به گزارش خبرگزاری ایمنا، با وجود تلاش‌های گسترده در جوامع برای کاهش اثرات زیست محیطی پسماندها هنوز در بسیاری موارد شاهد بروز مشکلات گسترده زیست‌محیطی ناشی از سوءمدیریت در زمینه پسماندها هستیم که این امر در کشورمان جدا از تلاش‌های مدیریت شهریبرای حل مسائل و مشکلات عمده است.
یکی از مسائلی که سال‌ها پیش وجود داشته و همواره مدیریت شهری و شهروندان را دچار مشکل کرده است، فعالیت گسترده دوره‌گردها در سطح شهر بوده است؛ ساماندهی نکردن کامل پسماندها و شرایط بد اقتصادی موجب گسترش شغل‌های کاذب از جمله جمع‌آوری پسماندهای بازیافتی توسط دوره‌گردها شده است.
جمع‌آوری پسماندهای بازیافتی از زباله خانگی مردم توسط دوره‌گردها به اشکال مختلف صورت می‌گیرد، بخشی از دوره‌گردها به‌صورت پراکنده با وانت، موتورسیکلت و چرخ‌دستی روزانه در محلات در جست‌وجوی نان خشک، آهن‌آلات، پلاستیک‌های بازیافتی و انواع فلزات هستند و بخشی نیز که از طرف افرادی سودجو اجیر شده‌اند، به‌صورت گروهی در ساعات مختلف شبانه‌روز و در سطح شهر مشغول فعالیت هستند.
گروه اول انواع پسماندها را از درِ منازل از شهروندان خریداری کرده و به کارگاه‌های جمع‌آوری این پسماندها تحویل می‌دهند که در قبال این کار روزانه مبلغی عاید آن‌ها می‌شود، این قشر از دوره‌گردها در بعضی محلات شناخته شده هستند و خانوارها ضایعات بازیافتی را به آن‌ها تحویل می‌دهند.
اما گروه دوم دوره‌گردها هستند که توسط افرادی سودجو اجیر شده‌اند و در قبال مزدی کم و ناچیز و در بعضی موارد در برابر مقداری غذا یا سرپناهی به‌صورت غیربهداشتی و غیراصولی اقدام به جمع‌آوری ضایعات بازیافتی می‌کنند، کار این گروه به این صورت است که با پرسه زدن در کوچه‌ها و میدان‌ها ضایعات بازیافتی را از پلاستیک‌های زباله شهروندان که برای جمع‌آوری شهرداری درِ منازل قرار داده‌اند، استخراج و جمع‌آوری می‌کنند.
برای جمع‌آوری غیرمجاز پسماندها از حس ترحم شهروندان سوءاستفاده می‌شود
غلامرضا ساکتی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه به دلیل وجود منافع مالی در حوزه پسماند خشک، مافیای غیرمجاز زیادی به آن ورود پیدا می‌کنند، اظهار می‌کند: طبق قانون این وظیفه به عهده شهرداری‌ها گذاشته شده است و مدیریت اجرایی هر نوع پسماند عادی باید از طریق شهرداری‌ها یا مراجع مجازی که شهرداری‌ها مشخص می‌کنند انجام شود.
وی با بیان اینکه در حوزه پسماند خشک تخلفات بسیاری وجود دارد، می‌افزاید: یکی از اقدامات نامناسب، «زباله‌گردی و دوره‌گردی» است؛ در واقع زمانی که پسماند خشک را به مراجع غیررسمی تحویل می‌دهیم، دوره‌گردی و زباله‌گردی را ترویج می‌دهیم و پشت این پدیده که از لحاظ ظاهری نیز نازیبایی ایجاد می‌کند، مسائل بهداشتی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی زیادی وجود دارد.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با اشاره به مسائل امنیتی جمع‌آوری غیرمجاز پسماند خشک تصریح می‌کند: بخشی از کار جمع‌آوری پسماند خشک توسط اتباع خارجی اداره می‌شود؛ اتباعی که در محل‌های غیررسمی بدون هیچ‌گونه نظارتی مواد را تبدیل به محصول اولیه می‌کنند؛ این مواد اولیه در فرایندهایی استفاده می‌شود که کنترل بهداشتی و استانداردی وجود ندارد.
ساکتی ادامه می‌دهد: با این اقدام به کسب‌وکار زیر پوست شهر برای اتباع کمک می‌کنیم که موجب می‌شود روند مهاجرت آن‌ها نیز روز به روز روند زیاد شود، چراکه این افراد نمی‌توانند کار دیگری انجام دهند و هنگامی که چنین شغلی ایجاد می‌کنند، اعلام می‌کنند تا چند خانواده دیگر به کشور ما بیایند و در محل‌هایی که دور از چشم دیگران است، این شغل را راه‌اندازی کنند.
وی با اشاره به مشکلات اجتماعی و اجیر کردن افراد در فرایند جمع‌آوری غیرمجاز پسماندهای خشک شهروندان خاطرنشان می‌کند: بیشتر افرادی که برای این منظور اجیر می‌شوند، کودکان کار هستند تا به درِ منازل شهروندان مراجعه و کیسه‌های زباله را پاره کنند یا با مظلوم‌نمایی‌بازیافت را تحویل بگیرند، از سن کم کودکان کار و حس ترحم شهروندان سوءاستفاده می‌شود و آن‌ها پسماندهای خشک را دریافت می‌کنند و با هزینه‌های بسیار کم فقط جای خواب، آب و غذا دریافت می‌کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان می‌گوید: بارها شاهد انبارهایی بودیم که در آن‌ها نان خشک به مواد ادویه‌ای تبدیل می‌شد و با پیگیری‌های صورت گرفته، پلمب شده است، نان خشک دارای آفلاتوکسین است و اگر کنترل نشود، وارد غذای دام می‌شود و آلودگی شیر وارد بدن انسان می‌شود.
ساکتی با بیان اینکه در کارگاه‌های غیرمجاز، مواد پلاستیکی همچون ظروف و سفره یک‌بار مصرف تولید می‌شود که بسیار خطرناک است و به نوعی در سبد و سفره شهروندان قرار می‌گیرد، خاطرنشان می‌کند: این مراکز از لحاظ آلودگی هوا و شرایط زیست‌محیطی به شدت وضعیت بدی دارند که محیط زیست و اداره بهداشت پیگیر است و سازمان پسماند با این مجموعه‌ها هماهنگ است.
حدود ۵۰۰ انبار خلاف جمع‌آوری پسماند خشک در شهر اصفهان وجود دارد
وی با تاکید بر اینکه تحویل مواد بازیافتی به این افراد موجب می‌شود که به نوعی وضعیت بد و به‌هم ریخته را گسترش دهیم، می‌گوید: این مراکز که در چرخه مجاز قرار ندارد، هیچ‌گونه پرداخت عوارض همچون بیمه و مالیات به دولت ندارند و همین موضوع موجب می‌شود بتوانند بدون نظارت کاسبی کنند و درآمد زیادی کسب کنند؛ عوارض بهداشتی این اقدام به جامعه تحمیل می‌شود، در صورتی که تنها گروه خاصی منفعت می‌برند و این در حالی است شهرداری‌ها از جیب مردم برای مردم هزینه می‌کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با تاکید بر اینکه درآمد مدیریت اجرایی شهر از خود مردم است، شهرداری مجموعه جدا از مردم نیست و متعلق به مردم است، خاطرنشان می‌کند: توسعه زباله‌گردی زمانی کنترل می‌شود که مواد بازیافتی را تحویل آن‌ها ندهیم؛ تا زمانی که تحویل مراجع غیرمجاز می‌دهیم این زنجیره ادامه‌دار می‌شود.
