به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شهروندان در کلان‌شهرها جدا از مباحث ترافیکی و حمل‌ونقل، افزایش آلودگی هوا در فصل سرد سال محسوب می‌شود، همچنین توسعه زندگی شهرنشینی، افزایش بی‌رویه خودروهای تک‌سرنشین، کاهش دما در فصول سرد سال، صنعتی شدن و افزایش استفاده صنایع از دستگاه‌های آلاینده موجب شده است تا میزان آلودگی هوای کلان‌شهرها طی سال‌های اخیر افزایش پیدا کند.
معضل آلودگی هوا به‌قدری توسعه یافته است که می‌توان گفت به بزرگترین آسیب شهرنشینی در شهرهای بزرگ بدل شده و خسارات فراوانی را از منظر اقتصادی، سلامتی و روانی برای شهروندان و اکوسیستم شهری به وجود آورده است.
اصفهان به دلیل صنعتی بودن، جزو کلان‌شهرهای آلوده کشور است و هر سال با فرارسیدن فصل سرما، دچار بروز پدیده وارونگی دما می‌شود و میزان آلودگی هوا افزایش می‌یابد که نیازمند تدبیر اساسی برای کاهش این معضل است.
دستگاه‌های آلاینده و صنایعی که به هر علت در شهر فعال هستند، باید درصدی از سهم فروش خود را در قالب عوارض آلایندگی به شهر پرداخت کنند و شهرداری موظف است با استفاده از این عوارض به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و کاهش آلایندگی در شهر و توسعه فضای سبز بپردازد.
تخلیه و جابه‌جا نشدن آلاینده‌ها، آلودگی هوا را تشدید می‌کند
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه آلودگی هوا مؤلفه‌های مختلفی را در بر دارد و از چند سال پیش شرایط ویژه‌ای را برای اصفهان به وجود آورده است، اظهار می‌کند: قسمتی از آلودگی هوا به دلیل موقعیت جغرافیایی اصفهان بوده که جزو مناطق خشک و نیمه‌خشک است.
وی اضافه می‌کند: حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بادهایی که در طول سال در اصفهان می‌وزد، قدرت تخلیه و جابه‌جایی آلودگی هوا را ندارد، همچنین خشکی و بارش کم از دیگر دلایل آلودگی هوای اصفهان است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه علت آلودگی هوا در نیمه نخست سال، گردوغباری است که به دلیل شرایط کانون‌های فرسایش بادی در اصفهان به وجود می‌آید، تاکید می‌کند: ۱۴ مورد از این کانون‌ها شناسایی شده در شهرستان‌های بیابانی قرار دارد، همچنین یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار از کانون‌های فرسایش بادی در شهرستان‌های بیابانی اصفهان قرار دارد که با وزش باد در بهار و تابستان از شرق به غرب، آلودگی‌هایی ناشی از این گردوغبار به وجود می‌آید.
شیشه‌فروش با اشاره به اینکه استان‌های همسایه اصفهان از جمله یزد، کرمان، قم و سمنان کویری هستند، می‌گوید: به علت خیزش کانون‌های گردوغبار، ۵۳ روز از تابستان سال جاری را ناسالم اعلام کردیم، همچنین بخشی از آن مرتبط با تالاب بین‌المللی گاوخونی بود که ۹۹ درصد آن خشک و به کانون گردوغبار تبدیل شده است.
وی ادامه می‌دهد: بخشی از گرد و غبار از طرف مناطقی بیابانی همچون شمال اردستان، نائین و مرز استان سمنان با اصفهان و بخشی دیگر این گردوغبار از طرف کویر قم و کاشان وارد اصفهان می‌شود، همچنین تعدادی از کانون‌های نقطه‌ای را به علت خشکی اطراف رودخانه زاینده‌رود داریم که با وزش باد به این کانون‌ها شاهد گرد و غبارهای محلی هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه در سال‌های اخیر ۳۱۰ هزار هکتار نهال کاشته شده است و سال جاری نیز حدود چهار میلیون نهال در زمان مناسب کشت می‌شود، خاطرنشان می‌کند: در طرح نهال‌کاری، چهار میلیون نهال متناسب با شرایط اقلیمی اصفهان در مناطق مختلف با همکاری صنایع، بخش‌های خصوصی، سازمان‌های شهرداری و دولت با محوریت منابع طبیعی، آماده و تولید شده و در موعد مقرر کشت می‌شود.
