به گزارش خبرنگار ایمنا، آلودگی هوا معضل جدی هر ساله شهرهای صنعتی کشور به ویژه در نیمه دوم سال است، موضوعی که بارها مدارس بسیاری استان‌ها را به تعطیلی کشانده و تعداد زیادی از هم‌وطنان را به‌دلیل بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی راهی مراکز درمانی کرده است و عده‌ای هم جانشان را از دست داده‌اند، گفتنی است که آلودگی هوا در زمستان بیشتر قربانی می‌گیرد که چهار گروه آسیب‌پذیر در مواجهه با آلودگی هوا به ویژه زنان باردار، کودکان، سالمندان و ورزشکاران هستند، در واقع بر اساس مطالعات، آلودگی هوا و آلاینده‌ها از دوران جنینی تا سالمندی، تهدیدی جدی برای سلامت افراد محسوب می‌شود.
در تمام این عوامل به گفته متخصصان دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ آلودگی یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که سبب کاهش افت تحصیلی دانش‌آموزان و کودکان می‌شود، هوای آلوده شهر سبب کم شدن حافظه، ضعف در یادگیری، افسردگی، استرس، بی‌حوصلگی و ناتوانی دانش‌آموز در زمان آموزش خواهد شد، از این رو بسیار توصیه شده است که در این برهه از زمان دانش‌آموزان به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند، بدون شک این مشکلات محصلان ضعیف را در فصل امتحانات با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند.
در سال‌های اخیر اثرات نامطلوب آلودگی هوا بر سلامت مغز و مشکلات رفتاری کودکان، مباحث مهم و حیاتی در میان محققان بوده است، از این‌رو مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که محیط زندگی و آلودگی هوا می‌تواند بر روی وزن هنگام تولد و الگوهای رشد در دوران کودکی تأثیرگذار باشد، کودکان در مراحل اولیه رشد مغز، به دلیل ایمنی پایین‌تر، تکثیر سلولی بالاتر، توانایی سم‌زدایی و ترمیم DNA کمتر، بیشتر در معرض آسیب‌ها هستند، پاسخ‌های التهابی در پاسخ به مواجهه با ذرات معلق با وزن کم هنگام تولد، ضریب هوشی (IQ) پایین و پرفشاری خون همراه است.
مطابق آخرین آمارها، ذرات معلق در میان آلاینده‌های هوا یک نگرانی بزرگ بهداشت جهانی است، زیرا ذرات معلق محیطی به ویژه با اندازه ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر (PM۲.۵) می‌توانند به دستگاه تنفسی نفوذ کنند، وارد جریان خون شوند و باعث سکته مغزی، نارسایی قلبی و مشکلاتی در سلامت روان شوند، زیرا مواجهه با ذرات معلق در طولانی مدت در مناطق شهری، عوارضی همچون واکنش‌های التهابی در بدن ایجاد کنند و می‌توانند به سیستم عصبی مرکز آسیب برسانند، از این رو مطابق با آخرین آمار وزارت بهداشت کشور از میانگین شاخص ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون در ۲۷ کلان‌شهر با جمعیت حدود ۳۵ میلیون نفر تنها برای مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی و تنفسی برای بزرگسالان در ایران نزدیک به ۲۱ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ برآورد شده است، بر این اساس مطالعه‌ای که طی سال‌های اخیر گروهی از پژوهشگران پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و اداره حفاظت از محیط‌زیست منطقه ویژه اقتصادی عسلویه انجام دادند، حاکی از آن است که قرار گرفتن در معرض ذرات معلق کوچک‌تر ۲.۵ و ۱۰ میکرون، با کاهش ضریب هوشی در کودکان مرتبط است، در این مطالعه میزان غلظت ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ و ۱۰ میکرون در فضای داخلی ساختمان مسکونی و محیط خارجی اندازه‌گیری شد، همچنین ضریب هوشی یا IQ کودکان این مناطق نیز بر اساس مقیاس Raymond B. Cattell scale I مورد ارزیابی قرار گرفت و کودکان از نظر ضریب هوشی در هفت دسته پایین، کمتر از متوسط، متوسط کم، متوسط، متوسط بالا، خوب و عالی دسته‌بندی شدند.
بنابراین بررسی‌های این مطالعه نشان داد که بین افزایش ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر از ۱۰ میکرون (PM۲.۵ و PM۱۰) در هوا و کاهش ضریب هوشی در کودکان رابطه وجود دارد، در این مطالعه میانگین غلظت ذرات معلق ۱۰ میکرون و کوچک‌تر در مناطق با آلودگی بالا، حدود ۶۲ گرم بر مترمکعب بیشتر از مناطق با آلودگی کم و حدود ۳۳ گرم بر مترمکعب بیشتر مناطق با آلودگی متوسط بود، همچنین میانگین غلظت ذرات معلق ۲.۵ میکرون و کوچک‌تر در مناطق با آلودگی بالا، حدود ۴۵ گرم بر مترمکعب بیشتر از مناطق با آلودگی کم و حدود ۲۶ گرم بر مترمکعب بیشتر از مناطق با آلودگی متوسط بود. ضریب هوشی کودکان در مناطق با آلودگی کم، ۱۶.۶۲ امتیاز بیشتر از کودکانی بود که در مناطق آلوده زندگی می‌کردند، از این‌رو کودکانی که در مناطق با آلودگی متوسط زندگی می‌کردند، ضریب هوشی ۷.۴۸ امتیاز بالاتر از کودکان منطقه آلوده داشتند.
گفتنی است؛ این مطالعات مقطعی از فروردین تا دی ماه سال ۱۳۹۸ انجام شد و در آن ۳۶۹ کودک شش تا هشت ساله ساکن در سه منطقه کم‌برخوردار استان بوشهر مورد بررسی قرار گرفتند، البته این مطالعه نیز همچون تحقیقات دیگر محدودیت‌هایی نیز داشته است، از جمله اینکه نیاز به تحقیقات بیشتری در مورد تأثیر متغیرهای دیگری مانند ژنتیک، نژاد، اندازه دور سر، وزن کودکان و سبک زندگی بر ضریب هوشی وجود دارد.
وضعیت آلودگی هوا در کشور
آن‌گونه که عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره وضعیت آلودگی هوا در ایران اظهار کرده است؛ غلظت ذرات معلق در کشور ما در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب بوده که در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۳۵ میکروگرم بر مترمکعب رسید که تقریباً هفت برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و سه برابر استاندارد ملی کشور است، غلظت ذرات معلق در کشور طی سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب بوده که در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۳۵ میکروگرم بر مترمکعب رسید که تقریباً هفت برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و سه برابر استاندارد ملی کشور است.
وی با اشاره به اینکه در کشور استاندارد ملی در زمینه آلودگی هوا وجود دارد که غلظت ذرات PM ۲.۵ بر این اساس در سال باید ۱۲ و روزانه ۳۵ میکروگرم بر مترمکعب باشد، ابراز داشته است: بر اساس رهنمود سازمان جهانی بهداشت غلظت ذرات PM ۲.۵ در سال باید پنج و روزانه باید ۱۵ میکروگرم بر مترمکعب باشد، به طور کلی در ایران غلظت ذرات از برخی کشورها پایین‌تر و از برخی کشورها بالاتر است.
هشدار کاهش یادگیری، تشدید خستگی و عصبانیت دانش‌آموزان با آلودگی هوا
بنابراین بر اساس اطلاعات و آمار موجود، پژوهشگران دریافتند که میزان افت تحصیلی و کاهش نمرات کسب شده در بین دانش‌آموزانی که محل زندگی و مدرسه آنها در معرض آلاینده‌های جوی بالا و به ویژه سموم ناشی از احتراق موتورهای گازوئیلی و بنزینی قرار دارد، به مراتب بیشتر از سایر دانش‌آموزان است، به نحوی که ناصر جلالی دبیر انجمن مسمومیت‌ها و سم‌شناسی کشور در بیست‌ونهم شهریور سال ۱۳۸۲ هشدار داد؛ آلودگی هوا موجب کاهش ضریب هوشی و بازده دانش‌آموزان می‌شود.