ساکتی با بیان اینکه حدود ۵۰۰ انبار خلاف جمع‌آوری پسماند خشک در شهر اصفهان وجود دارد، می‌گوید: تحویل‌های غیرمجاز مواد بازیافتی موجب توسعه، باز بودن و تشویق برای احداث این انبارها است، بعضی از انبارها زمینه‌ای برای خرید اموال مسروقه ایجاد کرده است، از آن جایی که نظارتی بر انبارها وجود ندارد، شاهد وجود این اموال توسط افراد معتاد متجاهر و کارتن‌خواب هستیم که حتی تابلوهای شهرداری و در فاضلاب را تحویل می‌دهند، گاهی مبادله کالا با کالا انجام می‌شود و مواد تحویل می‌گیرند، پشت پرده یک تحویل غیرمجاز اتفاقات گسترده‌ای است که به افزایش مشکلات در حوزه‌های مختلف شهر دامن می‌زند.
از آن جایی که زباله‌های محل دفن ممکن است از روزها، هفته‌ها، حتی ماه‌های قبل باشد جابه‌جایی آن‌ها و جمع‌آوری ضایعاتی که در این مدت به نهایت فسادپذیری رسیده‌اند و انتقال آن‌ها به داخل شهر از جنبه انتقال انواع بیماری‌ها و میکروب‌ها زنگ خطری است که باید مسئولان مدیریت شهری و بهداشت و سلامت جامعه به آن توجه کنند.
پسماندهای خشک سرمایه ملی است
حامد شریفی، کارشناس مدیریت پسماند در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به قانون مدیریت پسماند می‌گوید: اگر در مراجع علمی یا سایر کشورهای پیشرفته بررسی‌هایی انجام شود، این قانون یا قانون‌های سخت‌گیرانه‌تری در رابطه با جمع‌آوری پسماند وجود دارد که به‌طور جد پیگیری و با متخلفان برخورد می‌شود.
وی با بیان اینکه حساسیت زیادی در رابطه با جمع‌آوری پسماند وجود دارد، می‌افزاید: این حساسیت به دلیل آن است که مدیریت پسماندها خارج از ضوابط تعریف شده، می‌تواند آثار مخربی از جوانب مختلف برای جامعه به‌همراه داشته باشد؛ اثرات زیست‌محیطی و بهداشتی مخرب و تبعات اجتماعی اقتصادی و امنیتی که کل آحاد جامعه را درگیر می‌کند، موجب شده است تا قوانینی وضع و با متخلفان برخورد شود.
کارشناس مدیریت پسماند با بیان اینکه در قانون مدیریت پسماند کشور ما، مدیریت اجرایی پسماندها در حریم و محدوده شهرها به شهرداری‌ها سپرده شده است، ادامه می‌دهد: شهرداری‌ها باید در فرایند تولید، نگهداری و جمع‌آوری، انبارداری، پردازش، تفکیک و تبدیل انواع پسماندها نظارت کامل داشته باشد تا مطمئن شویم تبعات ذکر شده گریبان‌گیر جامعه نمی‌شود.
شریفی با اشاره به اینکه پسماندها شامل پسماندهای تر که باقی‌مانده مواد غذایی است و پسماندهای خشک بازیافت می‌شود، تصریح می‌کند: در شهرداری سیستمی وجود دارد که پسماند خشک قابل بازیافت به‌صورت اصولی جمع‌آوری و آموزش و فرهنگ‌سازی تفکیک آن‌ها در مبدا نیز انجام می‌شود، چرا که این پسماند به‌نوعی سرمایه ملی است و می‌تواند به مواد اولیه تبدیل شود و مورد استفاده کارخانجات قرار گیرد.