شیشه‌فروش با بیان اینکه با طرح نهال‌کاری در مناطق بیابانی، فضای سبزی برای پیشگیری از بیابان‌زدایی ایجاد می‌شود، می‌گوید: در این بخش نیاز به اعتبار سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور داریم که اگر اجازه دهد، می‌توانیم ۶۶۰ هزار هکتار از اراضی مستعد اجرای طرح‌های آبخیزداری را برای بیابان‌زدایی و کاهش انتشار گردوغبار اجرا کنیم.
وی با اشاره به اینکه نیمه دوم سال (پاییز و زمستان) به علت شرایط خاص جغرافیایی و نبود تغییرات جوی، شاهد آلودگی در اصفهان و مناطق اطراف اصفهان هستیم، اضافه می‌کند: جمعیت اصفهان و اطراف اصفهان سه و نیم میلیون نفر است، اما در نیمه دوم سال شاهد تردد یک میلیون خودرو و ۶۰۰ هزار موتورسیکلت در این شهر هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می‌افزاید: واحدهای صنعتی، کارگاه‌ها، گازهای طبیعی، نیروگاه‌ها و شهرک‌های صنعتی عواملی هستند که آلاینده ایجاد می‌کند و در صورتی که این آلاینده‌ها تخلیه یا جابه‌جا نشود، آلودگی در شهر باقی می‌ماند.
شیشه‌فروش می‌گوید: طی سه سال توسط دانشگاه صنعتی، دانشگاه اصفهان و سازمان محیط زیست مطالعاتی صورت گرفت که سال گذشته این مطالعات جمع‌بندی شد و اقداماتی صورت گرفت.
وی ادامه می‌دهد: کارگروهی با عنوان «کاهش آلودگی هوا» وجود دارد که در طول سال برای اجرای طرح‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، در راستای پیشگیری از انتشار منابع آلاینده مشخص شده، با تمام اعضای خود برنامه‌ریزی می‌کند.
زمانی که غلظت آلاینده‌ها افزایش پیدا کند، مرکز بهداشت درخواست جلسه اضطراری می‌کند و اقداماتی از جمله تعطیلی مدارس روی میز کار قرار می‌گیرد
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکید می‌کند: اقدامات کارگروه کاهش آلودگی هوا مرتب انجام می‌شود و از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از ۲۰ جلسه تخصصی در این زمینه تشکیل شده است، همچنین در زمینه‌های خودروها، صنایع، کوره‌های آجرپزی، حمل‌ونقل و سوخت مطالعاتی توسط این کارگروه صورت گرفته است.
شیشه‌فروش با بیان اینکه اگر شرایط به‌نحوی باشد که به سلامت شهر و شهروندان ضربه‌ای وارد شود، در کارگروه شرایط اضطراری صورت می‌گیرد و در این شرایط تصمیمات آنی عملیاتی می‌شود، می‌گوید: در مواقع سیلابی شدن شهر با وجود سیل‌بندها و انجام اقدامات لازم، کارگروهی تشکیل می‌شود و اقداماتی صورت می‌گیرد، همچنین زمانی که زلزله پیش می‌آید، طبق جلسات کارگروه و برای کاهش اثرات آن حادثه اقداماتی انجام می‌دهیم.
وی با بیان اینکه کمیته اضطرار متناسب با شرایط برنامه‌ریزی‌هایی می‌کند، می‌افزاید: زمانی که هواشناسی استان میزان آلاینده‌های محیط زیست را می‌سنجد و وضعیت هوا را آلوده اعلام می‌کند، مرکز بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی برای سلامت عموم پیشنهاد می‌دهد که اقداماتی در این زمینه صورت گیرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه می‌دهد: در جلسه‌های که کارگروه برگزار می‌کند، نمایندگانی از نهادهای مختلفی از جمله آموزش و پرورش، پلیس راهور، صنعت و معدن، شهرک‌های صنعتی، ورزش و جوانان، هواشناسی، مرکز بهداشت و محیط زیست حضور دارند و در آن جلسه بررسی می‌شود که چه اقداماتی صورت گیرد؛ در این راستا مرکز بهداشت برای اینکه دانش‌آموزان و افراد آسیب‌پذیر کمتر با این معضل مواجه شوند، پیشنهاد می‌کند که اقداماتی عملیاتی شود.
