به گزارش خبرگزاری ایمنا از اصفهان، شهرستان نطنز در محدوده تاریخی و گردشگری شمال استان اصفهان و در میانه شاه‌راه شمال به جنوب کشور واقع شده است.
یکی از زیباترین روستاهای تابعه شهرستان نطنز، طامه است که یکی از زیباترین و خوش آب و هواترین روستاهای نطنز به شمار می‌رود و در هفت کیلومتری جنوب غربی نطنز و در دامنه شرقی کوه کرکس قرار دارد.
مردم این روستا دارای مذهب شیعه و بیشتر کشاورز یا دامدار هستند، از مهم‌ترین محصولات و سوغات‌های این روستا می‌توان به گلابی اشاره کرد که از محبوبیت فراوانی برخوردار است.
در قسمت غربی روستای طامه، دو دره زیبا دیده می‌شود که در انتهای یکی از این دره‌ها به نام "پاپول" آبشار زیبای طامه با ارتفاع تقریبی ۲۳ متر قرار دارد و باغ‌های روستای طامه و باغ‌شهر تاریخی نطنز را سیراب می‌کند.
مراسم جل جانیِ روستای طامه یکی از قدیمی‌ترین مراسم سنتی این روستا است که از سالیان دور سینه به سینه به نسل‌های دیگر منتقل شده است.
جل جلانی به مدت سه شب متوالی در شب‌های هفدهم، هجدهم و نوزدهم دی هر سال (چله بزرگ) توسط اهالی روستا برگزار می‌شود.
در ابتدای مراسم چند نفر از جوانان و بزرگان روستا که در این مراسم شرکت کرده‌اند، اقدام به روشن کردن آتش می‌کنند؛ اعتقادی در قدیم داشته‌اند که سرخی این آتش باعث زیاد شدن محصولات کشاورزی و برکت‌های خداوند می‌شود. آنها دعا می‌کنند که سال خوب و پر برکتی داشته باشند. برخی دیگر به باغات خود سرکشی می‌کردند، سنگی در گلوگاه درختان می‌گذاشتند و اعتقاد داشتند که باردهی را زیاد خواهد کرد.
پس از آن اهالی روستا به صورت گروهی و با همراهی یکی از اعضا به عنوان استاد گروه در کوچه‌های روستا حرکت می‌کنند و استاد مقابل هر خانه‌ای شروع به خواندن شعر مرسوم می‌کند و همراهان با کشیدن (هُو) جواب می‌دهند.
شعر خوانده شده در مراسم سنتی جل جلانی از گویش محلی نشأت گرفته است.
جل جلانی هوی / حلوای تن تنانی هوی / حلوای چرب و شیرین هوی / بگذار به ظرف چینی هوی / ببر خدمت بی‌بی هوی / بی‌بی و بی‌بی‌زاده هوی / اسبش نره یا ماده هوی / حاجی بو شو به مکه هوی / باچل چهار و اشتر هوی / هر اشتری به حلقه هوی / هر حلقه‌ای به دینار هوی / هر دیناری صد دینار هوی / باد اومد بازی کنیم هوی / دل خود راضی کنیم هوی....
آقا / خانم … شمایید از باغ گل درآیید، قبا بپوشید نچایید، ور دارید و بیایید.
پس از اتمام شعر صاحب‌خانه با توجه به امکانات و بذل و کرم شخصی مقداری آجیل محلی قند یا تحفه‌ای دیگر در سینی گذاشته و برای آنها می‌آورد فردی که به نام انباردار تعیین‌شده بود آن را تحویل گرفته و در توبره یا خورجین می‌ریخت. در این شعر خوانی نام صاحب خانه هم به نشانه ادب احترام برده می‌شود.
پس از اتمام شعر خوانی توسط استاد گروه، صاحب‌خانه با توجه به اختیارات شخصی و کَرم خود مقداری میوه و آجیل جوزقند و دیگر تنقلات در ظرفی می‌گذارد و تقدیم به شخصی می‌کند که مسئول نگهداری است و آنها را تحویل گرفته و در خورجین یا توبره‌ای که با خود دارد در آن می‌ریزد.که برخی مواقع در این مراسم‌ها الاغ و خورجین همراه خود دارند.
صاحب‌خانه در موقع تحویل هدیه مقدار کمی از آجیل‌های درون توبره را به‌عنوان تبرک از آنها می‌گرفت که به آنها چم چیده می‌گفتند. اگر تازه‌دامادی در میان جوانان بوده برای او نیز شربت می‌آوردند و بعد از تشکر از صاحب‌خانه دعا و صلوات به درب خانه بعدی می‌رفتند.
این مراسم تا نیمه‌های شب ادامه دارد و صدای جوانان در همه جای روستا شنیده می‌شود، پس از مراسم در محل حسینیه، مسجد و رخت‌کن حمام نسبت به تقسیم آجیل‌ها اقدام می‌شود. اهالی گروه پس از تشکر از صاحب خانه و ذکر صلوات به منزل بعدی مراجعه می‌کنند.
پس از اتمام مراسم، افراد گروه برای تقسیم کردن آجیل‌ها در مکانی همچون مسجد یا حسینه جمع می‌شوند و اگر مقدار قابل توجهی باشد آن را میان نیازمندان توزیع می‌کنند، مازاد آن را به فروش می‌رسانند و صرف امور خیریه روستا می‌کنند.
در روستای ابیانه و برز نیز مراسم شبیه جل جلانی در ماه رمضان بعد از افطار توسط نوجوانان برگزار می‌شود که در ابیانه هوم بابا و در برز جیر جیرونی نام دارد. در گذشته تمام مراسم با گویش طامه اجرا می‌شده که درگذر زمان با تغییراتی همراه بوده است. این آئین سال ۹۵ در فهرست آثار ناملموس کشور با شماره ۱۲۰۱ به ثبت رسیده است.
گزارش از رحمت الله کاملی؛
نظر شما