به گزارش خبرگزاری ایمنا از اصفهان، گل محمدی معروف به گل سرخ از خانواده از گیاهان دارویی است که علاوه بر زیبایی کاربردهای دارویی نیز دارد. گل محمدی یکی از گیاهان بومی ایران است که از حدود ۳۵۰ سال قبل در ایران مشاهده شده است.
کاشت گل محمدی در بیشتر از ۱۰ استان کشور انجام می‌شود، اما کرمان، فارس، آذربایجان شرقی و اصفهان منطقه کاشان در این زمینه سرآمد هستند. این گل با عطر و بوی خوش جزو گیاهان کم‌آب است که کاربردهای فراوانی در طب سنتی و صنعتی دارد.
حسین زینلی، مجری طرح ملی گیاهان دارویی اردیبهشت سال جاری گردش مالی اسانس گل محمدی ایران را ۵۰۰ هزار دلار دانست و گفت: سال گذشته شش تن اسانس گل محمدی از ایران صادر شد.
وی با بیان اینکه سطح کشت گل محمدی از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۰ از ۱۹ هزار هکتار به ۳۰ هزار هکتار افزایش یافته است، تصریح کرد: سطح زیر کشت گل محمدی طی این مدت ۴۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد، در حالی که کشور ما سهم مناسبی از بازار گل محمدی جهان ندارد و گردش مالی این گیاه تا سال ۲۰۲۰ در بازار جهانی حدود ۳۲۰ میلیون دلار است.
مجری طرح ملی گیاهان دارویی با تاکید بر اینکه دستیابی به تولید چهار تن گل محمدی در هر هکتار را هدف‌گذاری کرده‌ایم، خاطرنشان کرد: تغییر راهبرد، هدف‌گذاری‌های جدید، بررسی ظرفیت‌ها، نیازها و الزامات در این حوزه در دستور کار است.
زینلی همچنین بهمن سال جاری در جلسه بررسی فرصت‌ها و چالش‌های تولید، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی با محوریت گل محمدی از صادرات دو میلیون لیتر اسانس گل محمدی به ۹ کشور دنیا خبر داد و اظهار کرد: تاکنون به ۳۳ کشور دنیا غنچه گل محمدی صادر کرده‌ایم و چین یکی از بازارهای هدف اصلی ما در صادرات غنچه گل محمدی است.
وی اضافه کرد: برای گل محمدی فارس، استان معین و استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان و کرمان استان‌های پشتیبان ما هستند.
دی سال جاری بود که سعید ضابطی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان کاشان از ثبت روز بیستم اردیبهشت به عنوان «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی کشور خبر داد.
وی عنوان کرد: بنا بر پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلسه ۸۹۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی که به ریاست آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی برگزار شد، ثبت «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی کشور به تصویب رسید.
شهر کاشان در استان اصفهان از دیرباز خاستگاه گل و گلاب ایران بوده است و گل محمدی در این منطقه از عمده‌ترین محصولات کشاورزی به شمار می‌آید. صنعت گلاب‌گیری کاشان جزو معدود صنایع صادراتی است، مردمان این منطقه با ویژگی‌های تولید این محصول آشنایی کامل دارند و از دیرباز با کاشت و برداشت این گیاه روزگار گذرانده‌اند و گلاب مرغوبی را به صورت سنتی و صنعتی تهیه می‌کنند که به عنوان یکی از کالاهای مهم تجاری به کشورهای اروپایی و عربی صادر می‌شود.
گل محمدی در ابتدا تنها در منطقه کاشان که نخستین خاستگاه یکجانشینی محسوب می‌شود مشاهده و تولید شده است، از این‌رو گلاب و گلاب‌گیری به نام کاشان شناخته می‌شود و گلاب کاشان از مرغوب‌ترین نوع گلاب به‌شمار می‌آید.
به گفته رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان کاشان، این شهرستان دارای رتبه نخست سطح زیر کشت و تولید گل محمدی در استان اصفهان و رتبه چهارم در کشور از نظر سطح زیر کشت این محصول است. کاشت گل و تولید گلاب در منطقه کاشان دارای پیشینه تاریخی است و ۱۶۸۰ واحد گلاب‌گیری سنتی در کاشان وجود دارد که متوسط عملکرد این محصول ۲.۴ تُن در هر هکتار است.
