به گزارش خبرگزاری ایمنا، تالاب گاوخونی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تالاب‌های ایران است که در طول تاریخ علاوه بر ایجاد فضای فرح‌بخش در شرق اصفهان، مامنی برای پرندگان مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بوده است.
تنها ۳ درصد از این تالاب بین‌المللی زنده است و با بارندگی‌های اخیر این ۳ درصد به ۵ درصد رسیده است که با جاری نبودن جریان زاینده رود، این ۵ درصد در مدت زمانی کوتاه روبه کاهش می‌رود؛ با افزایش ۲ درصدی جان این تالاب شاهد حضور گونه پرنده‌های فلامینگو بوده‌ایم که دریچه‌ای چشم‌نواز و فرح‌بخش ایجاد و نور امید برای زنده شدن این تالاب را در دل روشن کرده است.
با جان گرفتن دوباره این تالاب، شاهد دمیده شدن روحی تازه در اصفهان و حتی استان‌های اطراف خواهیم بود و در نقطه مقابل، آسیب‌های زیست محیطی متعدد از جمله ریزگردها، از بین رفتن اکوسیستم‌های گیاهی و جانوری باقی مانده و انواع بیماری‌ها متوجه استان اصفهان و سایر استان‌های اطراف خواهد بود.
زنده شدن موقتی ۵ درصد از ۴۷ هزار هکتار این تالاب بین‌المللی تنها نقطه امید به شمار می‌رود و تأمین شدن حقابه تالاب و جریان دائمی زاینده رود می‌تواند مرهمی بر زخم‌های گسترده پیکره تالاب باشد.
۹۸ درصد تالاب گاوخونی خشک است
منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: حقابه تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب است که به وزارت نیرو و سازمان محیط زیست ابلاغ شده است و حداقل حقابه نیاز تالاب برای احیا شدن بخشی از آن به شمار می‌رود.
وی افزود: در سنوات طی شده حقابه تالاب داده نشده و سال گذشته تنها مقداری آب به تالاب رسید و توانست حدود ۵ درصد تالاب را به صورت موقت مرطوب کند، اما حدود ۲۰ سال است که حقابه تالاب داده نشده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تصریح کرد: طی بارندگی‌های اخیر و هدایت سیلاب‌ها، می‌توان گفت حدود ۵ درصد از ورودی تالاب آب‌گیری شده است؛ ۴۷ هزار هکتار وسعت این تالاب است و در سال‌های پرآبی، ۱۵۰ هزار قطعه پرنده در تالاب حضور داشتند و تنها دریافت کننده آب پایدار تالاب، رودخانه زاینده‌رود بود.
شیشه فروش ادامه داد: مهم‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران زاینده رود به شمار می‌رود که به تالاب می‌رسد و تالاب گاوخونی ۱۶ کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد، در سال ۱۳۷۵، تالاب گاوخونی تحت پوشش تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر قرار گرفت و به عنوان یک پیکره بزرگ و منحصربه‌فرد، نقش مهمی در تغذیه آب‌های زیرزمینی دارد و دارای زیستگاه‌های شناسایی شده از جمله شوره‌زار، شن‌زار و کوهستان است.
وی گفت: پیش از این تالاب گاوخونی زیستگاه مناسبی برای گونه‌های جانوری از جمله آهو و میش و میزبان صدها هزار پرنده آبزی مانند فلامینگو، عقاب، غاز خاکستری و اردک بوده است که امروزه تنها گروهی اندک از آنها باقی مانده است و به دنبال خشکسالی‌ها از سال ۱۳۷۶ و به دلیل نبود مدیریت جامع حفاظت تالاب، کاهش رطوبت جوی و بارگذاری بیش از حد در حوضه زاینده‌رود، شاهد هستیم که هیچ آبی به تالاب وارد نشده و در نتیجه شاهد تأثیرات بسیار زیادی هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اضافه کرد: ۹۸ درصد تالاب خشک است و دو درصد دارای آب، مناطقی است که به آنها زه‌آب وارد می‌شده است، اکنون می‌توان گفت آب در ۵ درصد از ۴۷ هزار هکتار تالاب جاری و طی همین مدت، بر اساس سرشماری‌های انجام شده حدود یک هزار فلامینگو در تالاب مشاهده شده است، اما با گذشت مدت زمانی کوتاه در حدود چند روز، مجدد تالاب رطوبت خود را از دست می‌دهد.
