به گزارش خبرگزاری ایمنا، هر کدام از محلات قدیمی اصفهان با توجه به شرایط جغرافیایی آن تشکیل و رشد یافته است که بیشتر به خاطر قنات‌های پرآب و هوای خوب دارای زمینهای حاصلخیز بوده و بر این مبنا آبادی‌های بسیار باصفایی در حوالی آن ایجاد شده است؛ این روستاها به تدریج با افزایش جمعیت به شهرها و در نهایت به محلات کوچک در دل مناطق شهری تبدیل شده است که هرکدام از آن‌ها با توجه به فرهنگ و سنن ساکنان آن دارای ویژگی‌های متفاوتی است.
محله لنبان یکی دیگر از محلات بسیار قدیمی اصفهان بوده و در منطقه یک این کلان‌شهر واقع شده است؛ معنی لغوی لنبان آمده است که «لُنب» در لغت به معنای بزرگ و لنبان به معنی بزرگان است و به‌دلیل اینکه افراد بزرگ و شاخصی در این محله ساکن بوده‌اند، آن را به این نام خوانده‌اند.
در روایات آمده است که این قریه محل سکونت پادشاهان و زمامداران صفوی بوده است و در جریان حکومت زندیه از جنگ، غارت و تاراج محفوظ مانده است، چراکه عده‌ای از افراد ساکن در آن محله همانند زندیه لر بوده‌اند.
دو دوره حکومتی مهم در اصفهان وجود دارد؛ نخست آل‌بویه که به‌طور قطع لنبان در ابتدای امر تا زمان علاءالدوله یکی از روستاهای نزدیک شهر بوده است؛ دروازه شهر که نزدیک این ده بوده به دروازه لنبان خوانده می‌شده و پس از توسعه شهر یکی از محلات مهم آن به‌شمار رفته است.
محله لنبان علاوه‌بر قدمتی که دارد، بسیار وسیع و پرتردد است؛ اهالی آن بسیار خونگرم و در عین حال روحیه مردانه‌ای دارند؛ مکتب پهلوانی و روحیه آهنین ساکنان آن از ویژگی‌های اصلی این محله به شمار می‌رود که در علی‌دوستی زبانزد خاص و عام هستند.
هم‌زیستی سنت پهلوانی با صنایع خودروهای سنگین در شاپور قدیم
لنبان از گذشته تا امروز شخصیت‌ها و اتفاق‌های مهمی را در دل خود جای داده است و همچنان ورزش زورخانه‌ای در آن به حیات خود ادامه می‌دهد؛ شاپور قدیم به نوعی همسایه دیوار به دیوار این محله محسوب می‌شود که می‌توان گفت، این همجواری و همسایگی به اجبار سنت را به صنعت و میل و کباده و سپر را به پیچ و آچار گره زده است؛ این پیوند، بخشی از جریان حیاتی شهر اصفهان را در دست گرفته است و همچنان که در لنبان زندگی جریان دارد، در شاپور نیز صنعت ماشین‌های سبک و سنگین به کار خود ادامه می‌دهد.
در تمام محله‌های قدیمی آثاری چون حمام، مسجد و بازارچه ازجمله بازماندگان تاریخ و گذشته است که فرهنگ و غنای محله و سکنه آن را بازگو می‌کند؛ مساجد، مکانی برای پیوند اعضای محلات به حساب می‌آید و قلب آن محسوب می‌شود؛ تمام جریانات و رخدادهای محله در این مرکز شکل می‌گیرد یا برنامه‌ریزی آن در این مکان انجام می‌شود که این موضوع در ایجاد و تقویت روحیه اتحاد و همبستگی ساکنان تأثیر بسزایی دارد.
در بعضی از محله‌های قدیمی یک رکن دیگر نیز برای این منظور وجود دارد، آن هم زورخانه‌ها است؛ جایی که فقط گروه یا افرادی با یک نوع تفکر در آن جمع نمی‌شوند، بلکه مکانی است که آدم‌هایی با گرایش‌های مختلف مذهبی و غیرمذهبی بتوانند گردهم جمع و علاوه بر حفظ روحیه همبستگی موجب نشاط و پویایی محله شوند.
در واقع زورخانه‌ها رکنی مهم برای به وجود آوردن روحیه دوستانه است؛ جایی برای ایجاد حس تعلق و هویت نسبت به محلی که در آن از کودکی پرورش یافته و اکنون نمی‌توان بی‌تفاوت در آن زندگی کرد؛ زورخانه‌ها فارغ از نگاه‌های جنسیتی به آن، می‌تواند بنیان محله‌ای را از ناهنجاری‌های اجتماعی به مکانی بهتر برای زندگی ساکنان محله تبدیل کند.
اتفاقی که در بسیاری از محله‌های قدیمی رخ داده و محله لنبان نیز از این قاعده بهره‌مند شده و تاکنون از این ویژگی بهره فراوان برده است، چنانکه این محله را با صفت آهنین بودن و با نام پهلوانان صاحب‌نام آن به نیکی یاد می‌کنند و می‌شناسند.
