به گزارش خبرگزاری ایمنا، محله جلفا بین دو پل مارنان و سی‌وسه‌پل در منطقه ۵ شهرداری اصفهان واقع شده است و اصفهانی‌ها این محله را به سکنه مسیحی آن می‌شناسند؛ این محله به‌دلیل بافت تاریخی و متفاوتی که دارد از شهرت و محبوبیت بسیاری برخوردار است، همچنین تنوع مراکز خرید و وجود انواع کافه‌ها و رستوران‌ها در این محله، آن را به یکی از پرترددترین محلات اصفهان مبدل کرده است.
جلفا، سرزمین مسیح در دل یکی از محلات کوچک و قدیمی اصفهان است که قدم‌زدن در کوچه‌های سنگ‌فرش شده آن و استشمام عطر خوش قهوه از کافه‌های کوچک و بزرگ اطراف کلیسای وانک تا آن سوی خیابان در پس‌کوچه‌های تو در تو از جایی که ناقوس کلیسا به صدا درمی‌آید و هم‌نوا با آهنگ اذان مسلمانان ترکیبی دلچسب را از صداها و نواها در فضایی خیال‌انگیز از تاریخ و خاطره رقم می‌زند، بسیار مدهوش کننده است.
این محله همچنان قصه‌های کهنش را با حفظ بافت تاریخی خود محفوظ نگه داشته و می‌توان گفت، طی قرن‌ها این بافت از نوسازی در امان مانده است؛ اینجا هیچ‌چیز تکراری نیست حتی کلیساها با ساعت‌های بلند و میدانی که حوض آبی دارد، کافه‌ها و عطر خوش نان و قهوه اعلا، مغازه‌ها و کوچه‌های سنگ‌فرش شده و رهگذرانی که لابه‌لای فارسی صحبت کردنشان گاهی کلمات یا جملاتی می‌شنوی که برایت هم آشنا است و هم ناآشناست؛ جلفا محله مهربانی‌ها و رنگ‌ها است و همچون محله جویباره ترکیب فرهنگ‌ها و ادیان در آن، محله را در عین قدمتی که دارد، به شکلی نوین و متفاوت درآورده است.
جلفا، محله‌ای با بیش از ۴۰۰ سال قدمت
محله جلفا حدود ۴۰۰ سال قدمت دارد که با نام‌های نو جلفا و جلفای نو نیز شناخته می‌شود، این محله ازجمله محلات قدیمی اصفهان است که در زمان حکومت صفویه به اصفهان اضافه شده و قصه از این قرار است که در حکومت صفوی با جنگ بین ترکان عثمانی و ایرانیان، شاه عباس اول تا جایی که می‌توانست در خاک مناطقی که تحت سیطره عثمانی‌ها بود پیشروی کرد، اما وقتی به ارمنستان رسید، دیگر توان نظامی برای مقابله با عثمانی‌ها را نداشت، از این رو دستور عقب‌نشینی داد، از سوی دیگر برای تضعیف دشمن و بازپس‌گیری شهرها، به مردمان ایالت‌های مخالف ارمنستان چون جلفای قدیم، از طرف وی دستور داده شد تا طی سه روز شهر خود را تخلیه کنند و راهی ایران شوند.
مردم ارمنستان از ترس جان و مال خود، شهرشان را ترک کردند و به سمت ایران روانه شدند و به‌دلیل پر پیچ و خم بودن راه‌ها به فصل زمستان که رسید، نتوانستند مسیر خود را ادامه دهند، از این رو در شهرهایی چون خلخال، مشکین‌شهر و اهر، به‌طور موقت ساکن شدند.
با رسیدن فصل بهار، ابوتراب بیگ از طرف شاه عباس صفوی مأمور شد تا اهالی جلفا را که با کوچ اجباری به ایران آمده و مجبور شده بودند، دیار خود را ترک کنند، به اصفهان، پایتخت ایران در آن زمان، بیاورد.
