بازی‌های بومی و محلی کهگیلویه و بویراحمد؛ از «گُرنا دَوال» تا «تَرکه بازی»

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کهگیلویه و بویراحمد، مردم این دیار، ایام تعطیلات را فرصتی مغتنم برای پرداختن به آداب‌وسنن گذشته خود می‌دانند و در این ایام برخی از فعالیت‌های آنها رنگ و بوی سنتی به خود می‌گیرد که از جمله آن می‌توان به بازی‌های بومی محلی اشاره کرد.

از جمله بازی‌های بومی و محلی به یادگار مانده از قدیم در بین مردمان کهگیلویه و بویراحمد می‌توان به «گُرنا دَوال» بازی، «کِل کِله»، «کلاه بَرَک»، «خِنا تَپک» (قائم باشک) «چو کِلی» و «ترکه بازی» اشاره کرد.

در بازی «گُرنا دَوال» افراد یک دایره بزرگ بر روی زمین می‌کشند که در اصطلاح محلی به آن کیش می‌گویند، از دو تا هفت نفر درون دایره و به همین تعداد نیز خارج از دایره حضور دارند و کمربند یا طناب‌های بافته شده از پشم و مو گوسفند و بز درون دایره بر روی زمین گذاشته می‌شود و افراد بیرون از دایره باید سعی کنند با تلاش خود به کمربندها یا طناب‌های که به آن «گُرنا» گفته می‌شود، دست پیدا کنند.

پس از ربودن «گُرنا» با آن افراد درون دایره را می‌زنند و زدن نیز به این صورت است که باید از زانو به پایین مورد نظر باشد، در بازی «گُرنا دوال» افراد بیرون از دایره علاوه بر تلاش برای ربودن «گُرنا» باید تلاش کنند که افراد درون دایره را برای تسهیل به ربودن «گُرنا» از دایره بیرون بکشند، برای پایان بازی و خلاص شدن از ضربه‌های «گُرنا» کافی است که افراد درون دایره با پای خود به پای یکی از افراد حریف به نحوی که پای خودشان بیرون از دایره نباشد، ضربه بزنند.

بازی «کِل کِله» به این‌گونه است که افراد به دو تیم از دو نفر تا پنج نفر تقسیم می‌شوند و بعد از گذاشتن سه تا پنج عدد سنگ در هر سمت زمین بازی با سنگ‌های کوچک‌تر سنگ‌های مورد نظر را هدف قرار می‌دهند و هر کدام از تیم‌ها موفق شوند اهداف حریف را زودتر بیاندازد، برنده بازی است.

در بازی «کلاه بَرَک» یک نفر در وسط زمین بازی می‌نشیند و کلاه محلی را روی سر می‌گذارد و چند نفر با دویدن دور فرد وسط زمین سعی می‌کنند که کلاه را بردارند و آن را به نقطه مشخص شده در انتهای زمین برسانند.

فرد وسط زمین نیز در طول انجام بازی باید علاوه بر مراقبت از کلاه خود، روی یک پا بنشیند و بچرخد و با پای دیگر افراد را از خود دور کند.

در بازی «خِنا تَپَک» یا قائم باشک، افراد به دو تیم تقسیم می‌شوند و یک تیم خود را در از چشم حریف پنهان می‌کنند و یک نقطه را نیز به عنوان هدف تعیین می‌کنند که تیم جوینده افراد پنهان شده باید از نقطه هدف مراقبت کند تا مورد تصرف افراد پناه گرفته قرار نگیرد، پایان بازی با پیدا کردن افراد پنهان شده یا تصرف نقطه هدف توسط تیم پنهان شده اتفاق می‌اُفتد.

در بازی «چو کِلی» افراد به دو تیم تقسیم می‌شوند و در یک سمت زمین دو عدد سنگ در فاصله کمتر از ۲۰ سانتیمتر قرار می‌دهند و یک چوب بر روی سنگ‌ها می‌گذارند و با چوب بزرگ‌تر آن‌را به سمت حریف پرتاب می‌کنند و تیم حریف باید سعی کند با چوب‌های خود چوب پرتاب شده را بگیرد، و آن را به سمت محل پرتاب نشانه‌گیری کند و چوب پرتاب را که روی دوسنگ گذاشته شده را بزند، اگر چوب پرتاب شده گرفته نشود، تیم پرتاب کننده با ضربه‌ای مجدد به چوب پرتابی، فاصله پرتاب شده را تا محل اولیه پرتاب با چوب ضربه اندازه می‌گیرند و امتیاز می‌گیرد.

در بازی «تَرکه بازی» که معمولاً با صدای ساز و نقاره محلی و دُهُل «مِهتر» انجام می‌شود، دو نفر بازی را انجام می‌دهند و هر کدام در دست یک چوب دارند که یکی باید دیگری را بزند و جای افراد بعد از ضربه عوض می‌شود، این بازی یکی از بازی‌های مرسوم در جشن‌های عروسی و شادی مردمان کهگیلویه و بویراحمد است.