آتش چهارشنبه‌سوزی بر جان مردم/ رسوم دل‌نشینی که از یادها رفت

به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان شمالی، چهارشنبه‌سوری از رسوم ایرانی‌ها است که از قدیم‌الایام در میان اقوام مختلف ایرانی رواج داشته است. چهارشنبه‌سوری را می‌توان یک جشن پیشواز برای عید نوروز و شادی برای به پایان رسیدن روزهای سرد دانست. در این مراسم با پریدن از روی آتش، بدی‌ها و بیماری‌ها را به آتش می‌سپارند تا در آن بسوزد و به‌جای آن، گرما و انرژی آتش را برای شروع سال جدید دریاف

افروزی بود؛ به این صورت که هر خانواده روی پشت‌بام، حیاط یا فضای باز خانه خود، بوته‌های خشک یا گون را در سه، پنج یا هفت (اعداد فرد) کپه آماده می‌کردند و با تاریک شدن هوا که همه دور هم جمع می‌شدند، این کپه‌ها را آتش می‌زدند و از روی آن می‌پریدند، البته دیده شده است که در بعضی شهرهای ایران، کپه‌هایشان با اعداد زوج هماهنگ است.

فال‌گوش‌نشینی از دیگر رسوم چهارشنبه‌سوری در ایران است. این مراسم این‌طور بوده است که چون با تاریک شدن آسمان شناسایی آدم‌ها دشوار می‌شد، آن‌هایی که دلشان می‌خواست بختشان باز شود، به زیارت بروند یا نیت‌های دیگری داشتند، از خانه بیرون می‌رفتند و به حرف‌های رهگذران یا اهالی خانه‌ها گوش می‌دادند. اگر اولین چیزی که به گوششان می‌خورد، شاد و خوشایند بود، نیتشان را به خیر فال می‌زدند و اگر سخنان تلخ و ناراحت‌کننده می‌شنیدند، فالشان را به برآورده نشدن می‌زدند.

از قاشق‌زنی تا شکستن کوزه‌ها

از دیگر آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری در ایران قاشق‌زنی بوده است. این رسم امروز به دست فراموش شده، اما در گذشته یکی از مهم‌ترین رسوم چهارشنبه‌سوری در ایران محسوب می‌شده است. در این رسم، دختران و پسران جوان، چادری بر سر خود می‌کشیدند تا شناخته نشوند و جلوی در خانه دوستان و همسایگانشان می‌رفتند.

صاحب‌خانه با شنیدن صدای قاشق که به کاسه می‌خورد، جلوی در می‌آمد و داخل کاسه آن‌ها آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و گاهی هم پول می‌ریخت.

همچنین در بیش‌تر شهرهای ایران پس از پریدن از روی آتش، کوزه‌ها را می‌شکستند. این آئین احتمالاً به این دلیل بوده است که در گذشته مردم اعتقاد داشتند که بدیُمنی درون کوزه می‌رود و شکستن آن موجب از بین رفتن بدیمنی و بلاگردانی می‌شود.

اینها تنها بخشی از آداب و رسومی بوده که ایرانی‌ها در قدیم با برپایی آن به استقبال سال نو می‌رفتند. زمانی که به سراغ کتاب‌ها یا صندوقچه خاطرات بزرگ‌ترها می‌رویم، رویی از آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری در ایران برای ما نمایان می‌شود که سنخیتی با آداب امروزی ندارد.

این روزها اگر به بازار سری بزنید، لبخند را بر چهره بیشتر مردم می‌بینید؛ همگی در تدارک خرید مایحتاج نوروز هستند تا با شادابی و سرزندگی به استقبال سال نو بروند، اما کام برخی از همین خانواده‌ها به واسطه همین بی‌احتیاطی تلخ خواهد شد؛ برای هر کدام ممکن است حوادثی رخ دهد که سال‌ها یا حتی تا آخر عمر با آن مواجه باشند.

امروز دیگر خبری از این اتفاقات زیبا توأم با آرامش نیست و خاطراتی که از چهارشنبه‌سوری در ذهن ما حک شده بیشتر انفجار، خون، اشک و گریه است؛ موضوعی که باید تغییر کند.

آمار دلخراش از چهارشنبه‌سوری در سال گذشته

رئیس سازمان اورژانس کشور، بیست‌وچهارم اسفند ۱۴۰۱ در جمع رسانه‌ها از فوت ۲۶ نفر در حوادث شب چهارشنبه‌سوری خبر داد و گفت: آمار مصدومان و فوتی‌ها نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد افزایش یافته است.

وی افزود: تعداد مصدومان حوادث چهارشنبه آخر سال از تاریخ یکم اسفند تا صبح چهارشنبه، بیست‌وچهارم اسفند ۱۴۰۱ به ۴۳۶۸ نفر در سطح کشور رسیده است.

سال گذشته بیش از ۲۶ خانواده به جای شادی نوروز، مشغول برگزاری عزا بودند، همچنین بیش از چهار هزار خانواده نیز با مصدوم مواجه شدند که به‌طور قطع تلخ‌کامی به همراه داشته است و باید بدانیم که ممکن است امسال یکی از این خانواده‌ها ما باشیم.

هرچند نیروهای امدادی و اورژانسی از روزها قبل آمادگی خود را برای امدادرسانی احتمالی به مردم آسیب‌دیده اعلام کرده‌اند، اما به‌طور قطع تا زمانی که خودمان از این فضا دور نشویم، کسی نمی‌تواند مانع آسیب دیدن ما شود.

«چهارشنبه‌سوری» کلیدواژه و محور این حوادث است که آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به خانواده‌ها وارد و حتی برخی را عزادار می‌کند؛ بیاییم امسال چهارشنبه آخر سال، این رسم کهن را همچون اجدادمان جشن بگیریم و با آرامش به استقبال بهار برویم.