به گزارش خبرگزاری ایمنا، ایران با برخورداری از ۱۹۰ هزار کیلومترمربع گستره دریایی و داشتن ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی جنوبی و شمالی، کشوری دریایی محسوب می‌شود، که متأسفانه در استفاده از این نعمت خدادادی چندان موفق نبوده است، البته به گفته کارشناسان لازمه پیشرفت در سیاست‌های کلی دریا محور اجرای طرح آمایش سرزمینی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و باید دستخوش تغییرات اساسی شود؛ در این راستا اولین، مؤثرترین و اساسی‌ترین محور آمایش سرزمین در مکتب اقتصاد اسلامی موضوع احیای آب است، در این خصوص مناطق کم‌برخوردار باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند، چراکه با اصلاح طرح آمایش ملی و پرداختن به‌موقع آن، همچنین استفاده و به‌کارگیری منابع طبیعی می‌توانیم از موانع رسیدن به توسعه اقتصادی دریامحور جلوگیری کنیم که این خود موجب افزایش اشتغال و تقاضای مردم برای ساکن شدن در این مناطق خواهد شد.
همان‌طور که رئیس‌جمهور روز پنجشنبه، بیست‌و یکم دی در جلسه شورای عالی اشتغال با تاکید بر موضوع اشتغالزایی و کاهش نرخ بیکاری که از جمله دغدغه‌های اصلی جامعه و از مهم‌ترین موضوعات دولت است، عنوان کرد «حل مسئله اشتغال صرفاً منوط به اعتبارات و بودجه نیست، توجه به سیاست‌های اشتغال‌زا، همچنین راهکارهای فعال‌سازی بیش از پیش اقتصاد کشاورزی، اقتصاد دریا، اقتصاد دیجیتال و پیشران‌های اقتصادی نظیر مسکن با هدف جهش اشتغالزایی و کاهش نرخ بیکاری است.»
نامناسب بودن چینش آمایشی جمعیت
عبدالمجید شیخی، کارشناس مسائل اقتصادی در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در استفاده از امکانات و استعداد مرزهای دریایی بسیار عقب هستیم، همچنین چینش آمایشی جمعیت برخلاف استعداد خدادادی کشور است، به‌عنوان مثال بسیاری از صنایع و صنایع آب‌بر که باید با فاصله کمی از دریا در سواحل مستقر شوند تا از آب دریا برای تولیدات خود استفاده کنند، در مکان‌های که آب کافی موجود نیست مستقر شده‌اند که به‌ناچار برای تأمین آب مورد نیاز خود از منابع آبی شیرین شرب و حتی از منابع آبی که برای کشاورزی هستند استفاده می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: توسعه آمایشی دریا با خود یک جهش چشمگیری در ایجاد اشتغال و به‌تبع آن استقرار جمعیت را به دنبال خواهد داشت، اگر این استعداد بارور شود، مشاغل شیلاتی و بازرگانی نیز بسیار فعال‌تر خواهند شد، در واقع نقش گمراه‌کننده‌ای که تاکنون با شعار ایجاد مراکز تجاری دنبال می‌کردیم می‌تواند با استقرار مردمی، توسعه مشارکت‌های مردمی در کنار دریا و فعالیت در ابعاد بازرگانی، صنعتی و کشاورزی توسعه پیدا کند.
کارشناس مسائل اقتصادی ادامه می‌دهد: با توسعه آمایشی دریایی دیگر ما به دنبال شعار کاذب تکثر مناطق تجاری نبودیم، چرا که هیچ منفعتی برای کشور نداشت، این اشعار کاذب موجب شد دروازه‌ای برای واردات کالاهای بی‌کیفیت به صورت قاچاق و غیرقانونی، همچنین ورود کالاهای غیرضروری و تحت تأثیر قرار دادن الگوی مصرف زندگی مردم با سفرهایی که خانوارها به قصد گردشگری انجام اما در عمل به واردات چمدانی کالاها منجر می‌شود، شکل بگیرد.
توسعه فعالیت‌های دریایی / اجرای برنامه بلندمدت
شیخی می‌گوید: توسعه فعالیت‌های دریایی این امکان را به وجود می‌آورد که برنامه بلندمدتی در این زمینه داشته باشیم، هرچه تجارت ما در بنادر افزایش پیدا کند، در عمل توسعه امکانات خارجی می‌تواند روی افزایش ظرفیت صنایع داخلی، بزرگ شدن مقیاس کارگاه‌های صنعتی، مقیاس نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی، توسعه فعالیت‌های خدماتی و توسعه ترانزیت بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
وی ادامه می‌دهد: اگر این چینش حدود ۴۰ سال گذشته دنبال می‌شد نه‌تنها در تنگنا قرار نمی‌گرفتیم، بلکه مجبور هم نبودیم طرح‌هایی همچون راه‌آهن چابهار تا زاهدان و خط آهن بندرعباس به شمال شرق کشور با مسیر میانبر را با عجله احداث کنیم و به بهره‌برداری برسانیم، چینش آمایشی سه عنصر فعالیت، جمعیت و سرزمین در سواحل دریای خلیج‌فارس و عمان می‌توانست اثر بسیار بزرگی روی گسترش ابعاد اقتصاد ملی، افزایش درآمد مردمی و افزایش مشارکت‌های مردمی داشته باشد.