نام‌گذاری روز گل محمدی در تقویم نقطه عطفی در صنعت گلاب‌گیری است
عفت پدرام‌فر، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان در خصوص نام‌گذاری روز گل محمدی در تقویم اظهار می‌کند: ثبت «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی کشور به تصویب رسید، بر این اساس از سال آینده، بیستم اردیبهشت به عنوان «روز گل محمدی و گلاب» در ضمیمه تقویم ملی ثبت خواهد شد.
وی تاکید می‌کند: به منظور ثبت روز گل محمدی در تقویم کشور، تلاش می‌کنیم تا سال جاری با برنامه‌های ویژه‌تر آئین گلاب‌گیری را برگزار کنیم و به بررسی مشکلات کشاورزان و تولیدکنندگان در این حوزه می‌پردازیم.
عضو شورای اسلامی شهر کاشان خاطرنشان می‌کند: این نام‌گذاری می‌تواند نقطه عطفی در صنعت گلاب‌گیری کاشان باشد و دغدغه تولیدکنندگان را کاهش دهد.
مناطق کوهستانی و خنک مستعد تولید گل محمدی است
صدها سال است که کاشانی‌ها گل سرخ که همان گل محمدی است را می‌کارند و در مرحله برداشت با برگزاری آئین‌های خاص گلاب‌گیری را آغاز می‌کنند. کشاورزان صبح زود، پیش از طلوع آفتاب به مزارع گل محمدی می‌روند و گل‌ها را می‌چینند، پس از اینکه گل‌ها چیده شد آن‌ها را با صلوات به داخل دیگ می‌ریزند و فرآیند گلاب‌گیری آغاز می‌شود و از عصاره این گل که همان گلاب است در مراسم مذهبی خود استفاده می‌کنند.
همه ساله آئین و جشنواره گلاب در منطقه کاشان با برنامه‌های متنوع برگزار می‌شود، این مراسم هر سال به صورت گروهی از اوایل اردیبهشت تا اواخر تیر، در این منطقه برگزار می‌شود. رضا مهران‌فر یکی از گلاب گیران برزک کاشان می‌گوید: گلاب‌گیری فرآیند ویژه‌ای دارد که از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود و تا اواسط تیر در منطقه کاشان ادامه دارد.
وی می‌افزاید: پیش از رسیدن به فصل اردیبهشت کار برداشت گل سرخ محمدی و آئین گلاب‌گیری در شهرستان‌های کاشان همچون برزک، قمصر و نیاسر و روستاهای این منطقه آغاز می‌شود.
این گلاب‌گیر برزکی تصریح می‌کند: آئین گلاب‌گیری به‌طور معمول در شهرهای کوهستانی کاشان برگزار می‌شود، زیرا گل محمدی در این مناطق به دلیل آب و هوای خنک و مطلوب کیفیت مناسب‌تری دارد، البته در مناطق کویری نیز گل محمدی کاشته می‌شود، اما به دلیل گرم‌تر بودن این مناطق، سریع‌تر پژمرده می‌شود و عطر و بوی کمتری دارد.
مهران‌فر عنوان می‌کند: برای گرفتن گلاب به روش سنتی، به وسایلی همچون دیگ، قرابه، پارج و نی و شیشه نیاز است، گل‌ها در دیگ مسی ریخته و کمی آب به آن اضافه می‌شود، پس از آن یک واشر پلاستیکی در میان دیگ و قابلمه جا می‌گیرد تا بخار داخل قابلمه محفوظ بماند و توسط سوراخی که روی در تعبیه شده است و لوله‌های استیل از آن می‌گذرد؛ یک سر لوله به پارچی مسی می‌رسد و گلاب آماده را به داخل پارچ هدایت می‌کند.
