به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، ایجاد شهری مناسب برای زمان حال و آینده نیازمند توجه به شهروندان، خواسته‌ها و نیازهای آن‌ها است. این امر می‌تواند شامل اجازه دادن به مردم برای ایفای نقش در برنامه‌ریزی و توسعه شهر، شکل دادن به محیط شهری خود و داشتن فرصتی برای مداخله در هر بخشی از جامعه خود باشد که گمان می‌کنند نیازمند تغییر و بهبود است تا با نیازهای آن‌ها سازگار باشد. این مداخله‌ها که با عنوان برون‌سپاری پروژه‌ها به مردم شناخته می‌شود، در کنار اتصال فرآیندهای توسعه شهری به یکدیگر، با افزایش دانش و آگاهی عمومی در زمینه‌های شهری همراه است و بیشترین تأثیرات را از خود بر جای می‌گذارد که در کوتاه‌مدت و درازمدت حفظ می‌شود، چراکه هیچ نهادی به اندازه ساکنان یک جامعه نمی‌تواند نیازهای آن جامعه را به‌صورت دقیق شناسایی کند و آن‌طور که باید به مرحله اجرا بگذارد.
برون‌سپاری پروژه‌ها به مردم در هر زمینه‌ای امکان‌پذیر است؛ خواه در زمینه نیاز محله‌ها به رونق گرفتن، افزایش تعاملات اجتماعی و افزایش آگاهی باشد یا زیباسازی شهری و بهبود فضاهای عمومی و سبز، برون‌سپاری در هر زمینه‌ای می‌تواند عمیق‌ترین تأثیرات را از خود بر جای بگذارد و محله‌های شهری را به مکان بهتری برای زندگی ساکنان آن‌ها تبدیل کند. این فرآیند از دانش محلی، دیدگاه‌های متنوع و ایده‌های خلاقانه بهره می‌گیرد، مشروعیت، شفافیت و مسئولیت‌پذیری تصمیم‌های برنامه‌ریزی شهری را بهبود می‌بخشد، نتایج اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای دارد و احتمال درگیری‌ها و دعاوی بعدی را کاهش می‌دهد.
برون‌سپاری پروژه‌های شهری چیست؟
برون‌سپاری پروژه‌های شهری به شهروندان با مشارکت آن‌ها در امور برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت‌وسازهای شهری متفاوت است و شامل مواردی می‌شود که در آن‌ها مردم به‌صورت خودجوش به شناسایی مشکلات و نیازهای جوامع، همچنین خواسته‌های خود برای بهبود محله‌ها و جوامع خود پرداخته و آن را به شهرداری گزارش می‌دهند. شهرداری با بررسی موارد ارجاعی و تقاضاها، همچنین به مشورت گذاشتن آن‌ها با نهادهای ذی‌ربط به تعیین بودجه و صدور اجازه برای شهروندان می‌پردازد تا آن‌ها همان‌گونه که مناسب می‌دانند تغییرات لازم را در محله‌های خود به مرحله اجرا بگذارند و طرح‌های منتخب خود را پیاده‌سازی کنند.
شهرداری در این میان نقش تفویض‌دهنده اختیارات و بخشنده حس مالکیت به شهروندان را بر عهده دارد و از شهروندان می‌خواهد طرح‌های خود را به‌صورت اولویت‌بندی‌شده طبق نیازهای اساسی جامعه خود ارائه دهند و به بهترین نحو ممکن آن‌ها را به مرحله اجرا گذارند، حال آن‌که در پروژه‌های مشارکتی، شهروندان نقش مشاور را در طرح‌ریزی پروژه‌های شهری و انتخاب آن‌ها ایفا می‌کنند و در عملی شدن آن‌ها نقشی ندارند. برون‌سپاری پروژه‌ها به مردم موجب می‌شود که نتیجه نهایی تغییرات در نهایت با سهولت بیشتری درک شود و حتی با رضایتی حدود صددرصدی در میان ساکنان آن محله همراه باشد.