کارشناس مسائل اقتصادی اضافه می‌کند: با توجه به نواقص و خلأهایی که در دولت‌های قبلی وجود داشت، دولت‌ها به جای آنکه از استعدادهای خدادادی و بالقوه کشور استفاده کنند با در پیش گرفتن افکار نئورئالیسم سرمایه‌داری غربی علاوه بر آنکه دست نیاز به سوی آن‌ها دراز کردند، موجب شدند آسیب‌های بسیاری به اقتصاد ملی کشور نیز وارد شود؛ در نظام جمهوری اسلامی کسب رزق از سوی خداوند متعال است که خود نیازمند سعی، تلاش، خوداتکایی، خودباوری، خودکفایی، توسعه امکانات و تبدیل شدن به یک قدرت بلامنازع صادرکننده، تولیدکننده و فناوری است که با توجه به آسیب‌هایی که از دولت‌های قبل به بدنه اقتصاد کشور وارد شده است تا سال‌های آینده ادامه خواهد داشت.
فعال نشدن سواحل نه‌تنها آثار زیست‌محیطی به دنبال دارد، بلکه موجب محروم شدن مردم مناطق جنوب از کسب درآمد خواهد شد
شیخی می‌گوید: از سواحل جنوب شرقی کشور که بنادری همچون گوارت، بریز، کنارک و چابهار است تا اروندرود می‌توانستیم صدها نقطه حاصلخیز به لحاظ فعالیت‌های صنعتی، خدماتی و به‌تبع آن کشاورزی داشته باشیم، با استقرار چنین صنایعی در این مناطق می‌توان این ادعا را کرد که گازهایی که حدود ۴۵ سال کنار استخراج نفت از زمین متصاعد می‌شود و در فلرها و مشعل‌های بالای سر چاه‌های نفت سوزانده می‌شود را صرف تولید مواد پتروشیمی، تولید آب شیرین یا تبدیل مجدد به انرژی برق کند.
وی اظهار می‌کند: فعال نشدن سواحل علاوه بر آنکه آثار زیست‌محیطی را به دنبال دارد موجب فعال نشدن بسیاری از راه‌های کسب درآمد مردم مناطق جنوب و محروم شدن آن‌ها از این امکانات شده است، از دلایل به وجود آمدن این شرایط می‌توان به کم‌درآمد بودن شاغلان در این مناطق اشاره کرد که گاهی به دلیل وضعیت بد اقتصادی مجبور به همکاری با قاچاقچیان هستند و این خود نشان‌دهنده آن است که باید به این مناطق توجه بیشتری شود.
تولید آب با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اهمیت آب می‌گوید: طرح و برنامه‌های بیشتری باید در زمینه انتقال آب از دریای جنوب، خلیج فارس و عمان با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص انرژی خورشیدی داشته باشیم، چرا که دو دهه خشک‌سالی که پشت سر گذاشته‌ایم نشان می‌دهد که مسئله آب و کم‌آبی یک موضوع جهانی شده است، در حال حاضر نه‌تنها کشور ما بلکه دیگر مناطق هم از مسئله کم‌آبی رنج می‌برند، با تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از این انرژی‌ها، تولید آب شیرین برای مصارف غیرشرب، صنعتی و حتی کشاورزی با روش‌های آبیاری نوین به صرفه خواهد بود و دولت‌مردان باید توجه خود را به هزینه تأسیس، احداث و ساخت نیروگاه‌های خورشیدی معطوف کنند.
شیخی ادامه می‌دهد: در ارزیابی اقتصادی باید به سه جدول هزینه‌های ساخت، بهره‌برداری و منافع بلندمدت بهره‌برداری در طول عمر یک پروژه توجه بیشتری شود، یکی از دلایلی که برخی بدون مطالعه اظهار می‌کنند که استفاده از انرژی‌های خورشیدی در تولید آب شرب، کشاورزی، صنعتی و اقتصادی نسبت به این دلیل است که تنها به هزینه‌های ساخت آن توجه می‌کنند و به منافع بلندمدت بهره‌برداری و تکمیل زنجیره تولید توجهی نمی‌شود.
وی عنوان می‌کند: اتصال تنگه هرمز به دریای خزر یکی از گزینه‌های بود که در دهه ۷۰ مطرح شد که برخی زمان ارائه نظرات معتقد بودند که یک طرح بسیار هزینه‌بر است، در صورتی که اگر شرایط گفته شده در ارزیابی اقتصادی پروژه رعایت شود، علاوه بر آنکه پنجره فعالیت‌هایی که به دنبال این پروژه است به سوی یک مسیر ترانزیتی دریای که می‌تواند مکمل مسیر ترانزیتی خط آهن باشد، باز خواهد شد، می‌تواند فعالیت‌های بزرگ شیلاتی و کشاورزی را در طول مسیر عبور از جنوب تا شمال در مرکز کشور که از نظر اقلیمی خشک و بی‌آب است، به دنبال داشته باشد.
کارشناس انرژی می‌گوید: دولت‌مردان باید در هر طرح پروژه‌ای این موضوع را در نظر داشته باشند که هنگامی که کارشناسی اظهار نظری می‌کند، این اظهار نظرها منطقی است و تمام جوانب ارزیابی پروژه را که می‌تواند در اولویت‌بندی فعالیت‌های اقتصادی، برنامه‌ریزی و اولویت‌ها مؤثر باشد مورد توجه قرار می‌دهد.
به گزارش ایمنا، با توجه به اهمیت بسیار زیاد اقتصاد دریا در زمینه‌هایی همچون اقتصاد و ایجاد اشتغال، این حوزه باید بیشتر مورد توجه دولت‌مردان و اقتصاددان‌ها باشد؛ چرا که امروزه در تمام مناطق دریایی با استفاده درست از این استعدادها علاوه بر پیشرفت اقتصادی اشتغالزایی نیز در این مناطق رخ می‌دهد، پس کشور ما هم باید در این زمینه کارشناسی‌شده عمل کند تا بتواند علاوه بر پیشرفت اقتصادی، معضلات اشتغالزایی و نبود شغل در این نواحی را برطرف کند.
نظر شما