شیشه‌فروش با بیان اینکه سازمان هواشناسی کشور از تابستان پیش‌بینی کرده بود که نیمه دوم سال شاهد بارش‌های خوب و زودهنگامی هستیم، تاکید می‌کند: در حال حاضر سوخت پاک در همه جایگاه‌ها توزیع می‌شود، همچنین در سال جاری از سوخت مازوت استفاده نشده است و مدیریت استان نیز پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد تا گاز را برای نیروگاه‌ها تأمین کند؛ در این راستا با توجه به شرایط خاص اصفهان از وزارت نفت و وزارت نیرو درخواست داریم تا گاز نیروگاه‌های اصفهان به صورت مستمر تأمین شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای کشور دی سال گذشته در اصفهان برگزار و در آن جلسه ۱۵ بند مصوب شد که به‌صورت خاص باید اجرایی شود، خاطرنشان می‌کند: یکی از آن بندها تدوین طرح جامع کاهش آلودگی هوا بود که سازمان محیط زیست این طرح‌ها را عملیاتی کرده و وظایف دستگاه‌ها در بخش‌های حمل‌ونقل، صنایع و دیگر بخش‌ها ابلاغ شده است؛ همچنین آن‌ها مکلف هستند تا سه سال آینده برنامه‌های میان مدت را برای کاهش انتشار آلاینده‌ها اجرا و در افق پنج‌ساله نیز سالم‌سازی را پیگیری کنند.
شیشه‌فروش می‌گوید: از دیگر بندهای آن قرارداد می‌توان به تأمین گاز نیروگاه‌ها و انتقال کارگاه‌های مزاحم در شعاع اصفهان از جمله کارگاه‌های ریخته‌گری، طلاسازی، موزائیک‌سازی و کوره‌های آجرپزی به شهرک‌های صنعتی پیش‌بینی شده اشاره کرد.
وی ادامه می‌دهد: برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور تاکسی، اتوبوس و موتور برقی برنامه‌ریزی صورت گرفته است، طبق مصوبه سازمان محیط زیست کشور در کارگروه جامع کاهش آلودگی هوای استان، قرار شد تا دولت تسهیلات لازم را در اختیار شهرداری قرار دهد تا اقداماتی در این زمینه صورت گیرد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه تسریع در تکمیل خط دو مترو اصفهان، کمک زیادی به وضعیت حمل‌ونقل عمومی این شهر می‌کند، می‌گوید: وزارت نیرو مکلف شده است تا برای کاهش انتشار آلاینده‌ها در گردوغبار، حقابه تالاب‌ها را تأمین و برای ۱۷۶ میلیون متر مکعب حقابه تالاب در سال زراعی برنامه‌ریزی کند، در این راستا اگر بخشی از ین تالاب احیا شود دیگر شاهد گردوغبار نخواهیم بود.
شیشه‌فروش با بیان اینکه اجرای طرح‌های نهال‌کاری و بیابان‌زدایی جزو برنامه‌های است که باید در مناطق بیابانی برای پیشگیری از گرد و غبار عملیاتی شود، تاکید می‌کند: تبدیل نیروگاه شهید منتظری به سیکل ترکیبی می‌تواند با کمترین آلودگی برق تولید کند، همچنین توسعه نیروگاه‌های خورشیدی از دیگر مسائلی بود که در این قرارداد به تصویب رسید.
سازمان محیط زیست کشور باید اعتبارات ویژه‌ای را برای توسعه ایستگاه‌های سنجش آلاینده هوا در نظر گیرد
وی اضافه می‌کند: مواردی از جمله تأمین اعتبارات برای محیط زیست، انجام پایش‌های که باید در مناطق شکل گیرد و خروج خودروهای شخصی فرسوده با تأمین تسهیلات لازم از کشور در حال پیگیری است؛ علاوه بر آن خروج اتوبوس‌ها و تاکسی‌های فرسوده و دودزا برای نوسازی نیاز به تسهیلات بانکی دارد که در کارگروه کاهش آلودگی هوای استان با حضور رئیس سازمان محیط زیست به تصویب رسید.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان می‌گوید: طبق گفته پلیس راهور استان با عملیاتی کردن اقداماتی از جمله طرح زوج و فرد، شاهد کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی ترافیک بودیم، در این راستا از همه دانش‌آموزان به دلیل رعایت موارد تشکر می‌کنم، همچنین شهروندان مطمئن باشند که همواره اقدامات لازم برای کاهش آلودگی هوا صورت می‌گیرد.