برون‌سپاری پروژه‌های شهری به مردم
برون‌سپاری مناسب پروژه‌ها به شهروندان و مشارکت آن‌ها در پروژه‌های توسعه شهری هر دو نیازمند در اختیار داشتن دانش در مورد در دسترس بودن ابزارها و روش‌ها، همچنین کاربرد آن‌ها در مراحل مختلف یک فرآیند طراحی یا برنامه‌ریزی مورد نیاز است. هرچند در حال حاضر هیچ مرور سیستماتیکی از رویکردهای مختلف دیجیتال و غیردیجیتال برای این هدف وجود ندارد، ابزارهای پیشرفته‌ای در این زمینه در اختیار است که تمام ساختارها را در یک بخش واحد جمع‌آوری می‌کند و اطلاعات اولیه در مورد روش‌ها، پیوندها به اسناد مرجع و پروژه‌های نمونه را ارائه می‌دهد. این روش‌های خاص به‌طور گسترده توسط شهرداری‌ها و گروه‌های ذی‌نفع استفاده می‌شوند. البته رویکردهای بلندپروازانه‌تری نیز وجود دارد که تنها توسط شهرهای بزرگ و دارای منابع بیشتر مورد استفاده قرار دارد و در حوزه ابزارهای دیجیتال قرار دارد. پایگاه داده این رویکردها به‌عنوان ابزار جست‌وجو و پایگاه اطلاعاتی برای ذی‌نفعانی در نظر گرفته شده است که نیازمند آشنایی و استفاده از رویکردهای مختلف مشارکت و برون‌سپاری هستند. این پایگاه‌های دیجیتالی بخش کلیدی برای ابزار طراحی فرآیند است که برنامه‌ریزان، مقامات و مدیران را قادر می‌سازد تا در بررسی فرآیندهای برون‌سپاری که با زمینه‌های خاص مطابقت دارد، توانمندتر عمل کنند.
برون‌سپاری پروژه‌های شهری به شهروندان همچنین نمونه بارزی از دور شدن از رویکردهای بالا به پایین و ازجمله شیوه‌های معاصر برنامه‌ریزی شهری است که مدل‌ها و فرآیندهای طراحی فراگیرتری را در بر می‌گیرند. در این فرآیند که محبوبیت گسترده‌ای دارد، کل جامعه در اولویت قرار دارد و به رسمیت شناخته می‌شود. این نوع برنامه‌ریزی متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد جوامع با تشخیص و اقدام خود آن‌ها با استفاده از منابع دولتی انجام می‌گیرد. این نوع فرآیند راهبردی و مدیریتی برنامه‌ریزی شهری موجب افزایش مزایای شهرها می‌شود و به‌عنوان دموکراتیزه‌کننده طراحی‌ها تحقق پیدا می‌کند، چراکه مردم همان‌طور که باید، در قلب آن قرار دارند.
برون‌سپاری پروژه‌ها به مردم با اذعان به این‌که ساکنان باید نقشی مرکزی در تعیین دستورکار و ماهیت جوامع خود ایفا کنند، محبوبیتی بین‌المللی به‌دست آورده است و پاسخی به محدودیت‌های برنامه‌ریزی‌های متمرکز شهری است که اغلب منجر به ایجاد محیط‌های شهری ازهم‌گسسته اجتماعی می‌شود. برنامه‌ریزی‌های متمرکز فاقد ورودی عمومی است و تصمیمات اتخاذشده توسط متخصصان بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف جامعه اتخاذ می‌شود، بنابراین کارایی لازم را در محله‌های شهری ایفا نمی‌کند. با این حال شیوه جدید توسعه شهری به جوامع این امکان را می‌دهد تا پیوندهای محله‌ای را تقویت کنند و روابط جدید بین مردم و محیط شهری خود را توسعه دهند.
نقش برون‌سپاری پروژه‌های شهری به شهروندان
بخش قابل‌توجهی از فهرست مسئولیت‌های هر دولت محلی ایجاد برنامه‌های جامع استراتژیک شهری است که اولویت‌های محلی و برنامه‌های آب‌وهوایی، استراتژی‌های بلندمدت، طرح‌های تردد، وضعیت ترافیک محلی، حمل‌ونقل عمومی و مواردی از این قبیل را ترسیم می‌کنند یا حاوی تصمیماتی برای تغییر شکل فضاهای عمومی در کوتاه‌مدت و بلندمدت هستند. دولت‌های محلی در اصل روی پروژه‌هایی برای سبزتر، دل‌پذیرتر و دردسترس‌تر کردن فضاهای شهری و عمومی سرمایه‌گذاری می‌کنند که مشارکت دادن اعضای جامعه در این برنامه‌ها برای تصمیم‌گیری دقیق، پاسخ‌گو و فراگیر بسیار مهم است. حال با توجه به آنچه پیش از این آمد چنانچه فرآیند تشخیص نیاز اجرای هر یک از این پروژه‌ها و حتی اجرایی شدن آن‌ها برعهده خود شهروندان باشد و پروژه‌های شهری به مردم برون‌سپاری شود، تأثیرگذاری آن‌ها به شدت بالاتر خواهد بود، زیرا چنانچه اعضای جامعه احساس کنند نظرات آن‌ها شنیده شده و در یک تصمیم یا برنامه مورد توجه قرار گرفته است، از آن حمایت و در آینده باز هم در آن مشارکت می‌کنند. پس از آن نیز موضع مطلوب‌تر و قابل‌اعتمادتری نسبت به دولت محلی اتخاذ می‌کنند، حال چنانچه خود در اجرایی شدن این پروژه‌ها نقش داشته باشند تمام این احساسات تشدید شده و به‌زعم آن‌ها از ارزش بیشتری برخوردار می‌شود.