وی با بیان اینکه آلودگی هوا سبب احساس خستگی، ضعف، خواب‌آلودگی و خمیازه در افراد می‌شود، اظهار کرده است: آلودگی هوا موجب عصبانیت دانش‌آموزان و کاهش گیرندگی آنها از دروس مدرسه می‌شود، زیرا زمانی که هوا آلوده باشد دانش‌آموزان به سختی تمرکز می‌کنند و مجبور هستند برای یادگیری دروس انرژی بیشتری را صرف کنند و در نتیجه حالت خستگی و عصبانیت بیشتری دارند.
دبیر انجمن مسمومیت‌ها و سم‌شناسی کشور معتقد است؛ اگر آلودگی هوا شدت بیشتری پیدا کند یا دانش‌آموزان در کنار ماشین‌های دودزا تنفس کنند، آثار سویی در بر خواهد داشت، زیرا بیشتر این آلودگی‌ها ناشی از منواکسید کربن است که بر روی دستگاه تنفسی، عصبی، قلب، خون و ریه تأثیر می‌گذارد، چرا که گازی بی‌رنگ و بی‌بو است و تمام افراد بی‌آنکه بدانند چه اثراتی می‌گذارد آن را استنشاق می‌کند.
وی با اشاره بر اینکه اداره راهنمایی و رانندگی در سال تحصیلی باید قاطعانه در مقابل ماشین‌های دودزا مقاومت کند، زیرا در غیر این صورت افرادی که دارای آسم، ناراحتی عصبی، ضعف قلب و کلیه هستند این علائم را بروز می‌دهند به ویژه در میان دانش‌آموزان سبب پایین آمدن قدرت درک مطلب آنها می‌شود، تاکید کرده است؛ دانش‌آموزان در هنگام آلودگی هوا باید از ماسک‌های مخصوص استفاده کنند که تا حدی از میزان این آلودگی‌ها به ویژه آلودگی ناشی از ذرات معلق می‌کاهد. از این‌رو اگر فردی دچار مسمومیت ناشی از آلودگی هوا شد اولین اقدام مؤثر، خارج کردن آن فرد از محل آلوده و رساندن اکسیژن به او است.
نقصان دقت و کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز دانش‌آموزان با آلودگی هوا
شهرام خرازی‌ها، مدیر گروه سلامت روانی-اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرده است؛ آلودگی هوا موجب ضعف حافظه، افسردگی، افزایش استرس، افت تحصیلی و ناتوانی دانش‌آموزان در انجام تکالیف می‌شود، بنابراین امتحانات دانش‌آموزان باید به بعد از رفع آلودگی هوا موکول شود.
وی با بیان اینکه تأثیرات سو آلودگی هوا بر سلامت روان انسان غیرقابل انکار است، معتقد است؛ به طور معمول توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان معطوف به تأثیرات جسمی آلودگی هوا است، زیرا این تأثیرات نمود بیرونی به صورت سرفه، سوزش چشم، تنگی نفس و غیره دارند و قابل مشاهده هستند؛ در حالی که آلودگی هوا یک عامل پنهان و بسیار مخفی مولد استرس و تشدیدکننده بسیاری از بیماری‌های روانی است، زیرا ورزشکاران، دانش‌آموزان و سالمندان از جمله گروه‌هایی هستند که سلامت روانشان بیش از دیگر گروه‌ها تحت تأثیرات سو آلودگی هوا قرار می‌گیرد، چرا که ورزشکاران ممکن است روحیه مبارزه و جنگندگی، تمرکز حواس حین مسابقه و انگیزه برای بردن و پیروز شدن را از دست دهند.
مدیر گروه سلامت روانی-اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان دارد؛ که این احتمال وجود دارد دانش‌آموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی به علت عدم تمرکز و نقصان دقت و کاهش اکسیژن رسانی به مغز نتوانند تکالیف درسی خود را آنچنان که باید و شاید انجام دهند و دچار افت تحصیلی شوند.
آلودگی هوا و اختلال رشد مغز کودکان
بر این اساس مهدی عسکری‌پور روان‌درمانگر و مدرس دانشگاه با بیان اینکه آلودگی هوا با کاهش سطح اکسیژن مغز سبب تصمیم‌گیری‌های فوری و رفتارهای تکانشی شده و ناسازگاری با محیط را افزایش می‌دهد، اظهار کرده است: رشد مغز کودکان نیز در اثر تنفس این ذرات آلوده در صورت تداوم با اختلال مواجه شده و این اختلال می‌تواند بهره هوشی کودکان را کاهش دهد، از این‌رو برخی از اختلالات روحی و روانی نظیر ضعف عصبی، بیش فعالی، رفتارهای پرخاشگرانه و ضعف در برقراری ارتباطات در کودکان هم ناشی از این آلودگی هوا است.
وی درباره برخی نتایج پژوهش‌های پزشکی معتقد است: آلودگی هوا می‌تواند موجب افزایش اضطراب، استرس، خشونت و پرخاشگری، کاهش توان فکری، یادگیری و تمرکز، افسردگی و برخی اختلالات روان‌تنی و ذهنی شود، البته براساس برخی تحقیقات، آلودگی هوا اختلالات عصبی شنوایی همچون کاهش شنوایی حسی حرکتی، اختلالات یادگیری و حتی علائم اوتیسم و بیش فعالی در کودکان را هم به دنبال داشته است.
لزوم بررسی میزان سرب خون کودکان
در همین راستا، امید مهرپور رئیس مرکز تحقیقات مسمومیت‌ها و سومصرف مواد دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و فلوشیب فوق تخصصی سم شناسی بالینی و مسمومیت‌ها، کودکان را آسیب پذیرترین گروه سنی در مسمومیت با سرب ناشی از آلودگی هوا می‌داند و بر این امر اعتقاد دارد؛ سرب در نوزادان اگر از حد ۵.۲ دهم بیشتر شود به صورت مستقیم سبب نوع خاصی از کم خونی و اختلال در گلبول‌های قرمز شده و در نهایت افت هوش کودک را به دنبال دارد.
وی با باین اینکه طی سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار در کشور میزان سرب کودکان یک تا هفت ساله بیرجند درکل شهر بر روی ۴۰۰ نفر انجام شد، ابراز داشته است؛ شهر بیرجند از نظر سایر آلودگی‌های محیطی نسبتاً شهر تمیزی است، اما ۱۵ درصد کودکان دارای سرب بالا بودند که اگر درمان نشوند با کاهش هوش مواجه خواهند شد، از این رو سرب نوزادان علائم غیر اختصاصی دارد، این نوع مسمومیت در کودکان معمولاً با چند علامت خود را نشان می‌دهد که در حالت حاد به صورت شکم درد است، از این‌رو بر اساس غربالگری انجام شده در بیرجند با والدین این کودکان، جلسات مشاوره‌ای برگزار شد و عوامل خطر را با آنها در میان گذاشتیم و آن دسته از کودکانی که نیاز به دارو داشتند نیز تحت درمان قرار گرفتند.
رئیس مرکز تحقیقات مسمومیت‌ها و سو مصرف مواد دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه بررسی میزان سرب موجود در بدن کودکان مغفول واقع شده است، یادآور شده است: دولتمردان باید اندازه‌گیری میزان سرب کودکان را جزو تست‌های غربالگری قرار دهند، انجام این‌گونه طرح‌ها باید توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اولویت قرار گرفته و هزینه‌های آن تأمین شود، چرا که برای محققان هزینه‌های سنگینی در بر دارد.
تعطیلی مدارس راهکار درستی نیست
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره تعطیلی مدارس در کلانشهرها طی افزایش آلایندگی‌ها، می‌گوید: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه اگر فکر می‌کنیم که با تعطیلی مدارس مشکل آلودگی هوای کلانشهرها رفع می‌شود، اظهار می‌کند: لازم است بدانیم به هیچ‌وجه این موضوع رفع نخواهد شد، در روزهای اخیر گاهی اوقات تعطیلی مدارس نیز ممکن است آن‌چنان‌که باید تأثیر نداشته باشد، زیرا هر ساله در فصل زمستان با وارونگی دما مواجه هستیم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور می‌افزاید: هرچه رفت‌وآمد خودروها و ترافیک شهری کمتر شود تا حدودی بر کاهش آلودگی‌های هوا اثرگذار است، اما تعطیلی مدارس دردی از مشکل آلودگی هوای کلانشهرها درمان نمی‌کند.
