به گزارش خبرگزاری ایمنا، خون عنصری گران‌مایه و ارزشمند است و اهمیت وجود آن در سیستم‌های پزشکی به‌طور مستمر، به صورت ویژه احساس می‌شود؛ در صورتی که اهدای خون داوطلبانه برخی افراد نباشد، نه تنها بعضی از خدمات درمانی به نوعی متوقف خواهد شد، بلکه حیات نیازمندان خون و فرآورده‌های آن نیز به مخاطره خواهد افتاد.
تاریخچه اهدای خون به قرن هفدهم و به زمانی باز می‌گردد که پزشکان متوجه شدند خون، عنصر حیاتی در بدن است و از دست رفتن بیش از حد و تأمین نشدن آن، عواقبی ناگوار برای سلامتی دارد؛ بدین ترتیب نسلی جدید از خودگذشتگان شکل گرفت که با اهدای خون به دیگران زندگی می‌بخشیدند.
این نسل تا امروز جان چندین میلیون نیازمند به تزریق روزانه خون، بیماران سرطانی که شیمی‌درمانی می‌شوند و افرادی را که در حوادث یا عمل‌های جراحی به خون نیاز پیدا می‌کنند را نجات داده‌اند؛ به طور کلی، مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده‌های آن در ایران شامل بیماران تالاسمی، بیماران مبتلا به انواع هموفیلی، بیماران دیالیزی، بیماران نیازمند به جراحی‌های بزرگ (مانند جراحی قلب، کلیه، مغز استخوان و زنان)، مبتلایان به بیماری‌های خونریزی دهنده، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضا، سوختگی‌های شدید، کم خونی‌های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحله شیمی درمانی هستند.
خون، جایگزینی ندارد و سازمان انتقال خون در ایران متولی جمع‌آوری و تأمین خون مورد نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است، گاهی به دلیل بعضی شرایط مانند وقوع حوادث و اعمال جراحی، نیاز به خون افزایش می‌یابد و تأمین خون و فرآورده‌های آن تنها از راه اهدای خون توسط انسان‌هایی نوع‌دوست و ایثارگر امکان‌پذیر است.
با توجه به اهمیت تأمین این مایع حیات‌بخش، نیاز مستمر بیماران و مصدومان حوادث به خون و فرآورده‌های آن، ترویج فرهنگ عشق و ایثار در جامعه و مشکلاتی که اداره‌کل انتقال خون استان اصفهان با آن دست به گریبان است، در حاشیه بازدید کیان دهراب‌پور، مدیرکل انتقال خون استان اصفهان، از خبرگزاری ایمنا، گفت‌وگویی با وی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: اهدای خون از چه منظر حائز اهمیت است و چه افرادی دریافت کننده مستمر خون و فرآورده‌های آن هستند؟
دهراب‌پور: خون در بدن جایگزینی ندارد، نیاز به خون و فرآورده‌های آن، نیازی همیشگی و دائمی است و با اهدای هر واحد خون حداقل جان سه نفر نجات پیدا می‌کند و اهدای خون می‌تواند به عنوان یک اقدام نجات‌بخش و ایثارگرانه مورد توجه اقشار مختلف جامعه قرار گیرد.
بیماران سرطانی، هموفیلی و تالاسمی ماژور از جمله بیمارانی هستند که نیاز مستمر به خون و فرآورده‌های آن دارند و خون اهدایی افراد، نجات‌دهنده بیمارانی از جمله آسیب‌دیدگان سوانح و بلایا، افراد تحت اعمال جراحی، افراد دارای کم خونی شدید، اختلالات انعقادی، خونریزی‌های بارداری و زایمان و نوزادان مبتلا به زردی خواهد بود.
شاهد افزایش مصرف خون به دلایل متعددی هستیم که یکی از این علل‌ها مربوط به افزایش طول عمر بیماران تالاسمی با وجود فرآورده‌ها و داروهای مناسب‌تر است؛ افزایش طول عمر افراد، پیر شدن افراد یک جامعه و متعاقب آن افزایش بروز بیماری‌ها، انجام عمل‌های اکتیو و جراحی‌های بزرگ و افزایش تخت‌های فعال بیمارستانی از علل افزایش مصرف خون و فرآورده‌های خونی به شمار می‌رود.
در واقع می‌توان گفت مصرف کنندگان خون و فرآورده‌های آن به سه گروه بیماران اورژانسی، بیمارانی که حیات آنها به خون و فرآورده‌های خونی وابسته است و بیماران تحت جراحی انتخابی یا الکتیو، تقسیم‌بندی می‌شوند.
ایمنا: اهدای خون در تمام کشورها داوطلبانه است و به صورت رایگان انجام می‌شود؟
دهراب‌پور: اهدای خون در کشورهای توسعه یافته به صورت کامل داوطلبانه است و با همراهی ایرانیان نوع‌دوست، انتقال خون کشور ایران نیز از جمله سازمان‌های توسعه یافته به شمار می‌رود و اهدای خون افراد در کشور صددرصد داوطلبانه است.
پیش از انقلاب اسلامی ایران، برای اهدای خون هزینه‌ای در نظر گرفته می‌شد و در حال حاضر نیز در بعضی از کشورها از جمله کشورهای عربی برای این اقدام هزینه در نظر گرفته شده است، اما در ایران به صورت صددرصد داوطلبانه و رایگان افراد نسبت به اهدای خون اقدام می‌کنند.
ایمنا: میزان مصرف خون و فراورده‌های آن در استان اصفهان چقدر است و بیشترین تعداد فرآورده خونی در کدام مرکز درمانی مصرف می‌شود؟
دهراب‌پور: استان اصفهان جزو یک یا دو استان دارای رتبه برتر در اهدای خون است، روزانه حدود ۳۵۰ تا ۶۰۰ واحد خون در این استان اهدا می‌شود و این در صورتی است که روزانه حدود ۸۰۰ فرآورده خونی در اختیار ۶۲ مرکز درمانی قرار می‌گیرد.
۸۶۵ بیمار تالاسمی ماژور و ۱۱۰۰ بیمار هموفیلی در استان اصفهان نیازمندان مستمر اهدای خون به شمار می‌رود و مرکز درمانی سیدالشهدا (بیمارستان امید) با توجه به اینکه مرکز درمانی بیماران خاص از جمله بیماران تالاسمی و درمان و بستری بیماران سرطانی است، بیشترین میزان مصرف فرآورده‌های خونی (بیش از ۳۰ درصد) را به خود اختصاص داده است.
استان اصفهان به نوعی یکی از قطب‌های سلامت در کشور است و بیماران بسیاری برای طی کردن روند درمان و بستری به این استان سفر می‌کنند و با توجه به این موضوع، وظیفه سنگینی بر عهده انتقال خون استان اصفهان قرار گرفته است.
ایمنا: چه استانداردهایی به منظور تشخیص و تضمین کیفیت خون‌های اهدایی رعایت و چه اقداماتی در این راستا انجام می‌شود؟
دهراب‌پور: بیش از ۱۷۰۰ استاندارد در فرایند اهدای خون و تزریق آن به گیرنده خون رعایت می‌شود و با توجه به لزوم تأمین سلامت اهداکنندگان و گیرندگان خون و فرآورده‌های آن، افراد اهدا کننده خون باید دارای شرایط خاصی از جمله برخورداری از سلامت کامل جسمی و روحی، داشتن حداقل ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۵ سال با حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم، نداشتن رفتار مخاطره‌آمیز یا پرخطر که فرد را در معرض ابتلاء به بیماری‌های ایدز و هپاتیت قرار دهد، داشته باشد.
هنگامی که افراد به منظور اهدای خون به مراکز مربوطه مراجعه می‌کنند، در ابتدا با ارائه کارت ملی، اطلاعات فرد اهداکننده در برنامه رایانه‌ای انتقال خون ایران ثبت می‌شود، سپس افراد تحت مشاوره و معاینه قرار می‌گیرند و با دادن پاسخ‌های صحیح و صادقانه به پرسش‌های پزشک، می‌توانند در راستای حفظ سلامت خود و گیرنده خون کمک‌کننده باشند.
پس از طی شدن این مراحل و انجام آزمایشات، افراد به سالن خون‌گیری وارد می‌شوند و یک واحد خون، برابر با حدود ۴۵۰ میلی‌لیتر را اهدا می‌کنند و در نهایت پیش از ترک مرکز اهدای خون، فشار خون و نبض افراد اهداکننده کنترل و ثبت می‌شود.
پس از اهدای خون نیز در صورتی که فرد اهدا کننده به هر دلیلی به پرسش‌های انجام شده پاسخ صادقانه نداده باشد، می‌تواند از سیستم خودحذفی محرمانه استفاده کند؛ در واقع این سیستم این فرصت را در اختیار فرد قرار می‌دهد به طور محرمانه کیسه خون را از چرخه انتقال خون خارج و از درگیر شدن بیماران نیازمند به خون به هر نوع آلودگی جلوگیری کند.
ایمنا: اداره‌کل انتقال خون استان اصفهان معین کدام استان کشور است؟
دهراب‌پور: استان اصفهان یکی از استان‌های معین سیستان و بلوچستان در خصوص اهدای خون و فرآورده‌های آن است، سیستان و بلوچستان ظرفیت اهدای خون پایینی دارد، تعداد بیماران تالاسمی در این استان زیاد است و با توجه به این شرایط، چند استان کشور معین این استان در حوزه انتقال خون هستند.
با اقدامات و فعالیت‌های انجام شده، از ابتدای سال تاکنون حدود ۳ هزار واحد فرآورده گلبول قرمز به سیستان و بلوچستان ارسال شده است تا مورد استفاده قرار گیرد.
ایمنا: انتقال خون استان اصفهان در قبال تأمین و ارسال پلاسما چه وظیفه‌ای در کشور بر عهده دارد؟
دهراب‌پور: تأمین و ارسال پلاسما از دیگر وظایف اداره‌کل انتقال خون اصفهان است، پلاسما کاربردهای متفاوتی دارد و از ابتدای سال تاکنون حدود ۸۰ هزار واحد پلاسما به مرکز سازمان انتقال خون در تهران ارسال شده است تا به مراکز تبدیل دارو در خارج از کشور فرستاده شود.
ایمنا: تهیه و تولید سرم ضدهاری چه روندی دارد و تاکنون چند لیتر از این سرم در استان تولید شده است؟
دهراب‌پور: استان اصفهان یکی از چهار مرکزی است که وظیفه تهیه سرم ضدهاری در کشور را بر عهده دارد، این چهار مرکز پلاسما را آماده می‌کنند و در اختیار شرکت پالایش و پژوهش قرار می‌دهند تا واکسن هاری از آن تولید شود.
تولید این سرم یکی از چالش‌های اداره‌کل انتقال خون استان است و بر اساس هدف‌گذاری انجام شده تا پایان سال باید ۱۴۰۰ لیتر سرم ضدهاری تهیه می‌شد، اما تا کنون حدود ۱۰۱ لیتر از این سرم تهیه شده است، تعداد اهداکنندگان این سرم بسیار پایین است و رسانه‌ها در خصوص فرهنگ‌سازی می‌تواند تأثیرگذاری بالایی داشته باشد.
پلاسما، بخش زرد رنگ خون است که در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند بیماری هموفیلی، نقص ایمنی، هاری و هپاتیت استفاده می‌شود، پلاسما را نمی‌توان در کارخانه تولید کرد و باید توسط انسان‌ها به هم‌نوعانشان هدیه داده شود.
برای آغاز اهدای سرم ضدهاری از افراد دعوت می‌شود که در طول یک ماه برای تزریق پنج نوبت واکسن ضدهاری به مراکز اهدای خون مراجعه کند و پس از مدتی بدن آنها بر علیه بیماری هاری مقاوم می‌شود و پلاسمای آنها برای تولید دارو از جمله ایمنوگلوبین ضدهاری و مشتقات دیگر پلاسما بسیار ارزشمند است.
یک ماه پس از اتمام واکسیناسیون، افراد می‌توانند اهداکننده پلاسما باشند و از آنجا که پلاسما خیلی زود ساخته می‌شود، می‌توانند در ماه دو بار پلاسمای خود را اهدا کنند و این روند برای آنها هیچ ضرری ندارد، اما افراد باید در نظر داشته باشند که به منظور کنترل بیشتر، طی مدت اهدای پلاسما نباید اهدای خون داشته باشند، چرا که ممکن است دچار کمبود شوند.
ایمنا: اداره‌کل انتقال خون استان با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند؟
دهراب‌پور: زیرساخت نیروی انسانی از تهدیدات انتقال خون در استان اصفهان به شمار می‌رود و عملکرد و هدف انتقال خون استان با اعتبارات آن تناسب ندارد، مشکلات و محدودیت‌هایی نیز از نظر جذب نیرو وجود دارد که مشکلاتی را به وجود آورده است.
از دیگر مشکلات موجود، وجود ازدحام در مرکز اهدای خون خواجو است؛ در حال حاضر استان اصفهان ۱۱ مرکز اهدای خون دارد و امید است تا حدود یک سال آینده چهار مرکز دیگر به این تعداد اضافه شود تا مدت زمان انتظار افراد اهداکننده خون کاهش یابد.
طی سال ۱۴۰۱، در استان ۱۳۷ هزار واحد خون‌گیری داشته‌ایم که باید ۹۶ میلیارد تومان برای این میزان اهدا در نظر گرفته می‌شد، اما اعتبارات در نظر گرفته شده این اداره‌کل در سال جاری برابر با ۵۳ میلیارد است و حدود ۴۳ میلیارد با میزان اعتبارات مورد نیاز فاصله داریم.
نظر شما