برون‌سپاری پروژه‌های شهری به مردم همچنین موجب می‌شود تصمیم‌گیری‌های بهتر و دقیق‌تر وبا اولویت‌ها و نیازهای متنوع جامعه هم‌سو باشد و زمان و منابع به‌طور مؤثرتری به هر پروژه تخصیص داده شود. این اقدام با افزایش آگاهی و اعتماد جامعه نیز همراه است و جوامع قوی‌تر و محکم‌تری ایجاد می‌کند که به‌طور مداوم محیط اطراف خود را به‌هم متصل و مرتبط می‌کنند. شهروندان به‌خوبی می‌دانند که از فضاهای عمومی به‌طور روزانه چگونه استفاده می‌شود و در حال حاضر با چه کمبودهایی مواجه هستند. بنابراین پیش از سرمایه‌گذاری‌های گران‌قیمت و وقت‌گیر مقامات شهری روی پروژه‌های بی‌فایده، بهترین‌ها را به مرحله اجرا خواهند گذاشت.
پرورش حس تعلق و اعتماد میان شهروندان
برون‌سپاری پروژه‌ها به مردم از آنجا بسیار جالب‌توجه است که شهرها تنها با به‌اشتراک‌گذاشتن یافته‌های شهرداری‌ها و درخواست بازخورد از اعضای جامعه برای ایجاد تعامل واقعی و ایجاد تغییرات در محله‌ها بهبود پیدا نمی‌کنند، زیرا حتی باانگیزه‌ترین و متعهدترین اعضای جامعه نیز خود را با یک طرح شهری ۳۰۰ صفحه‌ای درگیر نخواهند کرد. برای دریافت بازخورد ارزشمند، باید به مردم اهمیت داده شود که بهترین راه برای رسیدن به این هدف، ایجاد زمینه‌های برون‌سپاری است. در این مرحله از اعضای جامعه خواسته می‌شود نوع تغییر مورد نیاز در محله خود و اهمیت آن را شناسایی و طبق آن طرح‌هایی را ارائه کنند. در این زمینه از مردم برای درک اهمیت تصمیمات راهنمایی خواسته می‌شود. اطمینان از آسان بودن پردازش و نگهداری اطلاعات در ایجاد تعامل بسیار مهم است. سپس طرح‌ها به قطعات کوچک‌تر و خاص‌تر تقسیم و اولویت‌بندی می‌شود. این اقدام به اعضای جامعه این امکان را می‌دهد تا تلاش‌های خود را روی موضوعات یا زمینه‌هایی متمرکز کنند که برایشان مهم‌تر است.
پیش از شروع باید اطمینان حاصل شود که درک روشنی از اهداف جامعه در دست است. این چشم‌انداز به استراتژی محتوا، سبک ارتباطی و سیاست‌های تعدیلی شهرداری و مردم جهت می‌دهد. اتخاذ درک و هدف مشترک به اعضا احساس تعلق می‌بخشد، آن‌ها را با مأموریت شهر هم‌سو می‌کند و مشارکت فعال را در میان‌شان تشویق می‌کند.
شهرداری همچنین باید روش‌های تعامل خود را هوشمندانه انتخاب کند، زیرا تفاوت سلایق و علایق در جوامع بیداد می‌کند و تقسیم یک پروژه به روش‌های مختلف می‌تواند به متقاعد کردن مخاطبان گسترده‌تر کمک کند تا به روشی عمل کنند که مناسب می‌دانند. در این میان اتخاذ رویکردی ترکیبی و ارائه یک جدول زمانی مشخص بسیار مهم است و موجب افزایش شفافیت و مدیریت انتظارات گوناگون می‌شود.
ایجاد محیطی برای اهمیت دادن به تفاوت‌ها و مقابله با تبعیض در این میان بسیار حائز اهمیت است. شهرداری باید بر ارزش‌های مشترک برای متحد کردن جامعه و تشویق مشارکت‌های مثبت تأکید داشته باشد. این اقدام به ترویج مشارکت فعال، تشویق ارتباطات شخصی و تسهیل تشکیل شبکه شهروندی منتهی می‌شود. حصول اطمینان از دسترسی و فراگیری در منابع و رویدادهای جامعه نیز بسیار مهم است و سازگاری در اعمال قوانین و ارزیابی مجدد نظم اجتماع نیز به پویایی جامعه کمک می‌کند.
یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد اعتماد و حس تعلق نیز ایجاد یک محیط دلپذیر و فراگیر برای اعضای جامعه با ایجاد محیطی محترمانه و دوستانه با حمایت از نظرات، پیشینه‌ها و تجربیات مختلف، همچنین تعیین قوانین و دستورالعمل‌های روشن و منصفانه برای جامعه و اجرای آن‌ها به‌طور مداوم و شفاف است، زیرا زمانی که افراد احساس احترام، ارزش و امنیت می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که در بهبود جامعه خود مشارکت کنند، ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند و به دیگران کمک کنند.
تشویق به تعامل و بازخورد در میان اعضای جامعه یکی دیگر از عوامل کلیدی در تقویت حس تعلق و اعتماد است. این به معنای ایجاد فرصت‌هایی برای اعضای جامعه است تا افکار، سوالات، داستان‌ها و ایده‌های خود را با مقامات شهری و یکدیگر به اشتراک بگذارند. از سرگرم‌کننده‌ترین و با ارزش‌ترین راه‌ها برای تقویت حس تعلق و اعتماد نیز پاداش دادن به اعضای جامعه برای دستاوردها، مشارکت‌ها و وفاداری‌شان، همچنین بزرگداشت نقاط عطف، موفقیت‌های آن‌ها و نمایش آن است.
نمونه‌های از برون‌سپاری پروژه‌های شهری به شهروندان
ناحیه حومه‌ای داندورا در منطقه شرقی نایروبی به انباشت زباله‌ها، جرم و جنایت، فساد اخلاقی، خشونت بیش‌ازحد، اعمال خلاف قانون و سوءمصرف مواد مخدر شناخته می‌شد. این محله با ۱۴۰ هزار نفر به‌دنبال ضعف مدیریتی به یک محوطه زاغه‌نشین تبدیل شده بود که از آن به‌عنوان زباله‌دانی بزرگ یاد می‌شد. ساکنان تصمیم گرفتند که با همکاری یکدیگر مشکلات را به مسئولان منتقل کنند و پس از دریافت تأیید اجرای تغییرات، محل زندگی خود را بهبود ببخشند و آن را به محیطی امن و زیبا تبدیل کنند که محل مناسبی نیز برای راه‌اندازی مشاغل کوچک است. داندورا اکنون محله‌ای با نقاشی‌های جالب و گیاهان گوناگون است که امنیت بالا و انسجام اجتماعی قوی‌تری دارد.
میدان جامع‌الفنا در مراکش که به‌عنوان قلب تپنده این شهر شناخته می‌شود، از جمله پروژه‌های شهری برون‌سپاری‌شده به شهروندان است و منبع سرگرمی پر جنب‌وجوشی برای جامعه محلی و گردشگران محسوب می‌شود که به‌عنوان یک بازار سنتی و صحنه‌ای در فضای باز برای اجراهای مختلف موسیقی، مذهبی و تئاتر عمل می‌کند. امروزه این بازار بخش‌های قدیمی و جدید مراکش را بهم متصل می‌کند و به دنبال نیاز مردم به محلی عمومی برای خرید، تجمع و تعاملات با یکدیگر توسعه پیدا کرده است تا محله بی‌رونق آن‌ها را به مرکزی پر جنب‌وجوش برای تجارت، زندگی اجتماعی و بیان فرهنگی به جامعه تبدیل کند. جامع‌الفنا به‌عنوان یک بازار، تئاتر و محل تجمع عمومی، منبع سنت‌های فرهنگی قدیمی و جدید مراکش و یک فضای عمومی عالی است.
بازار ترکی آلمان نیز از دیگر پروژه‌های برون‌سپاری‌شده به شهروندان و از پر جنب‌وجوش‌ترین و هیجان انگیزترین بازارهای شهر است که در مرکز زندگی مهاجران ترک در برلین بنا شده و به دلیل جذابیت فرهنگی خود به‌طور فزاینده‌ای محبوب است. مهاجران به‌دنبال برآورده‌سازی نیازهای روزانه خود و با کسب اجازه از دولت محلی به راه‌اندازی این بازار پرداختند، اما خیلی زود محبوبیت آن جهانی شد و تأثیر مثبتی بر جامعه محلی و گردشگران برلین گذاشت.
بلوار گل‌های سفید در کازان روسیه فضای عمومی پویایی است که توسط ساکنان شهر بنا شده است، زیرا کازان هیچ پیاده‌رویی برای عابران پیاده نداشت تا به ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی برسند و دانش‌آموزان نمی‌توانستند با پای پیاده به مدرسه بروند. بنابراین ساکنان تصمیم گرفتند با انتقال این مشکل به شهرداری، اجرای پروژه را نیز خودشان در دست بگیرند. آن‌ها با ایجاد یک فضای عمومی سرسبز مزین به مبلمان شهری، مغازه‌های جذاب، کافه‌های دوست‌داشتنی، چراغ‌های خیابانی و صدها درخت و درختچه، مشکل شهر را برطرف کنند.
ترجمه از: مریم زمانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما