به گزارش خبرگزاری ایمنا، چهارشنبه سوری همچون دیگر آئین‌ها با منش، اخلاق و خرد نیاکان درآمیخته بود که در آن بیماری‌ها و ناراحتی‌های سال کهنه را به آتش می‌سپردند تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند، اما در این بین طی سالیان اخیر، مراسم سنتی و زیبای این شب، رنگ دیگری از جنس حادثه به خود گرفته و مواد منفجره و محترقه به هم‌بازی‌هایی خطرناک بدل شده است که می‌تواند خطرات متعددی را برای افراد به دنبال داشته باشد.
استفاده از مواد منفجره دست‌ساز و برافروختن آتش در کنار مواد اشتغال‌زا، رعایت نکردن نکات ایمنی و شوخی‌های حادثه‌ساز تنها بخشی از فعالیت‌هایی است که جایگزین سنت‌های شیرین و شادی‌های روزهای پیشین شده و لزوم احیای سنت‌های قدیمی را بیش از پیش به رخ می‌کشد.
اسفند سال ۱۴۰۱ بود که رئیس سازمان اورژانس کشور از فوت ۲۶ نفر در حوادث شب چهارشنبه سوری خبر داد و اظهار کرد: آمار مصدومان و فوتی‌ها نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد افزایش یافته است و تعداد مصدومان حوادث چهارشنبه آخر سال از تاریخ اول اسفند تا ساعت هشت صبح چهارشنبه، بیست‌وچهارم اسفند، ۱۴۰۱ به ۴۳۶۸ نفر در سطح کشور رسیده است.
در این بین، بر اساس نتایج یک مطالعه هشت ساله، تعداد حوادث مربوط به چهارشنبه سوری طی سال‌های ۸۸ تا ۹۵، حدود ۳۰ هزار نفر و بیشترین بروز حوادث مربوط به سال ۱۳۹۵و کمترین آن مربوط به سال ۱۳۹۱ بوده است؛ همچنین میزان بروز حوادث در تمام سال‌های مورد بررسی، در زنان نسبت به مردان کمتر است.
بر اساس برآوردهای انجام شده در بازه زمانی مذکور، بیشترین فراوانی حوادث چهارشنبه سوری مربوط به استفاده از ترقه با ۴۸.۱ درصد و پس از آن استفاده از کپسول با ۹.۸۷ درصد و استفاده از آتش با ۸.۸۸ درصد بوده و بیشترین حوادث چهارشنبه سوری مربوط به گروه سنی ۵ تا ۱۹ سال است.
حادثه برای تمام افراد است / کودکان و نوجوانان نظارت‌های ویژه نیاز دارند
بابک یکتاپرست، معاون روابط عمومی اورژانس کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: رفتارهای نادرست در مراسم چهارشنبه سوری گاهی اوقات نه تنها عواقب جبران‌ناپذیری برای خود فرد به همراه دارد، بلکه افراد دیگری که در بروز این رفتار نقشی نداشته‌اند را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و از همین رو درصدی از مصدومان حوادث چهارشنبه سوری از عابران گذری هستند.
وی با اشاره به اینکه درصدی از مصدومان حوادث چهارشنبه سوری از کودکان هستند، می‌افزاید: والدین به خوبی از عواقب رفتارهای نادرست چهارشنبه سوری آگاه هستند و با وجود دغدغه‌های بسیار، باید در کنار فرزندان خود باشند، برای آنها وقت و انرژی بگذارند و رفتارهای آنها را مدیریت کنند تا احتمال بروز رفتارهای نادرست در فرزندان آنها کاهش یابد.
معاون روابط عمومی اورژانس کشور با تاکید بر اینکه اهمیت دادن به فرزند و حضور در کنار او می‌تواند عاملی پیشگیرانه از بروز بسیاری از حوادث باشد، تصریح می‌کند: کودکان و نوجوانان در این ایام ویژه سال نیاز به مراقبت و نظارت دارند و در صورتی که نظارتی وجود نداشته باشد، احتمال آسیب دیدن فرزند افزایش می‌یابد.
یکتاپرست با بیان اینکه رخداد حوادث می‌تواند تمام افراد را تحت تأثیر قرار دهد و نمی‌توان اعلام کرد فردی توان مدیریت حادثه را دارد، ادامه می‌دهد: در صورت رخداد حوادث در چنین ایامی، نخستین و مهم‌ترین گام، تماس با اورژانس پیش بیمارستانی ۱۱۵ است و در صورتی که فرد بر اثر آسیب وارده دچار خون‌ریزی شده باشد، افراد باید پارچه یا باندی تمیز روی محل زخم قرار و فشار دهند تا از ادامه خون‌ریزی جلوگیری شود.
هنگام سوختگی و وارد شدن جسم خارجی به چشم چه کنیم؟
وی با بیان اینکه در صورتی فرد حادثه دیده دچار سوختگی شده باشد، نباید محل آسیب را دستکاری کرد، می‌گوید: استفاده از خمیر دندان یا سیب‌زمینی و سایر مواد روی محل زخم ناشی از سوختگی تأثیرگذار نیست و افراد باید از چنین اقداماتی خودداری کنند.
معاون روابط عمومی اورژانس کشور با اشاره به اقدامات حائز اهمیت برای چشم اضافه می‌کند: ترقه‌های مورد استفاده افراد دارای ترکش‌هایی از جنس موادی از جمله شیشه، سنگ یا فلز است و در صورت وارد شدن جسم خارجی به چشم، افراد نباید نسبت به خارج کردن جسم خارجی اقدام کنند، چراکه این عمل منجر به تشدید شدن جراحت و آسیب چشم می‌شود.
یکتاپرست با تاکید بر لزوم صبوری افراد هنگام و پس از تماس با اورژانس ۱۱۵ می‌افزاید: در طول ایام پایانی سال، کارشناسان اورژانس حجم بالایی از فشار را تجربه می‌کنند و ممکن است اورژانس اعزامی به محل حادثه از نزدیک‌ترین پایگاه اورژانس به محل مذکور نباشد، اما با توجه به بعضی شرایط از جمله در مأموریت بودن آمبولانس، آمبولانس پایگاه دورتری به منظور امدادرسانی انتخاب شده باشد.
وی با تاکید بر اینکه تأخیر داشتن آمبولانس در رسیدن به محل حادثه به علت بی‌توجه بودن کارشناسان ۱۱۵ نیست و به اجبار گاهی اوقات تأخیرهایی وجود دارد، تصریح می‌کند: تمام تلاش نیروهای اورژانس به منظور امدادرسانی به امدادخواهان است و اطمینان داشته باشید که در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نخواهند کرد.
نقش و تأثیر والدین در صیانت از فرزند در برابر خطر
آتشپاد دوم ابراهیم مطلبی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه چهارشنبه سوری از دغدغه‌های اصلی روزهای پایانی سال برای آتش‌نشانان به شمار می‌رود، اظهار می‌کند: در صورتی که موارد و توصیه‌های ایمنی برای مراسم چهارشنبه سوری مد نظر افراد قرار نداشته باشد، ممکن است خانواده‌هایی عزیزان خود را از دست بدهند یا با عواقب جبران‌ناپذیری مواجه شوند که تا تأثیرات آنها تا پایان عمر همراه افراد خواهد بود.
وی با بیان اینکه تمام هم و غم سازمان آتش‌نشانی، آگاه‌سازی افراد و دور کردن و نجات دادن آنها از خطراتی است که در کمین آنها قرار دارد، می‌افزاید: خانواده‌ها نقش به سزایی در این خصوص دارند و انتظار می‌رود نظارت‌های ویژه و مطلوبی بر رفتار فرزندان خود داشته باشند تا از خطرات رفتارهای نادرست در امان بمانند.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: آگاه‌سازی افراد در سطح شهر اصفهان به صورت گسترده از مجاری مطبوعات، رسانه‌ها، فضای مجازی و تبلیغات محیطی در سطح شهر انجام شده و امید است شاهد حوادث ناگواری در این روز نباشیم.
فعالیت ۲۰۰ آتش‌نشان در سطح شهر / تماشاچیان و عابرانی که قربانی می‌شوند
مطلبی ادامه می‌دهد: والدین و خانواده‌ها باید فرزندان خود را از عواقب رفتارهای نادرست آگاه سازند، استفاده از مواد محترقه و ترقه‌ها به خصوص ترقه‌های دست‌ساز، خطرناک و دارای آسیب‌های متعددی است و بیشتر اوقات شاهد رخداد حوادث در پی استفاده از مواد مذکور بوده‌ایم.
وی با بیان اینکه حتی گاهی اوقات رفتارهای نادرست منجر به نابینایی عابران گذری و تماشاچیان این رفتارها می‌شود، می‌گوید: سازندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان مواد محترقه و ترقه‌ها در معرض آسیب بیشتری قرار دارند و طی مدت زمانی اخیر نیز شاهد رخداد دو حادثه مربوط به چهارشنبه سوری بوده‌ایم.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان با بیان اینکه بسیاری از افرادی که در پی رفتارهای نادرست خود دچار حادثه می‌شوند هرگز خود را نخواهند بخشید، اضافه می‌کند: سازمان آتش‌نشانی به صورت ۲۴ ساعته در آماده‌باش صددرصد قرار دارد تا در صورت رخداد حوادث، امدادرسانی‌های لازم به بهترین شیوه ممکن به افراد ارائه شود.
مطلبی با اشاره به فعالیت حدود ۲۰۰ نفر آتش‌نشان در سطح شهر اصفهان به منظور امدادرسانی به حوادث چهارشنبه سوری می‌افزاید: در میدان‌های مهم شهر اصفهان، اماکن پرتردد و معابر دارای پیک ترافیک، مأموران آتش‌نشانی مستقر خواهند شد و پوشش ایمنی لازم را به سرانجام خواهند رساند.
بالن آرزوها یا بالن پرحادثه؟
وی با بیان اینکه با توجه به تدابیر پیش‌بینی شده و استقرار خودروها در سطح شهر اصفهان طی سال گذشته شاهد رخداد حادثه مرتبط با چهارشنبه سوری نبودیم، تصریح می‌کند: سال جاری دو شب شاهد برگزاری چهارشنبه سوری خواهیم بود و از همین رو سازمان آتش‌نشانی تدابیر لازم برای هر دو شب را مد نظر قرار داده است.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه استفاده از مواد شیمایی دست‌ساز که محصولی مورد استفاده در رنگ‌کاری است، ممنوع به شمار می‌رود، ادامه می‌دهد: توصیه مؤکد سازمان آتش‌نشانی بر استفاده نکردن بالن‌های آرزو یا بالن‌های شادی است و فارغ از اینکه این بالن‌ها در لحظه ابتدایی می‌تواند خطراتی را برای فرد مصرف‌کننده به همراه داشته باشد، می‌تواند پس از فرود، هر مکانی را به آتش بکشد.
مطلبی می‌گوید: داخل بالن‌های آرزو از مواد سریع‌الاشتعال استفاده می‌شود که گازهای متصاعد از آنها در محیط می‌تواند هنگام روشن شدن اولیه بالن منجر به ایجاد و گسترش حریق شود، بالن‌های مورد استفاده جنس پلاستیک دارند و در صورت رسیدن شعله‌های آتش به آنها، می‌تواند سوختگی صورت یا دست افراد را به همراه داشته باشد.
وی اضافه می‌کند: سازمان آتش‌نشانی با هیچ شادی و مراسمی مخالفتی ندارد و نیروهای این سازمان نیز در کنار مردم هستند، اما تمام توصیه‌های اعلام شده به منظور بی‌خطر و بدون حادثه و عواقب ناگوار حوادث طی شدن مراسم چهارشنبه سوری است.
جایگزینی سنت‌ها با انحرافات
سمیه طاهری، روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه چهارشنبه سوری یک رسم قدیمی و مربوط به ایران باستان است، اظهار می‌کند: رسم و آئین‌های کهن می‌تواند منجر به افزایش همبستگی و وحدت در سراسر یک جامعه شود و حفظ یک آئین دیرینه، باعث افتخار هر ملت است
وی می‌افزاید: طی دهه‌های اخیر، شاهد بروز بعضی انحرافات در مراسم چهارشنبه سوری هستیم که از جمله آنها می‌توان به ساخت، توزیع و استفاده از ترقه‌های دست‌ساز، رانندگی‌های پرخطر و ایجاد آلودگی‌های صوتی اشاره کرد.