وی تصریح می‌کند: زمانی که در مقابل آلودگی هوای کلانشهرها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده‌ایم. زیرا آلودگی هوای کلانشهرها تنها با تعطیلی مدارس رفع نخواهد شد، هنگامی که مدارس را تعطیل می‌کنیم، درواقع به شرایط نامناسب و به اصلاح دو سر باخت می‌رسیم، زیرا بدون راهکاری‌های اساسی آلودگی‌ها ماندگار خواهد بود و دانش‌آموزان نیز با کیفیت نامطلوبی آموزش می‌بینند.
وظیفه با اشاره به اینکه تعطیلی مدارس آنچنان بر کاهش و رفع آلودگی‌ها تأثیر ندارد، زیرا اکنون در فصل زمستان، وارونگی دما را داریم و این مسئله سبب نبود تخلیه آلاینده‌ها می‌شود، می‌گوید: در فصول سرد سال علاوه بر سکون نسبی و وارونگی دما، تعداد خودروهای سواری و مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، شرایطی را فراهم می‌کند که تعطیلی مدارس، کمک شایانی به رفع آلودگی‌ها می‌کند و موضوع باید به‌طور اساسی مد نظر قرار گیرد.
وی اظهار می‌کند: یکی از کشورهایی هستیم که حجم میزان استفاده سوخت‌های فسیلی در آن بسیار بالا است و مصرف انرژی در سطح کشور معقول نیست، یعنی واحد اقتصادی که تولید می‌کنیم با میزان انرژی مصرفی تناسب ندارد، هنگامی که مصرف گاز در کشور بالا می‌رود و تولید کفاف نمی‌دهد، لذا باید گاز کمتری مصرف شود تا نیروگاه‌ها گاز بیشتری داشته باشند، همچنین مصارف ما در استفاده از منابع انرژی گاز، نفت، زغال‌سنگ و هر منبع دیگری در بخش خانگی و صنایع به اندازه نیازمان نیست و بیش از حد نیاز و استاندارها مصرف می‌کنیم.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی کشور می‌افزاید: فرسودگی ناوگان حمل و نقل و تعداد جمعیتی که از ناوگان عمومی استفاده می‌کنند؛ نسبت به کشورهای اروپایی و دیگر کشورها دارای هوای پاک، فاصله زیادی دارد و برای کاهش آلودگی‌ها در سطح شهرها باید به‌سمت ساماندهی خودروها برویم و اینکه تنها مدارس را تعطیل کنیم راهکار درستی نیست و پاسخ نهایی را به ما نمی‌دهد و بر یادگیری دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد.
آلودگی هوا قدرت یادگیری، تمرکز و حافظه کودکان را کاهش می‌دهد
بر این اساس؛ عباس میرنیکانی کوهستان، روانپزشک و متخصص بهداشت درمانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه آلودگی هوا قدرت یادگیری، تمرکز و حافظه کودکان را کاهش می‌دهد و هرقدر بیشتر باشد این آسیب‌ها نیز افزایش دارد، می‌گوید: زندگی و فعالیت در اتاق‌ها و کلاس‌ها، هوای کلاس را تباه می‌کند، تنفس دانش‌آموزان در کلاس‌های شلوغ از جریان هوای سالم می‌کاهد، اگر به جای هوای مصرف شده، هوا جایگزین نشود می‌تواند به آسایش، بهداشت، کارایی، یادگیری و سلامت دانش‌آموزان آسیب برساند.
