به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهر همگرا یکی از رویکردهایی است که در دوره ششم مدیریت شهری اصفهان مطرح شد؛ رویکردی جامع و فراگیر برای توسعه شهری پایدار است که از ابتدای قرن جاری، به‌عنوان یک ابزار حمایتی برای شهرهای کشورهای مختلف در سراسر جهان با هدف کلی بهبود شرایط زندگی برای شهروندان مورد استفاده قرار گرفت.
شهر همگرا در مجموع، روش‌ها، فرایندها و ابزارهایی را ارائه کرده است و رویکردی کل‌نگر و رویایی به توسعه شهری را تضمین می‌کند و ابعاد فضایی، زیست‌محیطی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی را با سیستم‌های شهری و دیدگاه‌های نهادی به روش‌هایی ادغام می‌کند که حمایت متقابل یا هم‌افزایی باشد.
بخش مهمی از روش این است که مشارکت شهروندان شهری، بخش خصوصی، دانشگاه و جامعه مدنی را برای به اشتراک گذاشتن بینش‌ها، تجربیات و دیدگاه‌های خود دعوت می‌کند و آن را در بر می‌گیرد.
چارچوب مفهومی شهر همگرا کلی است و با توجه به شرایط و نیازهای زمینه، به روشی انعطاف‌پذیر اعمال می‌شود که این چارچوب پاسخگو است و هدف آن بهینه‌سازی فرایندهای در حال استفاده است.
حال و با توجه به گذشت بیش از نیمی از مدت زمان خدمت دوره ششم مدیریت شهری اصفهان، اینکه این کلان‌شهر همگرا شده است یا خیر، قابل بررسی است.
لزوم همراهی دستگاه‌ها با مدیریت شهری در راستای همگرایی
ابوالفضل قربانی، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان درباره اصول یک «شهر همگرا» می‌گوید: محلات عنصر اصلی «شهر همگرا» است؛ در این زمینه لحاظ کردن مباحث فرهنگی، مسائل زیست بوم محلات، قرار گرفتن محلات از نظر جغرافیایی در نقاط مختلف شهر و خدماتی که می‌تواند به مناطق و دیگر محلات ارائه دهد، مورد توجه خواهد بود.
وی با بیان اینکه محله‌محوری از دیرباز در ایران و شهر اصفهان مورد توجه شهروندان بوده است، ادامه می‌دهد: توجه به محله‌محوری سبب شده است تا محلات زیادی در شهرها با ویژگی‌های اختصاصی شکل بگیرد که می‌تواند در بهبود وضعیت محلات دیگر هم مؤثر باشد؛ در واقع با استفاده از ویژگی‌های هر محله می‌توان نقاط ضعف محلات دیگر را تا حدودی پوشش داد که این اتفاق نیازمند برنامه‌ریزی مناسب و طولانی‌مدت برای همراهی و همگرایی محلات در راستای هدفی مشترک است.
نایب رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید می‌کند: هر هفته مسئولان در جلسه‌های شورای اسلامی شهر اصفهان حضور پیدا می‌کنند تا شهروندان بتوانند در مورد موضوعاتی که از دستگاه‌ها انتظار دارند، موارد را با مسئولان در میان بگذارند و نظرات آن‌ها شنیده می‌شود تا نسبت به انجام اقدامات و رفع نقص‌ها و ایرادها در آن حوزه تصمیم‌گیری شود.
قربانی با تاکید بر لزوم همراهی بهتر مجموعه‌های مختلف با مدیریت شهری، تصریح می‌کند: در حال حاضر این مجموعه‌ها می‌دانند باید همه با هم برای یک هدف واحد تلاش کنند تا بتوانند کمبودها و کاستی‌های یکدیگر را جبران کنند و شورای اسلامی شهر در دوره ششم به‌صورت جدی در راستای تحقق شهر همگرا تلاش می‌کند؛ هماهنگی خوبی بین شورای اسلامی شهر، نمایندگان مجلس و مدیریت ارشد استان وجود دارد و امیدواریم نتایج خوب آن در آینده برای مردم ملموس باشد.