وی افزود: به منظور احیای این تالاب بین‌المللی، حداقل حقابه لازم، ۱۶۷ میلیون در سال است که باید وزارت نیرو تأمین کند تا از نابودی تالاب جلوگیری شود؛ جریان نداشتن رودخانه زاینده رود از سال ۱۳۶۶، بوته کنی پوشش‌های گیاهی و تأمین نشدن حقابه‌ها منجر به بروز آسیب در تالاب و تبدیل آن به کانون گردوغبار شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تصریح کرد: منشأ بسیاری از گردوغبارهای سال گذشته در شهر اصفهان، تالاب گاوخونی بود و یکی از سه هدف احیای تالاب، حفاظت از اکوسیستم‌های موجود و تقویت مدیریت آنها است؛ انتظار می‌رود سازمان محیط زیست احیای تالاب گاوخونی را مانند دیگر تالاب‌ها در برنامه قرار دهد و ضرورت این است که حقابه قانونی تالاب تأمین شود.
تالاب گاوخونی در حال بدل شدن به یک غول خفته
سعید رحیمی، فرماندار ورزنه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: باتوجه به اینکه حقابه تالاب گاوخونی حدود چند سال تأمین نشده، به سمت خشکی رفته است، اما با توجه به مبحث زه‌آب و زایش رودخانه که حدود ۱۵ کیلومتر از انتهای رودخانه زاینده‌رود در شهر ورزنه قرار دارد، به علت زایش آب و فاضلاب شهر ورزنه، به مقدار کمی آب به تالاب وارد می‌شود و می‌توان گفت حدود ۳ درصد از تالاب مرطوب است.
وی افزود: با توجه به بارندگی‌های انجام شده و سیلاب‌ها، حدود ۹۰ میلی‌متر بارندگی به ثبت رسید و سیلاب‌ها به سمت تالاب هدایت شد و می‌توان گفت حدود ۲ درصد دیگر از تالاب به این واسطه آب‌گیری شد و پرنده‌های فلامینگو به تالاب بازگشتند، اما ۹۵ درصد از تالاب خشک است و امکان دارد طی تابستان و هنگام وزش بادهای شدید، شهرستان ورزنه و شهر اصفهان درگیر ریزگردها شود.
تصریح کرد: اگر وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای به وظیفه خود عمل نکنند و طبق قانون ۱۷۶ میلیون مترمکعب حقابه تالاب تأمین نشود، دچار مشکلات محیط زیستی خواهیم شد، سال‌های گذشته نیز شاهد ریزگردها در بهار و تابستان شدیم و مسئولان مربوطه باید همراهی ویژه‌ای در این خصوص داشته باشند و انتهای دوره رهاسازی آب برای کشاورزی، آب به تالاب نیز اختصاص یابد تا دچار خشکی کامل تالاب نشویم.
رحیمی ادامه داد: با خشک شدن تالاب، ۵۰۰ کیلومتری اصفهان و ورزنه می‌تواند درگیر ریزگردها شود و با توجه به اینکه سال‌ها فاضلاب در تالاب ته‌نشین شده است، ریزگردها آسیب‌های متعددی از جمله بیماری‌های تنفسی به همراه خواهند داشت؛ در صورتی که آب به تالاب برسد، تالاب جانی دوباره خواهد گرفت، اما تالاب گاوخونی در حال بدل شدن به یک غول خفته است که در صورت بیدار شدن، تبعات و هزینه‌های بسیار سنگینی به همراه خواهد داشت.
وی گفت: امروز تا می‌توان اقدامی انجام داد، باید دست به کار شد و انتظار می‌رود آنچنان که برای دریاچه ارومیه ستاد ملی تشکیل شد و همه پای کار آمدند برای احیا کردن دریاچه ارومیه، برای احیای تالاب گاوخونی نیز ستاد ملی تشکیل شود و در خصوص زنده نگه داشتن تالاب فعالیت شود، چراکه آسیب به این تالاب چندین استان را درگیر می‌کند؛ جریان دائمی زاینده‌رود نیازی ضروری برای احیای تالاب گاوخونی است و محیط زیست اصفهان بزرگ و فراتر از آن درگیر احیای این تالاب است.
در نهایت، تن رنجور و گلوی خشک گاوخونی در انتظار جریانی حیاتی برای سیراب شدن است و دیری نخواهد گذشت که نم گرفتن حدود پنج درصد از وسعت این تالاب در صورت تأمین نشدن حقابه آن توسط دستگاه‌های ذی‌ربط و جاری نبودن زاینده‌رود رو به خشکی برود.
گزارش از فهیمه نظری، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایمنا
نظر شما