این روانشناس با بیان اینکه بی‌احتیاطی و فکر نکردن به عواقب رفتارها مهم‌ترین عامل بروز رفتارهای نادرست در چهارشنبه سوری است، تصریح کرد: رفتارهای نادرست، سالانه موجب مصدوم و حتی داغدار شدن برخی خانواده‌ها شده است و در این بین به جای شادی، نشاط و رها شدن از ناراحتی‌ها، نگرانی‌هایی متوجه افراد می‌شود.
طاهری با بیان اینکه چهارشنبه سوری در اصل سپردن بدی‌ها و بیماری‌ها به آتش و گرفتن گرما و انرژی برای آغاز فصلی جدید از زندگی است، ادامه می‌دهد: این مراسم در هر کجای ایران با آداب و رسوم متفاوتی برگزار می‌شود که از جمله این آداب و رسوم می‌توان به بوته افروزی، قاشق‌زنی، کوزه شکنی و شاهنامه‌خوانی اشاره کرد.
خطراتی که با سهل‌انگاری همراه است
وی می‌گوید: در این میان شاهد جایگزین شدن چنین آداب و رسوم زیبا و شادی‌آوری با رفتارهای پرخطر هستیم که در پی بی‌توجهی و غفلت افراد، مسیر زندگی بسیاری در پی حوادث رخ داده تغییر می‌کند و تأثیر گروه همسالان، نداشتن مهارت کنترل هیجان‌ها و تمایل برای نشان دادن بزرگی و رسیدن به بلوغ، مواردی است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز رفتارهای نادرست نوجوانان و جوانان در مراسمی از جمله چهارشنبه سوری باشد.
این روانشناس اضافه می‌کند: بسیاری از نوجوانان و جوانان به علت سهل‌انگاری درگیر خطراتی می‌شوند که گاهی جبران عواقب آنها غیرممکن است، از همین رو نقش والدین در نظارت رفتار فرزندان و در نظر گرفتن زمانی برای وقت گذراندن با آنها به منظور افزایش صمیمیت در خانواده، پیش از پیش احساس می‌شود.
طاهری خاطرنشان می‌کند: ارائه آموزش‌های ایمنی و بهداشتی به دانش آموزان و آگاه‌سازی والدین در خصوص حوادث و پیامدهای ناگوار رفتارهای جبران‌ناپذیر از جمله موضوعاتی است که می‌تواند در کاهش بروز حوادث و درگیر شدن افراد با پیامدهای آن تأثیرگذار باشد
آگاهی؛ سنگر اصلی در برابر حوادث
به طور کلی، پیشگیری از حوادث تلخ چهارشنبه آخر سال، نیازمند ارتقای فرهنگ ایمنی است و این فرهنگ بر سه اصل آگاهی، آموزش و الزام استوار است؛ معلومات، آگاهی‌ها، نگرش، اعتقادات و باورهای افراد در مورد هر موضوعی مانند حوادث چهارشنبه‌سوری عوامل مستعدکننده رفتار سالم و پیشگیری از این حوادث را تشکیل می‌دهد و این عوامل در فرد ایجاد انگیزه می‌کند تا رفتار خود را تغییر دهد و از بروز این حوادث جلوگیری کند.
هر اندازه افراد درباره عواملی مانند ترقه، مواد منفجره و محترقه و آتش‌بازی، که احتمال وقوع حادثه را افزایش می‌دهند، بیشتر اطلاعات داشته باشند، بهتر خواهند توانست از وقوع این حوادث پیشگیری کنند؛ آسیب‌شناسان، توصیه‌ها و هشدارهایی برای حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر این حوادث و تهدیدها ارائه کرده‌اند که در تمام آنها، نقش والدین و خانواده‌ها به وضوح مشخص است.
روانشناسان و کارشناسان حوزه مسائل اجتماعی تاکید دارند چهارشنبه‌سوری، سطحی از هیجان را بیشتر در نوجوانان که بیشترین آسیب را می‌بینند، ایجاد می‌کند که برای آنها خوشایند و لذت‌بخش است؛ به همین دلیل پدر یا مادر، به سختی می‌توانند فرزند خود را از این تجربه هیجانی بازدارند، اما می‌توان هیجان آنها را تعدیل و رفتار را مدیریت کرد تا چهارشنبه سوری برای آنها به نسبت ایمن شود.
نظر شما