وی درباره زیرساخت‌های لازم برای شهر همگرا می‌افزاید: در حال حاضر در اصفهان این زیر ساخت‌ها وجود دارد؛ مجموعه‌های حکومتی که در شهر اصفهان مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند، همه در راستای بهبود وضعیت و بهبود سطح زندگی مردم تلاش می‌کنند و می‌توان با شناخت این ظرفیت‌ها هماهنگی بین آن‌ها ایجاد کرد تا از انجام هزینه‌های اضافی و تکراری پیشگیری شود؛ در این صورت انرژی‌ها در راستای سرعت گرفتن و بهبود وضعیت زندگی مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان می‌گوید: به‌طور قطعی مقاومت در مقابل شهر همگرا از طرف دستگاه‌های مختلف بسیار پایین است، اما در مقابل «مدیریت واحد شهری» احتمال دارد هنوز مقاومت‌هایی وجود داشته باشد، چرا که در این بخش تجربه زیادی در کشور وجود ندارد و احتمال دارد با موضوعات ساختاری در کشور همخوانی نداشته باشد، اما این هماهنگی و همخوانی در مورد شهر همگرا وجود دارد.
قربانی با اشاره به تحولات شهر همگرا طی دو دهه اخیر اظهار می‌کند: در این مدت در راستای ایجاد شهر همگرا بررسی زیرساخت‌های لازم برای اداره بهتر و بهبود وضعیت شهرها مد نظر بوده است؛ شهر کارآفرین، برندسازی شهری و وضعیت بهتر محیط‌زیست شهرها بیشتر مورد توجه افرادی بوده است که در حوزه تئوری اداره شهرها فعالیت داشته‌اند و به‌تازگی بحث جدید شهر همگرا در راستای بهبود وضعیت، توسعه و پیشرفت بهتر شهرها مورد توجه قرار گرفته است.
زندگی بهتر برای شهروندان از محورهای اصلی و مورد توجه شهر همگرا است تا شهروندان بتوانند از جهات متفاوتی از زندگی در شهر خود لذت ببرند
وی با اشاره به اهداف شهر همگرا تصریح می‌کند: زندگی بهتر برای شهروندان از محورهای اصلی و مورد توجه شهر همگرا است تا شهروندان بتوانند از جهات متفاوتی از زندگی در شهر خود لذت ببرند و وضعیت خود را در آن شهر از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بهبود بخشند. هدف اصلی شهرهای همگرا بهبود وضعیت زندگی است که برای پیاده‌سازی آن باید برنامه‌ریزی‌های مختلفی انجام شود.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان می‌افزاید: مدل‌های مختلفی از جمله مدل‌های مفهومی برای این موضوع ارائه می‌شود، البته در مواردی نیز به جنبه‌های سازمانی و سیستم‌های شهری توجه می‌شود، اهداف شهر همگرا این است که در آن تمام دستگاه‌ها و مجموعه‌هایی که در حال فعالیت هستند با هماهنگی و همراهی یکدیگر بتوانند در راستای مفهومی اساسی به عنوان زندگی بهتر برای شهروندان آن شهر اقدام کنند.
قربانی تاکید می‌کند: در شهر همگرا توجه ویژه به محلات و آنچه که اهالی یک منطقه به واسطه برخی از ویژگی‌ها، محله را می‌شناسند مد نظر است، در محلات، عناصر اصلی مانند دبستان، مساجد، زمین‌های ورزشی، پارک‌ها و مهدکودک می‌تواند مورد توجه جدی قرار گیرد و برای بهبود این زیرساخت‌های اجتماعی نیاز به تلاش مستمر است.
اهداف پنجگانه شهر همگرا، در اولویت دوره ششم
سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در پاسخ به این پرسش که چقدر از الگو و مدل شهر همگرا در دوره ششم مدیریت شهری مد نظر بوده است؟، اظهار می‌کند: رویکرد شهر همگرا، پنج هدف دارد که این موارد در دوره ششم مدیریت شهری مورد توجه بوده است.
