به گزارش خبرگزاری ایمنا از قم، در خاطرات کودکی جوان‌های امروز قم، غول آهنین بلند آوایی وجود دارد که از میان کوچه‌ها و خانه‌های پیر و فرسوده سوت زنان حرکت می‌کرد وجود دارد؛ با دودکشی بلند که خط دودش تا چند دقیقه می‌ماند و قدرت لرزشی که از پنجره‌ها و دیوارهای سست بافت شهری عبور می‌کرد.
حرکت قطار در داخل بافت شهری قم همواره مورد نقد مردم و برخی از مسئولان شهر بود. تا جایی که در کارگروه توسعه و عمران قم که با حضور معاون اجرایی رئیس جمهور در سال ۱۳۸۸ برگزار شد، مقرر شد ظرف سه سال کل خطوط راه آهن داخل شهر قم تحویل سازمان قطار شهری قم شود؛ مصوبه‌ای که هیچ گاه اجرایی نشد.
با این‌همه راه آهن در قم هیچ گاه مسئله کم اهمیتی نبوده. از هیاهوی جمع‌آوری ریل در دولت دهم تا دیوار حائلی که عده‌ای آن را به دیوار برلین تشبیه کردند و تداخل خطوط ریلی داخل شهر با پروژه‌های بزرگ شهری مانند بلوار پیامبر اعظم (ص)، این مسئله همیشه اهمیت خاص خودش را داشته است.
نگاهی به نقشه‌های شبکه ریلی کشور هم که بیندازیم٬ جایگاه قم را بسیار ویژه می‌بینیم. پنج کریدور ریلی از استان قم عبور می‌کنند که هر کدام در ادامه به شهرهای مهم کشور منتهی می‌شوند.
وجود ۴۳۰ کیلومتر شبکه ریلی در قم
در استان قم از طریق شبکه ریلی به ۹ مسیر دسترسی داریم و چهار مرکز استان هم در حال اضافه شدن به این ظرفیت است. به آمارها هم که نگاهی بیندازیم، بخش قابل توجهی از بار و مسافر که در شبکه ریلی جا به جا می‌شود، از استان قم عبور می‌کند. موضوعی که هم می‌تواند مزاحمت برای شهر و استان تلقی شود و هم می‌تواند رنگ و بوی ظرفیت اقتصادی به خود بگیرد.
شبکه ریلی استان قم ۴۳۰ کیلومتر است که حدود سه درصد شبکه ریلی کشور را تشکیل می‌دهد. در جا به جایی مسافر ۲۵ درصد و در بار حدود ۶۰ درصد سهم داریم که این موضوع اهمیت کانون ریلی کشور در قم را روشن می‌سازد.
با این‌همه وجود خطوط ریلی داخل شهر همواره مزاحمت‌هایی برای زندگی شهری داشته و کیفیت زیست در محلات نزدیک به خود را کاهش داده است.
پس از آغاز عملیات اجرایی بلوار پیامبر اعظم (ص) از سال ۱۳۸۹، طی سال‌های ۸۹ تا ۹۲ مکاتبات متعددی از سوی معاون امور عمرانی استانداری قم و شهرداران وقت قم برای جمع‌آوری مسیر ریلی جمکران قم با وزارت راه و شهرسازی صورت گرفت و ماحصل این مکاتبات و پیگیری‌ها حضور رئیس محترم جمهور در بهار سال ۱۳۹۲ در محل تقاطع بلوار پیامبر اعظم (ص) و راه آهن جمکران قم بود. طی این بازدید، رئیس جمهور وقت به وزیر محترم راه و شهرسازی دستور اکید برای جمع‌آوری خط راه آهن داد و شهرداری نیز بی معطلی همین کار را انجام داد.
حالا پس از گذشت یک دهه از آن سال‌ها مسئله ریل متروکه دوباره به موضوع بحث محافل تبدیل شده است. موضوعی که در سفر سال ۱۴۰۱ به شهر مقدس قم دوباره مطرح و مجوز جمع‌آوری هفت کیلومتر ریل از ایستگاه مرکزی تا مسجد جمکران، صادر شد. در همان صورت جلسه هم که ارکان این تصمیم آن را امضا کرده‌اند، مقرر شده به منظور پشتیبانی از این کار ۸۰ هکتار از اراضی پردیسان به این مسئله اختصاص یابد.
مالکیت مهم‌ترین چالش جمع‌آوری ریل متروکه
بسیاری که در این سال‌ها پیگیر مسئله جمع‌آوری ریل متروکه بوده‌اند می‌دانند که مهم‌ترین چالش در این زمینه مالکیت اراضی است چرا که بر اساس قانون اگر ریل جمع‌آوری شود، مالکان پیش از اجرای خطوط ریلی می‌توانند حقوق خود را در این رابطه مطالبه کنند.
