به گزارش خبرگزاری ایمنا، بیماری سرطان در بافت‌ها و اندام‌های مختلف در پی رشد بی‌رویه سلول‌ها ایجاد می‌شود؛ در حالت طبیعی در بدن فرد سالم سلول‌های پیر از بین می‌روند و با سلول‌های جوان و جدید که توسط بافت تولید می‌شود جایگزین می‌شوند، اما سرطانی شدن باعث می‌شود سلول‌های پیر از بین نرود، تکثیر و سلول‌های اضافی با تقسیم‌های پی‌درپی باعث ایجاد سرطان شود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده سازمان بهداشت جهانی(WHO)،سرطان دومین علت مرگ‌ومیر جهانی و منجر به فوت سالانه ۹.۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ شده و شایع‌ترین سرطان‌ها در سراسر جهان شامل سرطان ریه، سینه، کولورکتال، پروستات، سرطان پوست غیر ملانوم و معده است.
در سال ۲۰۱۸، شایع‌ترین علل فوت بر اثر ابتلاء به بیماری سرطان مربوط به سرطان ریه با ۱۷۶ میلیون مورد، سرطان کولورکتال با ۸۶۲ هزار مورد، سرطان معده با ۷۸۳ هزار مورد، سرطان کبد با ۷۸۲ هزار مورد و سرطان سینه با ۶۲۷ هزار مورد بوده است.
در سراسر جهان طی سال ۲۰۲۰، ۱۸ میلیون و ۹۴ هزار و ۷۱۶ مورد سرطان تشخیص داده شد و بر اساس تحقیقات انجام شده، حدود یک سوم موارد فوت ناشی از سرطان به علت پنج خطر عمده رفتاری و رژیم غذایی شامل شاخص توده بدنی بالا، مصرف میوه و سبزی کم، نداشتن فعالیت فیزیکی و مصرف دخانیات و الکل مرتبط است.
بر همین اساس، استفاده از دخانیات مهمترین عامل خطر برای سرطان است و منجر به حدود ۲۲ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان می‌شود، ۳۰ تا ۵۰ درصد از مرگ‌ومیرهای ناشی از سرطان را می‌توان با اصلاح یا اجتناب از عوامل خطر کلیدی و اجرای استراتژی‌های پیشگیری مبتنی بر شواهد موجود، پیشگیری کرد، بار سرطان را می‌توان از طریق تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماران مبتلا به این بیماری کاهش داد و پیشگیری، مقرون به‌صرفه‌ترین استراتژی بلندمدت را برای کنترل سرطان ارائه می‌دهد.
محققان با توجه به نتایج مطالعات آماری پیش‌بینی می‌کنند که نرخ ابتلاء به سرطان زودرس تا سال ۲۰۳۰ میلادی به میزان ۳۱ درصد افزایش می‌یابد، در حالی که مرگ‌ومیر ناشی از سرطان هم با افزایش ۲۱ درصدی مواجه خواهد شد.
با توجه به اهمیت آگاهی از بیماری سرطان، پیشگیری از ابتلاء، تشخیص زودهنگام و به موقع این بیماری و تغییر باورهای نادرست موجود در خصوص بیماری سرطان، با پوریا عادلی، متخصص رادیوانکولوژی، عضو هیئت مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران و عضو انجمن علمی سرطان آمریکا، گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
سرطان چه زمانی فرد را درگیر می‌کند و امکان بروز آن در کدام ارگان بدن بیشتر است؟
سرطان یک بیماری متنوع و ممکن است در تمام ارگان‌های بدن ایجاد شود؛ در واقع انواع مختلف سرطان می‌تواند برای تمام اعضای بدن ایجاد و رشد بی‌رویه سلول‌های بدن، مانع از رشد سلول‌های سالم شود که این موضوع را تحت عنوان سرطان می‌شناسیم.
وضعیت شیوع سرطان در ایران چگونه ارزیابی می‌شود؟
بر اساس مطالعات انجام شده، بیشترین آمار بروز سرطان مربوط به کشورهای توسعه یافته است و بروز سرطان در کشورهای کمتر توسعه یافته، کمتر دیده می‌شود؛ در حال حاضر کشور ایران به عنوان کشور در حال توسعه شناخته می‌شود و میزان بروز سرطان در کشور متناسب با جایگاه آن است.
می‌توان گفت در حاضر شیوع سرطان در کشور برابر با کشور ترکیه ارزیابی می‌شود، اما شیب افزایش سرطان به دلایل مختلفی از جمله پیر شدن جمعیت رو به افزایش است که باید برای آن برنامه‌ریزی‌های مناسبی صورت گیرد.