شاه‌عباس دستور داد تا در حاشیه زاینده‌رود، زمین‌هایی را در اختیار این مهاجران قرار دهند تا برای خود خانه بسازند، از این‌رو امکانات رفاهی در اختیار آن‌ها قرار داده شد و این مردمان زندگی تازه‌ای برای خود و خانواده‌شان فراهم ساختند.
پس از آن محله و شهرک بسیار زیبایی به همت ارامنه و کمک شاه عباس در جنوب زاینده‌رود ساخته شد و ارمنی‌ها نام آن را به یاد دیار اصلی خود، جلفا گذاشتند.
ارامنه مردمی پرتلاش و سخت‌کوش بودند که علاوه‌بر تلاش آن‌ها برای بهبود شرایط خود پس از کوچ اجباری با ورود به مباحثی چون ایجاد نخستین چاپخانه‌ها و کتاب چاپی در ایران، نخستین عکاس‌خانه و مدارس مدرن در محله جلفای اصفهان منجر به پیشرفت این کلان‌شهر در زمینه فرهنگی و هنری نیز شدند.
جلفای نو یا نو جلفا
به مرور جمعیت ارامنه افزایش یافت و با اضافه شدن محله زرتشتیان به محله جلفا، این محله گسترش پیدا کرد؛ در ادامه محله ایروانی‌ها و تبریزی‌ها نیز به محله جلفا اضافه شد و این دو محله «جلفانو» نام گرفت؛ بعدها به کل محله جلفا، جلفا نو گفته می‌شد و امروز نیز این محله را با هر سه نام جلفا، نو جلفا و جلفای نو می‌شناسند؛ البته در حال حاضر مسلمانان بسیاری نیز در این محله سکونت دارند و ترکیب ادیان و زندگی مسالمت‌آمیز قومیت‌های مختلف با فرهنگ‌های متفاوت آن‌ها در کنار یکدیگر به یکی از نقاط قوت محله مبدل شده و آن را بیش از پیش در میان محلات قدیمی اصفهان محبوب و مشهور کرده است.
نکته جالب اینجا است که مهاجران ارامنه در اصفهان به هیچ عنوان مجبور نبودند فرهنگ و آداب و رسوم، همچنین دین خود را تغییر دهند، حتی امکاناتی در اختیار آن‌ها قرار گرفت تا کلیساها و دیگر اماکن مذهبی خود را بسازند، از این‌رو کلیساهایی که طی زمان در جلفا ساخته شده، از آثار تاریخی با ارزش این محله به حساب می‌آید و گردشگران بسیاری را به این محله جذب می‌کند.
کلیساها، آثاری ماندگار از ارامنه جلفای اصفهان
ارامنه محله جلفا در مجموع ۲۴ کلیسا در این محله ساخته‌اند که اکنون حدود ۱۳ کلیسا سالم و پابرجا مانده است؛ این کلیساها به لحاظ معماری ترکیبی از سبک‌های ارمنی و ایرانی است و تزئینات بسیار زیبا و خاصی هم دارد؛ در حال حاضر کلیسای وانک و بیت‌لحم برای بازدید عموم آزاد است؛ در کلیسای وانک پنج بار در سال مراسمی چون سال نو، تولد مسیح، عید پاک، روز فرهنگ ارامنه و یادبود نژادکشی ارامنه و در کلیسای بیت‌لحم تنها مراسم تولد مسیح برگزار و اجرای مراسمی چون غسل تعمید کودکان و مراسم ازدواج در دیگر کلیساهای محلی انجام می‌شود.
معروف‌ترین کلیسای محله جلفای اصفهان کلیسای وانک است و بیشتر گردشگران به قصد بازدید از این کلیسا به این محله می‌آیند؛ «وانک» تلفیقی از شاهکار هنر، تاریخ و معماری است و از نظر تذهیب و طلاکاری نیز نمونه‌ای منحصربه‌فرد به شمار می‌آید.