وی می‌افزاید: یکی از این اهداف، همکاری‌های بین ذی‌نفعان با رویکرد جامع و یکپارچه است که در این راستا با تمام ذی‌نفعان همچون شهروندان، دستگاه‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌های خصوصی، سازمان‌های ملی و منطقه‌ای، مشاوران، سازمان‌های مردم‌نهاد، محلات و کسب‌وکارهای مرتبط با حوزه شهری جلسات مختلفی برگزار شد و این موضوع به‌عنوان یکی از استراتژی‌های قالب مد نظر بوده است تا با ذی‌نفعان مختلف، ارتباطات شبکه‌ای و سیستمی داشته باشیم و فراتر از جایگاه شهرداری به موضوعات نگاه کنیم و بتوانیم تصمیم‌گیری بهتری داشته باشیم.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان با بیان اینکه اشتراک‌گذاری دانش و تجربه بین ذی‌نفعان و ظرفیت‌های موجود در حوزه مدیریت شهری، همچون داده، اطلاعات و زیرساخت‌های اطلاعاتی نظیر داده‌های توصیفی، نقشه‌های زیرساخت شهری و رویکردهای مختلف، مد نظر دوره ششم بوده است، خاطرنشان می‌کند: از دیگر اهداف رویکرد شهر همگرا، توجه به خدمات است که در این دوره موضوع هوشمندسازی خدمات و غیرحضوری کردن آن را به‌عنوان یکی از اهداف کلیدی مد نظر قرار دادیم.
ابراهیمی اضافه می‌کند: اینکه در زمینه خدمات غیرحضوری، اصلی و دارای اولویت، در قالب یک برنامه زمان‌بندی، یک پروسه مهندسی می‌شود، شناسنامه فرایند به‌دست آمده و احصا شود و پس از بهبود دادن آن، به سمت الکترونیکی‌سازی، هوشمندسازی و غیرحضوری کردن آن پیش برویم، از استراتژی‌ها و رویکردهای مورد توجه است و در دوره‌های شش ماه سنجش و پایش می‌شود.
وی تصریح می‌کند: هدف بعدی پیشبرد راهبردهای شهر در تمام ابعاد پایداری است که با تدوین برنامه اصفهان ۱۴۱۰، سعی کردیم در وجوه مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به توسعه شهری اصفهان فکر کنیم و در اهداف کلان و خرد و راهبردهای این برنامه، تمام ابعاد پایداری از ملاحظات مختلف مد نظر قرار بگیرد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: در الگوی شهر همگرا، زندگی، سلامت و آسایش شهروندان در محور است و در دوره ششم نیز شعار «اصفهان من، شهر زندگی» مطرح شده است که نشان می‌دهد این دوره به شهر همگرا توجه می‌کند.
در لایه سیستم‌های شهری و اجزا و سیستم‌های کلان همچون انرژی، آب، حمل‌ونقل و ترافیک، معماری، ساختمان‌ها و فاوا تعریف شده است و برنامه‌های مشخصی دارند و مبنای رسیدن به این اهداف سه‌گانه هستند
ابراهیمی تصریح می‌کند: در سطح بعدی یعنی ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی که در برنامه اصفهان ۱۴۱۰ به‌شکل اهداف کلان دیده شده است، در لایه سیستم‌های شهری و اجزا و سیستم‌های کلان همچون انرژی، آب، حمل‌ونقل و ترافیک، معماری، ساختمان‌ها و فاوا تعریف شده است و برنامه‌های مشخصی دارد که به‌عنوان مثال در زمینه آب، پساب و انرژی برنامه مشخصی تدوین شده است و مبنای رسیدن به این اهداف سه‌گانه هستند.
وی اضافه می‌کند: در سطح عوامل نهادی که پشتیبان سیستم‌ها هستند و از عملکرد و توسعه شهر پشتیبانی می‌کنند، نظام اداری، برنامه‌ریزی، مالی و آموزش موجود در شهرداری تعریف شده است که این عوامل را تقویت می‌کند در دوره ششم نیز مورد توجه قرار گرفته است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان می‌گوید: تدوین نظام‌های تأمین مالی و استفاده از رویکردهای تأمین مالی سرمایه‌گذاری، اوراق مشارکت، وام از نهادهای پولی و مالی و برنامه‌ریزی مناسب روی منابع ساختمان و ارزش افزوده، در حوزه عوامل نهادی شهر همگرا در این دوره مورد توجه بوده است.