مسجد لنبان، گوهری در جانِ محله
مسجد لنبان گوهری ناب و به‌جا مانده از گذشته‌ای دور در قلب این محله است که در آماج حوادث و رویدادهای بسیار جان به‌در برده و امروز در رگ‌های محله جاری و با روح اهالی آن گره خورده است؛ مسجد لنبان نه‌تنها جانِ محله بلکه جانِ اصفهان است که امروز، میان ابزارآلات و اوراقی فروشی‌های شاپور قدیم با روح محله یکی و موجب پیوند و هم‌زیستی گذشته با دنیای شلوغ و پرمخاطره امروز شده است؛ صدای گوش‌نواز اذان مسجد، هر روز در هیاهوی شهری که در حال بلعیدن هویت و نشان زندگی آدم‌ها است، می‌پیچد تا به مردم نشانی دوست را یادآوری کند.
این مسجد تاریخی به نقلی متعلق به قرن هشتم هجری قمری و بسیار منحصربه‌فرد است که قبل از دوره صفوی ساخته شده و پس از تخریب دوباره در دوره صفویه در همان مکان ساخته می‌شود؛ در منابع آمده، نخستین مسجدی که در اصفهان بنا شده، مسجد لنبان بوده و یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن در معماری تک‌مناره بودن آن است.
در حیاط این مسجد دو چنار کهنسال وجود دارد و مادی نیاصرم از وسط حیاط آن عبور می‌کند؛ مسجد لنبان دارای درختان بسیار و محلی خوش آب و هوا و با صفا است که در زیر تالار بزرگ آن، نهر آب جریان دارد و سردابه‌ای بنا شده است. منبر این مسجد، معروف به منبر صاحب‌الزمان از نفیس‌ترین منبرهای عهد صفوی است و روایت شده که این مسجد، قدمگاه امام حسن مجتبی (ع) است و مرحوم نخودکی دو مرتبه در این مسجد با امام زمان (عج) دیدار داشته‌اند.
یکی از اهالی این محله درباره مسجد لنبان می‌گوید: پیش از این و قبل از آنکه تخت فولاد، قبرستان رسمی اصفهان شود، مردگان را در قبرستان‌های محلی لنبان، همچنین در حیاط این مسجد به خاک می‌سپردند و قبل از دفن با آب همین مادی و در شبستان مسجد غسل می‌دادند.
در بالای در ورودی مسجد به خط نستعلیق سفید بر زمینه کاشی لاجوردی اشعاری نوشته شده که حاکی از تعمیر مسجد در دوره شاه سلیمان صفوی است؛ کتیبه سر در مسجد لنبان که از اضافات قرن سیزدهم هجری است به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ شامل آیه ۱۸ و ۱۹ از سوره (توبه) است.
گنبد زیبای مسجد همراه با مناره‌ای کوتاه، خارق‌العاده‌ترین منظره را تشکیل می‌دهد و در بالای مناره، جایگاهی برای اقامه اذان طراحی شده که روی بدنه آن نام حضرت محمد (ص)، حضرت علی (ع) و دیگر ائمه (ع) نقش بسته است؛ گنبد فیروزه‌ای مسجد مانند فرشی با طرح‌های اسلیمی و گل‌بوته‌هایی زیبا به رنگ سفید و خاکی تزئین شده و به طور کلی دارای دو کتیبه به خط ثلث سفید بر زمینهای لاجوردی است.
در ضلع شرقی مسجد لنبان سقاخانه‌ای قرار دارد با چهار ستون سنگی و چهار سنگاب که دوتا گرد و دوتای آن چهار گوش بوده است و اکنون هر چهار سنگاب توسط میراث فرهنگی ضبط شده است.
مسجد لنبان یکی از آثار دوره صفوی است و مسئولان در دوره‌های بعدی تعمیراتی اساسی روی آن انجام داده‌اند؛ در این مسجد، آثار قدیمی زیادی وجود دارد و به همین خاطر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
باغ نو، بهشتی کوچک در محله لنبان
در محله لنبان پارک و فرهنگ‌سرایی به نام عرفان قرار دارد که درست ۱۰۲ سال پیش مسعود میرزا حاکم اصفهان و پسر ناصرالدین‌شاه در آن از دنیا رفت.
این باغ که اکنون تنها سردر زیبای آن به‌جا مانده است، معروف به «باغ نو» بود؛ باغی بزرگ که ظل‌السلطان، ۸۰ هزار لیره خرج ساختمان و بناهای آن کرد و درختان کهنسال چهارباغ را از ریشه درآورد و به آنجا انتقال داد؛ بعد از او نیمی از این باغ به ا کبر میرزا صارم‌الدوله و نیمی دیگر به بهرام‌میرزا رسید.
به گزارش ایمنا، محله لنبان در کنار محلاتی چون عباس‌آباد و صائب، همچنین در همسایگی محلات قدیمی دیگر ازجمله محلات علی‌قلی‌آقا و بیدآباد در منطقه یک شهرداری اصفهان قرار گرفته است؛ این محله دارای فرهنگی غنی و وابسته به سنت پهلوانی است که ورزش زورخانه‌ای در آن حرف اول را می‌زند و میان اهالی آن بسیار طرفدار دارد، از سوی دیگر مسجد لنبان به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی اصفهان در این محله واقع شده و روح معنوی و مذهبی آن را صدچندان کرده است.
گزارش از: ریحانه راهپیما
نظر شما