آنچه بیش از هر چیز در این کلیسا شگفت‌زده‌تان می‌کند، نقاشی‌های فضای داخلی آن است که تصاویری از زندگی حضرت مسیح را نشان می‌دهد؛ با ورود به فضای داخلی کلیسا در انبوهی از رنگ و نقش محصور می‌شوید و آرامشی وصف‌ناپذیر در وجودتان جاری می‌شود و به اعتقاد بسیاری از گردشگران و مردم زیباترین کلیسای اصفهان محسوب می‌شود.
کلیسای بیت لحم نزدیک میدان جلفا واقع و توسط یکی از بازرگانان معروف صفوی به نام خواجه پطروس ولیجانیان، ساخته شده است و آرامگاه این بازرگان و اعضای خانواده‌اش در حیاط این کلیسا قرار دارد.
کلیسای سرکیس بسیار باشکوه و از دوران صفوی به یادگار مانده است؛ این کلیسا دو گنبد زیبا و بلند دارد که هر یک دارای ۸ نورگیر است، همچنین این کلیسا به خاطر نقاشی‌های فوق‌العاده‌ای که بر روی سقفش کشیده شده، زبانزد خاص و عام است.
کلیسای گئورگ مقدس یک زیارتگاه بی‌آلایش و ساده است و در آن از نقوش زیبا و معماری خاص خبری نیست؛ در این کلیسا فقط یک تابلوی کاشی‌کاری‌شده از تصویر حضرت مسیح و حضرت مریم وجود دارد و در خیابان حکیم نظامی قرار گرفته است.
خاقانی، معبری برای لحظه‌های شاد و لذت خریدی دلچسب
و اما خیابان خاقانی که از آن خیابان‌های دلچسب است، خیابانی سنگ‌فرش شده با گالری‌های هنری و فروشگاه‌های پر زرق و برق لباس‌فروشی از اسپرت گرفته تا مجلسی و انواع کافه‌هایی که بوی خوش قهوه و عطر شیرینی‌های آن‌ها بسیار مطلوب است و قدم زدن در آن هر رهگذری را سر ذوق می‌آورد.
خیابان سنگ‌تراش‌ها از دیگر خیابان‌های جذاب این محدوده به‌شمار می‌رود و به‌دلیل مهارت ارامنه در حرفه سنگ‌تراشی این خیابان که بیشترین تعداد مسیحیان اصفهان را به خود اختصاص داده، به این نام شهرت گرفته است؛ این محله علاوه‌بر اینکه پذیرای بسیاری از گردشگران است، پاتوق خود اهالی و ارامنه نیز محسوب می‌شود و پیاده‌روی در آن برای هر رهگذری خیال‌انگیز و لذت‌بخش است.
گذر خواجه‌عابد کنار گذر سنگ‌تراش‌ها از دیگر معابری است که قدم‌زدن در آن جلفا گردی را کامل می‌کند و در مجموع محله جلفا به‌دلیل بافت و آثار تاریخی آن، تنوع فرهنگی و وجود مراکز فرهنگی و هنری و انواع مراکز خرید در آن، محله را به مرکزی منسجم برای ایجاد ارتباط و نقطه‌ای امن و مفرح برای رهگذران و گردشگران تبدیل کرده است.
به گزارش ایمنا، محله جلفا سوای اینکه شما را به سفری در دل تاریخ دعوت می‌کند، بناهایی باشکوه و چشم‌نواز را به گردشگران معرفی خواهد کرد و در این میان تجربه بازارگردی و خریدی لذت‌بخش را نیز برای آن‌ها به ارمغان خواهد آورد؛ علاوه‌بر کلیساها، خانه‌های تاریخی از جمله آثار ارزشمندی است که در این محله وجود دارد و از این میان می‌توان به خانه تاریخی سیمون انتهای کوچه مارتین روبه‌روی کلیسا وانک، خانه مارتا پیترز که اکنون در اختیار دانشگاه هنر اصفهان قرار گرفته است، خانه تاریخی موسیو آراکل، خانه تاریخی هوانس، مدرسه فرانسوی‌ها یا کاتولیک‌ها در کوچه سنگ‌تراش‌ها که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد و اکنون در اختیار دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر اصفهان قرار دارد، اشاره کرد.
گزارش از: ریحانه راهپیما
نظر شما