وی اظهار می‌کند: در اتاق‌هایی که هوای آنها خوب تهویه نشود به انسان احساس خفقان و ناراحتی دست می‌دهد، همچنین اختلالاتی مانند سردرد، خواب آلودگی، ناتوانی در تمرکز فکری روی می‌دهد، در چنین کلاس‌هایی عفونت‌های ناشی از ریز قطره‌ها و کم شدن مقاومت در برابر بیماری‌ها در صورت مواجهه در درازمدت بروز می‌کند، هوای اتاق‌ها و کلاس‌ها به وسیله آلاینده‌های میکروبی سبب کاهش و افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود.
این متخصص بهداشت درمانی با اشاره به بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا در دانش‌آموزان، می‌افزاید: منظره دود غلیظی که آسمان شهرها را تیره و تار کرده است به خوبی نشان می‌دهد که بشر چگونه با دست خودش هوای محیط زندگی را مسموم کرده، آلودگی هوا منحصر به فضای باز و هوای آزاد نمی‌شود بلکه محیط کار، مدارس و داخل خانه را شامل شده و بیشتر صدمه به دانش‌آموزان وارد می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی و نوجوانی، آسم است که ارتباط زیادی با آلودگی هوا دارد، آلاینده‌های هوا یکی از شناخته‌شده‌ترین عوامل تشدیدکننده آسم و حتی کمک‌کننده در ایجاد آسم کودکان به شمار می‌رود، از این رو دانش‌آموزان مبتلابه آسم تا جای ممکن در مواقعی که آلودگی هوا زیاد است از خانه خارج نشوند و از رفت و آمد در خیابان‌ها خودداری کنند، همچنین به اطلاعیه‌های اداره هواشناسی و شرکت کنترل هوا دقت کنند به ویژه در فصل سرد به دلیل ابتلاء به عفونت‌های ویروسی در معرض حملات آسمی بیشتری هستند.
عوارض آلودگی هوا بر کودکان
محسن نظری، فوق‌تخصص کودکان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به تأثیر مخرب آلودگی هوا بر سلامت کودکان، می‌گوید: کودکان نسبت به افراد بزرگسال به ویژه در ماه‌های تابستان زمانی که سطح گردوغبار بسیار بالاست، بیشتر وقت خود را در بیرون سپری می‌کنند در حالی‌که کودکان نسبت به آلودگی هوا حساس‌تر هستند.
وی با بیان اینکه نباید از یاد برد که خطرات آلاینده‌ها در کودکان بسیار جدی‌تر از بزرگسالان است، چراکه آنها به نسبت وزن خود هنگام فعالیت نزدیک به پنج برابر یک فرد بالغ، هوا به ریه خود وارد می‌کنند، اظهار می‌کند: دلیل حساسیت کودکان به آلودگی هوا به دلیل کامل نشدن سیستم ایمنی و ارگان‌های رشد آنها در سنین پایین‌تر است، به عنوان نمونه ذرات سرب که فرو داده می‌شود به آسانی در استخوان‌های کودکان که در حال رشد هستند، رسوب می‌کند،
این فوق‌تخصص کودکان می‌افزاید: آلاینده‌های سمی هوا در دوره نوزادی و کودکی می‌تواند بر رشد و توسعه سیستم تنفسی، اعصاب، غدد و سیستم ایمنی بدن کودکان اثر بگذارد و خطر سرطان‌های بعدی در زندگی را افزایش دهد.
وی ادامه می‌دهد: بروز التهاب بینی، سینوس‌ها، التهاب نایژه‌ها و بیماری آسم در کودکانی که در هوای آلوده تردد دارند و بازی می‌کنند، رو به افزایش است و اگر این کودکان زمینه بیماری تنفسی هم داشته باشند، بیماری آنها تشدید می‌شود؛ علاوه بر آن کودکان در هوای آلوده دچار تپش قلب می‌شوند و تنگی نفس پیدا می‌کنند.