ابراهیمی اضافه می‌کند: در نهایت ساختار فضایی شهر همگرا را داریم که متناسب با اهداف برنامه و بر اساس میزان منابع تأمین شده و با در نظر گرفتن عدالت مکانی، مجموعه مداخلاتی برای ارتقای پایداری شهر در حوزه‌های مختلف را مطرح می‌کند که در قالب پروژه‌ها و اقدامات در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه هر سال حدود ۱۲۰۰ پروژه و اقدام در شهرداری اصفهان تعریف می‌شود که با رویکرد تعادل فضایی و مکانی بین بخش‌های مختلف و با رویکرد توجه به محلات کم برخوردار است، تاکید می‌کند: لازم است تمام ابعاد شهر همگرا همچون موضوعاتی نظیر نوآوری در شهر، رشد اقتصادی شهر، عدالت و مشارکت در مجموعه شهر، حکمرانی و حکمروایی خوب شهری و سیاست‌گذاری مناسب شهری، مشارکت عمومی و خصوصی به‌عنوان عوامل مؤثر نهادی، توجه به سیستم‌ها و زیرساخت‌های مهم شهری در حوزه انرژی، آب، حمل‌ونقل، معماری، فاوا و پسماند را به‌صورت همزمان مورد توجه قرار دهیم و بتوانیم در بعد فضایی یک پیوند مناسب ایجاد کنیم.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان تصریح می‌کند: مدل شهر همگرا در عمل، نیازمند همکاری و مساعدت تمام قسمت‌ها است و امیدواریم با یک برنامه‌ریزی مناسب بتوانیم با همت تمام مدیران شهری و همکاری همه شهروندان در تمام ابعاد شهرداری جاری و ساری شود.
شهر همگرا، رویکردی برای توسعه شهری فراگیر
وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان با بیان اینکه شهر همگرا از جمله الگوهایی است که از شهر پایدار نشئت گرفته است، اظهار می‌کند: پایداری را می‌توان به عنوان ظرفیت تحمل تعریف کرد که از کلمه لاتین به معنای نگه‌داشتن گرفته شده است؛ از این رو توسعه پایدار را می‌توان توسعه‌ای دانست که نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازها استفاده می‌کند.
وی می‌افزاید: بر اساس اجلاس جهانی توسعه اجتماعی، توسعه پایدار نیازمند همگرایی سه مؤلفه اصلی مشتمل بر محیطی، برابری اجتماعی و پایداری اقتصادی است که این امر حوزه مهمی برای استانداردهای پایداری در سال‌های اخیر فراهم کرده است، بنابراین توسعه پایدار را می‌توان راهی برای توسعه مناطق شهری به‌وسیله مصالحه نیازهای نسل حاضر و نسل‌های آینده دانست.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: شهر پایدار به شهری گفته می‌شود که می‌تواند نیازهای اساسی ساکنان شهر مانند زیرساخت‌ها، امکانات رفاهی شهروندی، بهداشت و درمان، مسکن، آموزش، حمل‌ونقل، اشتغال و حکمرانی خوب را تأمین و اطمینان حاصل کند که نیازهای جمعیتی از تمام بخش‌های جامعه نیز تأمین می‌شود.
مهدویان اضافه کرد: پایداری به عنوان یک ابزار مدیریت نامیده می‌شود که یکی از بهترین معیارها برای تعیین رفاه یک توسعه پیش‌بینی شده است؛ از این‌رو می‌توان مشاهده کرد که شاخص‌ها در برنامه‌ریزی پایداری زمانی که به آستانه یا اهداف پایداری مرتبط باشند، بیشترین کاربرد را دارند.
شهر همگرا پاسخی به این سوال ارائه می‌دهد که چگونه مناطق شهری را در جهتی پایدار تبدیل کنیم.
وی می‌افزاید: شهر همگرا به‌عنوان رویکرد توسعه شهری فراگیر و پایدار بر اساس تجربیات موفق دولت‌های محلی در سوئد و سراسر جهان توسعه یافته است که این رویکرد با نیازهای محلی و منابع محلی تطبیق داده شده و برای ایجاد پیشرفت‌های محسوس در برنامه‌ریزی، توسعه و مدیریت شهری مورد استفاده قرار گرفته است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان می‌گوید: تجارب دولت‌های محلی که با رویکرد شهر همگرا کار می‌کنند منجر به دانش و روش‌های مرتبط جهانی شده است و از اشکال جدید کار در بخش‌ها، با جوامع و ذی‌نفعان، از طریق روش‌هایی برای درک فرصت‌ها و چالش‌های محلی تا توسعه چشم‌اندازها، استراتژی‌ها و راه‌حل‌های نوآورانه برای شهرهای پایدار است.