یکی از مهمترین اقداماتی که در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد، برنامه‌ریزی به منظور افزایش دستگاه‌های رادیوتراپی و پرتو درمانی در کشور متناسب با جمعیت است و همچنین باید تدابیری اندیشیده شود که در تمام نقاط کشور دسترسی به امکانات غربالگری تشخیص کنترل و درمان سرطان وجود داشته باشد.
تشخیص زودهنگام بیماری سرطان از چه منظری حائز اهمیت است؟
هنگامی که یک بیمار با مراحل پیشرفته بیماری سرطان برای درمان مراجعه کند، علاوه بر تمام درمان‌ها و هزینه‌های سنگینی که متحمل می‌شود، در بسیاری از موارد امکان بهبود او پایین است و در چنین موقعیتی برای بسیاری از بیماران می‌توان تنها تسکین فراهم کرد، این موضوع در صورتی است که اگر سرطان افراد در ابتدا و به موقع شناسایی شود و افراد برای درمان مراجعه کنند، درمان‌هایی ساده‌تر برای آنها در نظر گرفته می‌شود، با هزینه‌ها و عوارضی کمتر مورد درمان قرار می‌گیرند و به احتمال زیاد نیز دچار بازگشت بیماری نمی‌شوند.
تشخیص زود هنگام در چهار سرطان سینه، دهانه رحم، پروستات و سرطان‌های کولون بسیار حائز اهمیت به شمار می‌رود و می‌تواند در طول عمر بیماران تأثیرگذار باشد؛ به عنوان مثال در صورتی که سرطان سینه به موقع تشخیص داده شود حدود صددرصد امکان بهبود بیمار وجود دارد، اما در صورتی که بیماری به مراحل نهایی رسیده باشد، به رغم اقدامات درمانی شاید این میزان به ۲۰ درصد کاهش یابد، از همین رو به تمام زنان بالای ۴۰ سال توصیه می‌شود علاوه بر معاینه سالیانه توسط پزشک، هر یک تا دو سال برای ماموگرافی به پزشک مراجعه کنند؛ هرچند که درد ماموگرافی منجر می‌شود که بسیاری از زنان از این اقدام پرهیز کنند، اما باید تاکید کرد که این روند بسیار مهم و اساسی به شمار می‌رود.
تشخیص سرطان دهانه رحم با انجام پاپ اسمیرهای سالانه و تشخیص سرطان پروستات با غربالگری‌ها از جمله موارد حائز اهمیت به شمار می‌رود و توصیه می‌شود به منظور تشخیص زود هنگام سرطان‌های کولون، تمام افراد بالای ۴۵ سال کولونوسکوپی داشته باشند و در صورت وجود نداشتن موارد مشکوکی در کولونوسکوپی آنها، هر ۱۰ سال یک‌بار این اقدام را تکرار کنند.
چگونه می‌توان از ابتلاء به سرطان پیشگیری کرد؟
با توجه به اینکه سرطان درمان‌های سنگین و هزینه‌های هنگفتی دارد، پیشگیری از ابتلاء به این بیماری با داشتن سبک زندگی سالم، توجه به تغذیه، داشتن فعالیت بدنی مناسب، پرهیز از سیگار و دخانیات و الکل و پرهیز از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا از جمله موارد حائز اهمیت به شمار می‌رود.
به طور کلی پرهیز از خوردن فست‌فودها، غذاهای آماده و نیترات دار تا حد امکان، خودداری از استعمال دخانیات مانند قلیان و سیگار برای پیشگیری از ابتلاء به سرطان بسیار مؤثر است، داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سرشار از فیبر، استفاده کمتر از غذاهای سرخ کردنی و کبابی و مصرف بیشتر غذاهای آب پز و بخارپز می‌تواند جزو موارد جلوگیری کننده از بروز سرطان باشد.
در این میان، سرطان دهانه رحم سرطانی است که به شدت به ویروس اچ‌پی‌وی وابسته است که افراد می‌توانند در کنار خویشتن‌داری و داشتن یک زندگی ساده و پرهیز از رفتارهای پرخطر، با انجام واکسیناسیون در کاهش ابتلاء به این بیماری مؤثر واقع شوند.
مهمترین باور نادرستی که درباره بیماری سرطان وجود دارد چیست؟
یکی از نادرست‌ترین باورها در مورد سرطان، بهبود نیافتن افراد مبتلا و داشتن طول عمر کوتاه است، در صورتی که بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان بهبود پیدا می‌کنند؛ در سال‌های اخیر با اقدامات انجام شده سعی بر این بوده است تا این دیدگاه اصلاح شود و افراد ابتلاء به سرطان را پایان مسیر زندگی ندانند، همچنین افراد از قاب دیگری به بیماری سرطان نگاه کنند و باید به یاد داشته باشند که سرطان فرصتی دوباره برای زندگی و نگاهی مجدد به آنچه است که در زندگی به عنوان هدف و خواسته دنبال می‌شود.