اصفهان ظرفیت این حجم از آلاینده را ندارد
جمشید لقایی، مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: شرایط عادی کارگروه کاهش آلودگی هوا در استانداری اصفهان با مشارکت دستگاه‌های اجرایی، برنامه بلندمدتی را برای شهرداری، شرکت نفت، ادارات و صنایع و معادن تنظیم می‌کند.
وی با اشاره به اینکه موضوعی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم و منجر به تعطیلی مدارس می‌شود، موضوع شرایط اضطرار و کمیته اضطراری آلودگی هوا است، اضافه می‌کند: در مواقع شرایط اضطرار به دنبال راهکار نیستیم، بلکه در این شرایط تنها به دنبال این هستیم که مواجه مردم را با آلودگی محیط‌زیست کاهش دهیم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: دانش‌آموزان جزو گروه‌های آسیب‌پذیر هستند و سیستم تنفسی حساسی دارند، به همین دلیل حساسیت بیشتری وجود دارد که دچار عوارض بلندمدت ناشی از آلودگی در سنین بالاتر شوند.
لقایی با بیان اینکه اصفهان شرایط اقلیمی خاصی دارد، می‌گوید: طی دهه‌های متوالی بارگذاری زیست‌محیطی روی این اقلیم بیشتر از ظرفیت جمعیت و صنایع آن بوده است و از حد استانداردی که شهر بتواند این آلودگی را تصفیه کند، خارج شده است.
وی ادامه می‌دهد: ۲۰ تا ۳۰ سال پیش پس از ۱۰ روز پایداری هوا شاهد یک روز آلودگی هوا بودیم، اما در حال حاضر پس از یک تا دو روز پایداری هوا شاهد انباشت آلودگی زیادی در سطح شهر هستیم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان با بیان اینکه جلسات مختلفی به همراه صاحب صنایع با عنوان کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است، تاکید می‌کند: در حوزه حمل‌ونقل شهری اقداماتی از جمله نوسازی اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها و از رده خارج کردن ناوگان فرسوده در دست اقدام است.
تعطیلی مدارس به این معنا نیست که دانش‌آموز به همراه خانواده‌اش به تفریح برود، بلکه در آن روزها نباید خود را در معرض هوای آلوده قرار دهد
لقایی می‌گوید: توزیع سوخت پاک برای ناوگان اتوبوسرانی و جایگاه‌های سطح شهر، استفاده از انرژی‌های جایگزین و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی از جمله طرح‌هایی است که در راستای کاهش آلودگی هوا به سازمان محیط‌زیست ارائه شد.
وی با بیان اینکه در تولید خودور و سوخت باید کیفیت‌های بیشتری رعایت شود، اضافه می‌کند: انرژی و آلودگی همزاد یکدیگر است و با توجه به اینکه منابع انرژی ایران، انرژی‌های فسیلی بوده، شهروندان باید کاهش مصرف انرژی را در برنامه‌های زندگی خود قرار دهند؛ به‌طور طبیعی هرچقدر بتوانیم مصرف انرژی شخصی را کاهش دهیم، آلودگی هوا را کاهش داده‌ایم.
مسئول امور کنترل کیفیت هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری اصفهان با بیان اینکه در روزهای آلوده باید از انجام فعالیت‌های غیرضروری خودداری کنیم تا کمتر با آلودگی هوا مواجه شویم، می‌گوید: تعطیلی مدارس به این معنا نیست که دانش‌آموز به همراه خانواده‌اش به تفریح برود، بلکه در آن روزها نباید خود را در معرض هوای آلوده قرار دهد.
به گزارش ایمنا، آلودگی هوا از معضلاتی است که تمام شهرهای جهان پس از انقلاب صنعتی با آن دست به گریبان بوده‌اند و با انجام برنامه‌ریزی دقیق و طی چندین مرحله این مسئله را حل کرده‌اند؛ شهرهای ایران به خصوص کلان‌شهرهای صنعتی کشور از جمله اصفهان طی چند دهه گذشته با این معضل مواجه بوده‌اند؛ این مشکل هر روز بیشتر از گذشته گلوی ساکنان شهرها را می‌فشارد و زندگی را به‌خصوص در فصل سرد سال برای شهروندان دشوار می‌کند.
تجربه شهرهای دنیا به خصوص شهرهای کشورهای صنعتی نشان می‌دهد آلودگی هوا معضلی قابل حل است، به شرط آنکه عوامل مؤثر بر آلودگی هوا شناسایی و راهکارهای اجرایی برای آن در نظر گرفته شود.
گزارش از: سروش زارع
نظر شما