مهدویان اضافه می‌کند: شهرها و شهرک‌ها شامل سیستم‌ها و زیرساخت‌های مختلفی هستند که عملکردها و خدمات لازم از قبیل آب، زباله و انرژی، محیط سبز شهری و اکوسیستم‌ها، حمل‌ونقل و تحرک و محیط ساخته شده را ارائه می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: شهرها محرک توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند، بنابراین جذاب، ایمن، سالم و قابل زندگی کردن آن‌ها برای آینده‌ای پایدارتر بسیار مهم است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان ادامه می‌دهد: شهرنشینی و توسعه شهری فرایندهای پیچیده و پویایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است و شهر همگرا پاسخی به این سوال ارائه می‌دهد که چگونه مناطق شهری را در جهتی پایدار تبدیل کنیم.
شهر همگرا مقیاس‌های اقتصادی ایجاد می‌کند
عماد مطالبی، دکترای برنامه‌ریزی شهری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: در شهر همگرا یک مدل خوب برای توسعه پایدار با رویه‌های کاری مناسب و استفاده از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها و فرآیندهای فراگیر، روشن و شفاف بر اساس فاکتورهای نهادی در جوامع محلی با نظارت بر سیستم‌های شهری و دستیابی به مدیریت یکپارچه شهری است.
وی ادامه می‌دهد: در شهر همگرا فاکتورهای نهادی را می‌توان با تأمین مالی، فنی، سازمانی و منابع انسانی مورد نیاز در جهت توسعه پایدار شهری با ایجاد ظرفیت، از جمله ساختار سازمانی مناسب و تصمیم‌گیری و تقویت ظرفیت‌های سیاسی و فنی، قوانین و سیاست‌ها و اجرای آن‌ها، برنامه‌ریزی فضایی و مدیریت زمین، فرآیندهای مشارکتی و مشارکت بخش خصوصی، شفافیت و پاسخگویی، در جهت بهبود محیط شهری تجلی بخشید.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: از ظرفیت‌های لازم برای شهر همگرا مبتنی بر مشارکت و ساختارهای اجتماعی توجه به ساخت‌های جامعه مدنی و مشارکت واقعی مردمی است که می‌تواند ظرفیت‌سازی درست و مناسبی را برای بهره‌مندی از حکمروایی خوب و اراده یک مدیریت یکپارچه واحد شهری فراهم سازد.
وی ادامه می‌دهد: توسعه شهری همراه با کریدورها و گره‌ها، در فضاهای شهر و کلان‌شهری با همگرایی که مطرح است، مقیاس‌های اقتصادی را ایجاد می‌کند که می‌تواند در سیستم‌های حمل‌ونقل شهری و دیگر زیرساخت‌ها و خدمات عمومی اثر بگذارد و آن را به پایداری برساند.
مطالبی می‌افزاید: فضای سبز و ارتقای آن، خدمات اکوسیستمی، توجه به اقلیم شهری در محیط ساخته شده و کاهش اثرات جزایر گرمایی در کلان‌شهرها با بهره‌گیری از گسترش فضاهای سبز شهری طبیعی و مصنوعی، علاوه بر تلطیف هوا منظر شهری را نیز با رویکرد بیوفیلیک شهری بهبود می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: حمل‌ونقل عمومی متناسب با خدمات مرتبط، دسترسی را برای ساکنان سکونتگاه‌های اقشار ضعیف به مراکز شهری، محل کار، خدمات اجتماعی و تجاری را بهبود می‌بخشد و در نهایت محل صنایع، تصفیه‌خانه فاضلاب و نحوه جمع‌آوری زباله باید با توجه به دیگر کاربری‌ها و تأثیرات محتمل بر بهداشت و سلامت ساکنان و محیط زیست در نظر گرفته شود.
به گزارش ایمنا، رویکرد شهر همگرا بیشتر از نظر کلان در شهر اصفهان مطرح شده است و هنوز بازخوردی برای شهروندان وجود به‌وجود نیامده است؛ بهتر است مدیران شهری اصفهان روی ملموس‌سازی این رویکرد مهم مانور دهند، البته در نظر گرفتن بسته‌های رسانه‌ای از جمله مواردی است که می‌تواند روی این موضوع اثرگذار باشد.
گزارش از: امین شبانی
نظر شما