ایستگاه مرکزی راه آهن قم در سال ۱۳۱۷ شکل گرفته و بر این مبنا راه آهن قم قدمتی تقریباً به طول یک قرن دارد. بر اساس قوانین هم دستگاهی که متولی جمع‌آوری ریل و ساخت و ساز در آن است، می‌تواند طرف شکایت مالکانی باشد که پیش از این در این اراضی سهم داشته‌اند. مسئله‌ای که برای بسیاری از دست اندرکاران زبده قابل یپش بینی بود.
شهرداری قم در طول سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با صرف مبلغ ۶۰ میلیارد تومانی، به جمع‌آوری ریل متروکه اقدام و طرح شکل گیری پیاده راه و فضای سبز در این محدوده را در دو فاز تدوین کرد. با این‌همه پس از گذشت نزدیک به دو سال از اراضی پشتیبان خبری نشد اما ادعای مالکان در ابتدای اقدام به عملیات عمرانی بر قوت خود باقی ماند.
در طول ماه‌های گذشته اجرا نشدن طرح بهسازی ریل متروکه و جای خالی ریل که اکنون با خاک پر شده موجب انتقاداتی در میان شهروندان و رسانه‌ها شده است. این انتقادات معمولاً عدم اجرای پروژه را از چشم مدیریت شهری می‌دانند و آن را نوعی کم کاری محسوب می‌کنند.
شهردار قم اما می‌گوید از لحاظ قانونی اگر شهرداری کوچک‌ترین اقدام عمرانی در این محدوده انجام دهد، باید پاسخگوی مالکان باشد و پیش از تأمین منابع تملک، این کار برای مدیریت شهری ممکن نیست.
سیدمرتضی سقائیان‌نژاد، شهردار قم با اشاره به اینکه شهرداری از ابتدا پای کار جمع‌آوری ریل متروکه بود به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در این پروژه شهرداری با درخواست مجموعه مدیریت استان به میدان آمد و هزینه‌های جمع‌آوری ریل را پرداخت کرد، حتی برای اجرای پروژه بودجه‌ای به میزان ۵۰ میلیارد تومان در سال جاری اختصاص داده شد و بعد از ایجاد کارگاه با ممانعت مالکان مواجه شدیم.
وی با اشاره به مصوبه سفر ریاست جمهوری برای اختصاص ۸۰ هکتار از اراضی پردیسان برای تأمین منابع این پروژه، تاکید می‌کند: هزینه تملک مسیر ریل متروکه بیش از چهار هزار میلیارد تومان برآورد شده است و شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند از عهده این هزینه‌ها بربیاید.
شهردار قم اضافه می‌کند: در عین حال شهرداری این مسئله را رها نکرده و در این مدت چندین جلسه با مالکین برقرار کرده تا بتواند موضوعات را حل و فصل کند.
گره خوردن زلف ریل به اراضی محبوس شده دانشگاهی
عباس ذاکریان، فرماندار قم تاکید می‌کند: محل تأمین منابع آزادسازی اراضی ریل متروکه را زمین‌های واگذار شده به مراکز دانشگاهی می‌داند که تا امروز استفاده نشده و حبس شده‌اند. آزادسازی این زمین‌ها که تا هزار هکتار هم تخمین زده می‌شود مطالبه مردم و رسانه‌های قم بوده است و فرماندار قم می‌گوید بازپس‌گیری آن‌ها اقدام حقوقی لازم را دارد و کار ساده‌ای نیست.
وی با اشاره به اینکه طراحی شهرداری قم برای ریل‌های متروکه تبدیل آن به فضای عمومی، فضای سبز و محور پیاده رو به سمت مسجد جمکران است، خاطرنشان کرد: پس از حل معضل معارضین این طرح محقق خواهد شد.
فرماندار قم با اشاره به اینکه شهرداری می‌تواند در فاز دوم که فعلاً معارض ملکی برای آن ادعا نکرده کار را آغاز کند، از تلاش برای تعیین تکلیف هرچه زودتر معارضان پشت بوستان نجمه خبر داد.
مردم قم این روزها به جای خالی ریل متروکه که نگاه می‌کنند، برایشان گنگ است که چرا اقدامی در این اراضی صورت نمی‌گیرد و شاید کمتر کسی بداند که سرنوشت ریل متروکه به مسائل گسترده دیگری از جمله تعیین تکلیف اراضی هزار هکتاری شهرک دانشگاهی گره خورده است.
طراحی صورت گرفته برای مسیر ریل متروکه به صورت فضای سبز، پیاده راه و مسیر تندرستی، یک خدمات عمومی در اختیار تمام شهروندان است که در مناسبت‌ها هم می‌تواند مسیر پیاده روی مطلوبی به سوی مسجد جمکران محسوب شود. تأمین منابع لازم برای اجرای چنین پروژه‌ای که صرفاً خدمات عمومی است، باید با نگاه ویژه‌ای صورت بگیرد تا شیرینی جمع‌آوری ریل متروکه به کام مردم قم تلخ نشود.
نظر شما