نظری با اشاره به اینکه برخلاف تصور عموم، استفاده از ماسک در هوای آلوده هیچ تأثیری در پیشگیری از خطرات آن ندارد، تصریح می‌کند: آلودگی هوا می‌تواند نحوه تکامل سیستم ایمنی کودکان را تحت تأثیر قرار بدهد، سیستم ایمنی کودکان در برابر بیماری‌ها بسیار ضعیف است، بنابراین بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا به راحتی می‌تواند سیستم ایمنی آنها را هدف قرار دهد، لذا کودکان نباید در اوج آلودگی هوا از خانه خارج شوند و در هوای آلوده بازی کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در کودکان است که آنان را از مدرسه رفتن و فعالیت‌ها باز می‌دارد، در شرایطی که کودکان مصرف مواد غذایی بی‌ارزشی همچون چیپس و پفک را به خوردن غذاهای سالم و مقوی و سرشار از پروتئین و ویتامین ترجیح می‌دهند و ذائقه‌شان با غذاهای مفید بیگانه است، در برابر عفونت‌ها بیشتر آسیب‌پذیر می‌شوند.
با این اوصاف؛ این روزها معضل دیرینه آلودگی هوا دیگر زمستان و تابستان ندارد و در هر فصلی از سال به شکلی بروز پیدا می‌کند، زیرا بی‌توجهی به آلایندگی‌ها اتفاق تازه‌ای نیست و در طول سال‌ها ادامه داشته و با عوارضی همچون اختلال در انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن، افزایش ضربان قلب، سکته قلبی، کاهش ظرفیت شش‌ها، آسم، برونشیت، تنگی نفس، سرفه‌های مکرر و شدید، آب‌ریزش چشم و سوزش و التهاب، بسیاری از افراد را راهی مراکز درمانی می‌کند و بارها مدارس را به تعطیلی می‌کشاند، گرچه به‌طور معمول هنگام آلودگی هوا و در نبود باد و باران، تعطیلی مدارس اقدامی عاجل است و گریزی هم از آن نیست، اما بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا نه تنها به راحتی می‌تواند سیستم ایمنی کودکان را هدف قرار دهد، بلکه ضریب هوشی، توانایی‌های گسترده شناختی مانند توجه، حل مسئله، استدلال، دانش، برنامه‌ریزی و خلاقیت را نشان می‌دهد، زیرا در آلودگی هوا وجود فلزاتی مانند سرب و آلاینده‌هایی مانند ازون بیش از مقدار مجاز است، وارونگی هوا فلزات سنگینی مانند سرب را در سطح پایین‌تری می‌آورد و کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، بیشترین قربانیان سرب هستند، از این رو بسیار توصیه شده است که در این برهه از زمان دانش‌آموزان به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند.
در نهایت و با بررسی تطبیقی اطلاعات و آمارهای فوق، پژوهشگران دریافتند که میزان افت تحصیلی و کاهش نمرات کسب شده بین دانش‌آموزانی که محل زندگی و مدرسه آنها در معرض آلاینده‌های جوی بالا و به ویژه سموم ناشی از احتراق موتورهای گازوئیلی و بنزینی قرار دارد، به مراتب بیشتر از سایر دانش‌آموزان است، بدون شک این مشکلات دانش‌آموزان ضعیف را در فصل امتحانات با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند، از این‌رو نیاز است مسئولان قدری موشکافانه‌تر از گذشته به رفع این چالش اساسی بپردازند، زیرا کشورهای دیگر برای کنترل آلایندگی‌ها به سمت انرژی‌های پاک و تولید برق از منابع پاک انرژی‌های (خورشید، باد، زمین گرمایی) حرکت کرده‌اند و توانسته‌اند حداقل درصد قابل توجهی را تأمین کنند و از سوی دیگر به سمت بهره‌برداری از اتومبیل‌های الکتریکی به جای خودروهایی با مصارف بنزین و گازوئیل پیش رفته‌اند و برای مدیریت کسب‌وکار و رفت و آمد شهروندان راهکارهای اصولی، منطقی و نوآورانه لحاظ شده است، لذا می‌طلبد دست‌اندرکاران ذی‌ربط در کشور راهکارهای اصولی برای کاهش آلایندگی‌ها در کلانشهرها داشته باشند.
گزارش از اکرم کیانی، خبرنگار اجتماعی ایمنا
نظر شما