هر فرد چه نقش و مسئولیت اجتماعی در خصوص بیماری سرطان دارد؟
به صورت کلی اغلب افراد همیشه به دنبال اقدامات کلان هستند و این در صورتی است که خود افراد به عنوان بازیگران اجتماعی نسبت به خود، خانواده و جامعه مسئولیت دارند و می‌توانند در خصوص کاهش عوامل افزایش دهنده سرطان، افزایش آگاهی و آگاهی‌بخشی به دیگر افراد در خصوص تشخیص زودهنگام این بیماری و اهمیت غربالگری‌های موجود مؤثر واقع شوند.
از سوی دیگر نیز تصمیم‌سازان دولت‌ها باید در راستای مسئولیت اجتماعی خود به این بیماری توجه داشته باشند، متوجه اهمیت غربالگری‌ها باشند و دسترسی تمام افراد جامعه فارغ از طبقه و جایگاه اجتماعی آنها را به خدمات غربالگری تشخیصی و درمانی سرطان فراهم کنند، همچنین پیشگیری کنترل و درمان از جمله زمینه‌هایی است که خیریه‌ها و سمن‌ها می‌توانند در آن فعالیت مؤثری داشته باشند.
سالم و ایمن بودن محیط کار تا چه حد در پیشگیری از ابتلاء به سرطان اهمیت دارد؟
ابتلاء به بعضی سرطان‌ها، مربوط به عوامل و آلودگی‌های شغلی مانند ترکیباتی از جمله آزبست باز می‌گردد و شاغلان شعل‌هایی از جمله شغل‌های خاصی که با فلزات سر و کار دارند یا آرایشگرانی که در معرض انواع رنگ‌های مصنوعی و طبیعی قرار می‌گیرند، در معرض ابتلاء به سرطان‌ها قرار دارند.
در واقع عوامل شغلی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل زمینه‌ساز ابتلاء به سرطان محسوب شوند و از همین رو رعایت کردن موارد ایمنی و کاهش مواد آلاینده در محیط کاری در کنار انجام اقدامات مؤثر در محیط زندگی می‌تواند به منظور کاهش احتمال ابتلاء به سرطان‌ها مؤثر واقع شود.
اهمیت مراقبت‌های حمایتی و تسکینی بیماران مبتلا به سرطان چقدر است؟
بیماران مبتلا به سرطان به خصوص بیمارانی که بهبود درمان برای آنها حاصل نمی‌شود، در برهه‌ای از زمان به مراقبت‌های حمایتی و تسکینی نیاز پیدا می‌کنند؛ در این برهه زمانی درمان‌هایی که برای آنها انجام می‌شود به عنوان درمان‌های تسکینی در نظر گرفته می‌شود و با توجه به اینکه بیماران در این دوران درد بسیاری دارند، باید مد نظر داشت که بسیاری از آنها شاید توان پرداخت هزینه‌ها را نیز ندارند و از همین رو وجود و فعالیت خیریه‌هایی که این اقدامات را به صورت تخصصی و به خصوص در بیمارستان‌ها انجام دهند می‌تواند مؤثر واقع شود.
می‌توان بیماری سرطان را حذف کرد؟
به رغم تمام داروها و روش‌های درمانی جدید از جمله رادیوتراپی یا پرتودرمانی، هنوز باید تاکید کرد که نقش مهم و اساسی در چرخه درمان سرطان، متعلق به پیشگیری و تشخیص به موقع و زود هنگام است؛ نمی‌توان گفت سرطان نباشد، چراکه در شرایط فعلی جهان این موضوع نشدنی نیست، اما با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان کاری کرد که انواع سرطان‌ها در مراحل اولیه و زودتر تشخیص داده و امید درمان بیماران بیشتر شود و هزینه‌های درمانی کاهش پیدا کند.
رسانه‌ها نیز همیشه به عنوان یکی از ارکان زندگی اجتماعی در نظر گرفته می‌شوند که نقش مهمی در انتقال پیام به جامعه دارند، از همین رو می‌توانند در زمینه پیشگیری از سرطان بسیار مؤثر واقع شوند، فعالیت رسانه‌ها در زمینه آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی به افراد در خصوص عوامل زمینه‌ساز ابتلاء به سرطان‌ها و راهکارهای پیشگیری از ابتلاء به این بیماری می‌تواند بسیار گسترده و تأثیرگذار باشد.
نظر شما