سال‌ها تولید گلاب تقلبی و اسانس رواج زیادی پیدا کرده است و برخی افراد سودجو با این روش می‌توانند در زمانی کوتاه و با هزینه کم، مقدار زیادی گلاب بی‌کیفیت و تقلبی تولید و روانه بازار کنند، از مسئولان این حوزه می‌خواهیم با نظارت به موقع در ماندگاری و ارتقای گلاب نقش‌آفرینی کنند
وی ادامه می‌دهد: این فرآیند حدود هفت ساعت طول می‌کشد و با ظرافت و توانمندی گلاب‌گیر گلاب مرغوبی به دست می‌آید. گلچین‌ها باید صبح قبل از رسیدن آفتاب گل‌ها را بچینند تا گلاب آن عطر و بوی بهتری داشته باشد و گلاب مرغوب تری به ما بدهد، زیرا آفتاب عطر بو و رنگ گل را کم می‌کند.
این گلاب‌گیر مسائلی از جمله گران تهیه شدن مواد اولیه و تجهیزات، نبود نظارت دقیق بر اصل و مرغوبیت گلاب و فراهم نبودن بازار مناسب برای فروش را از مشکلات این صنعت عنوان می‌کند و می‌گوید: گلاب‌گیری سال‌های زیادی است که متعلق به منطقه کاشان بوده و سهم عمده‌ای از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است، چنانچه نظارت دقیقی بر آن صورت نگیرد رونق تولید در آن کاهش پیدا می‌کند.
مهران‌فر با بیان به اینکه برخی افراد بدون علم و آگاهی کافی وارد این شغل می‌شوند، اظهار می‌کند: سال‌ها تولید گلاب تقلبی و اسانس رواج زیادی پیدا کرده است و برخی افراد سودجو با این روش می‌توانند در زمانی کوتاه و با هزینه کم، مقدار زیادی گلاب بی‌کیفیت و تقلبی تولید و روانه بازار کنند، از مسئولان این حوزه می‌خواهیم با نظارت به‌موقع در ماندگاری و ارتقای گلاب نقش‌آفرینی کنند.
کشت گل محمدی و گیاهان دارویی دغدغه کم‌آبی کشاورزان را کاهش می‌دهد
علی محلوجی، رئیس اداره جهاد کشاورزی کاشان در خصوص کشت گل محمدی می‌گوید: با توجه به کم‌آبی منطقه کشت گل محمدی و دیگر گیاهان دارویی می‌توان تا حد زیادی دغدغه کشاورزان را برای تأمین آب کم کرد، اما تهیه گیاه و کشت مناسب، آموزش کشاورزان در این زمینه و تهیه بازاری مناسب پس از تولید ضرورت دارد و نبود چنین بسترهایی موجب می‌شود کمتر به این نوع تولید پرداخته شود.
وی گرانی کارگر روزمزد هنگام برداشت را یکی دیگر از مشکلات این حوزه عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: به دلیل کوتاه بودن عمر گل و اینکه محصول حتماً باید تا قبل از تابش آفتاب چیده شود باید از نیروی کارگر موقت استفاده کرد که به دلیل پایین بودن قیمت فروش گل، این کار مقرون‌به‌صرفه نیست.
رئیس اداره جهاد کشاورزی کاشان خاطرنشان می‌کند: گلاب اصل کاشان عطر گل محمدی را دارد، اما این عطر ملایم است و طعم ترشی نمی‌دهد اگر گلابی عطر تندی دارد باید به کیفیت آن شک کرد، چراکه عطر زیاد و تند نشان‌دهنده کیفیت گلاب نیست.
محلوجی اضافه می‌کند: این عطر تند می‌تواند ناشی از اسانس‌های تقلبی اضافه شده به گلاب باشد که برای تشخیص بهتر می‌توان مقدار کمی از گلاب را درون ظرفی ریخت و آن را بو کرد، اگر گلاب اصل باشد همین مقدار کم از گلاب، بوی فوق‌العاده‌ای دارد و عطر آن در فضای اطراف ظرف می‌پیچد.
وی تاکید می‌کند: کاشان دارای ۲۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و ۹ هزار هکتار باغ و چهار هزار هکتار زمین زراعی است و بیش از ۴۰ هزار خانوار در بخش کشاورزی این شهرستان فعالیت می‌کنند.
به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی برای افزایش سطح کاشت گل محمدی، تسهیل فرآیند گلاب‌گیری و حمایت از فعالان این حوزه در کنار شناسایی آفت‌های بازار گل و گلاب از جمله فروش اقلام تقلبی گامی در راستای رونق فروش گل و گلاب و رونق صادرات آن است.
نظر شما