وی با بیان اینکه تفکیک و پردازش اصولی توسط سازمان مدیریت پسماند انجام می‌شود و به صنایع تبدیلی مجازی که تحت نظارت سازمان‌های متولی فعالیت می‌کنند، تحویل داده می‌شود، خاطرنشان می‌کند: حال اگر جمع‌آوری پسماند خشک از نظارت شهرداری خارج شود و وارد سیستم‌های غیررسمی شود که گسترش پیدا کرده است و بیشتر جنبه مالی دارد، دیگر از سوی هیچ سازمانی نظارت لازم وجود ندارد که این اتفاق تبعات زیادی دارد.
مافیای پسماندهای خشک برای سود مالی بیشتر با شرایط بسیار بد مواد بازیافتی را در کارگاه‌هایی که اثرات زیست‌محیطی بدی برای جامعه دارد، نگهداری و تبدیل می‌کنند
کارشناس مدیریت پسماند با بیان اینکه مافیایی که پشت پرده جمع‌آوری غیرمجاز پسماند حضور دارند، از حس انسان‌دوستانه و همدلی مردم سوءاستفاده و بخش آسیب‌پذیر جامعه همچون کودکان کار و بانوان را وارد این حیطه می‌کنند، می‌گوید: سود مالی زیادی نصیب این افراد نمی‌شود و تنها در حد امرار معاش ساده است، اما سود مالی اصلی نصیب مافیایی می‌شود که این مواد را در انبارهایی با شرایط بسیار بد نگهداری می‌کنند.
شریفی با بیان اینکه مافیای پسماندهای خشک برای سود مالی بیشتر با شرایط بسیار بد مواد بازیافتی را در کارگاه‌هایی که اثرات زیست‌محیطی بدی برای جامعه دارد، نگهداری و تبدیل می‌کنند، اظهار می‌کند: این محصول به چرخه مصرف زندگی شهروندان بازمی‌گردد که اثرات بهداشتی فاجعه‌باری دارد، همان‌طور که بارها مشاهده کردیم نان خشک با چه شرایطی نگهداری و سپس تبدیل به ادویه می‌شود.
وی با بیان اینکه صاحبان این کارگاه‌ها هیچ‌گونه مالیات و عوارضی پرداخت نمی‌کنند، ادامه‌می‌دهد: سارقان خرد و معتادان این مواد را به انبارها می‌فروشند و برای تهیه مواد استفاده می‌کنند؛ حتی در بعضی انبارها مبادله کالا با کالا انجام می‌شود و در قبال تحویل بازیافت مواد تحویل می‌گیرند.
کارشناس مدیریت پسماند با تاکید بر اینکه قصد این افراد تنها سو استفاده‌های مالی است، تصریح می‌کند: اگرچه همکاری با مراکز غیرمجاز از لحاظ عاطفی و اقتصادی در ظاهر بهتر است، اما به شهروندان توصیه می‌کنم از تحویل پسماندهای خشک به این مراکز به‌طور جد خودداری کنند.
شریفی ادامه می‌دهد: تفکیک نشدن پسماند نسبت به تحویل به مراکز غیرمجاز بهتر است، چراکه اگر تفکیک انجام نشود، پردازش به‌طور مستقیم زیر نظر سازمان مدیریت پسماند انجام می‌شود و حداقل تبعات آن به جامعه بازمی‌گردد، اما هنگامی که در اختیار مراکز غیرمجاز قرار می‌گیرد از کنترل مدیریت اجرایی خارج است.
به گزارش ایمنا، به‌رغم توصیه مدیران سازمان مدیریت پسماند و اقداماتی همچون پلمب مراکز غیرمجاز توسط این سازمان، همچنان شاهد جمع‌آوری غیرمجاز پسماندهای خشک و تحویل این پسماند توسط برخی شهروندان به این افراد هستیم و تا زمانی که چرخه این تحویل قطع نشود، همچنان شاهد این پدیده نازیبا و اثرات مخرب زیست‌محیطی این کار از جمله آلودگی معابر، آلودگی هوا و بروز امراض خواهیم بود.
نظر شما