به گزارش خبرگزاری ایمنا، محسن کوشش‌تبار در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در شبکه خبر پیرامون اهمیت بازارچه‌ها و استان‌های مرزی در رونق تجارت اظهار کرد: تعداد ۴۳ بازارچه مرزی در ۱۰ استان مرزی کشور با ۷ کشور همسایه افغانستان، پاکستان، ارمنستان، ترکیه، عراق، ترکمنستان و نخجوان آذربایجان و به‌صورت ملوانی با کشورهای عربی وجود دارد.
وی افزود: از ۴۳ بازارچه مرزی ۲۲ عدد فعال و ۲۱ بازارچه غیرفعال هستند و دلیل فعال نبودن تعدادی از بازارچه‌ها افتتاح یک‌طرفه آنها بدون انجام هماهنگی با کشور طرف مقابل است البته در زیرساخت بازارچه‌ها ضعف‌هایی مانند مستقر نبودن گمرک و نبود جاده دسترسی به بازارچه‌ها نیز وجود دارد.
تخصیص تنها ۵۷ میلیارد از نیاز ۱۲۷۰ میلیارد تومانی تأمین زیرساخت بازارچه‌ها
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور تصریح کرد: طبق برآورد انجام شده برای تأمین زیرساخت لازم در تمام فضاهای موردنظر بازارچه‌ها ۱,۲۷۰ میلیارد تومان نیاز جدی وجود دارد، اما در سال ۱۴۰۲ برای تأمین زیرساخت بازارچه‌ها تنها ۵۷ میلیارد تومان تخصیص داده شده است که این میزان با شرایط مورد نظر مطلوب فاصله معناداری دارد.
کوشش‌تبار درباره گردش مالی بازارچه‌های فعال گفت: در سال ۱۴۰۰ میزان صادرات در بازارچه‌های مرزی یک میلیارد ۲۲۵ میلیون دلار و واردات انجام شده حدود ۳۵۴ میلیون دلار بود اما در سال ۱۴۰۱ میزان صادرات به یک میلیارد و ۸۵۳ میلیون دلار و واردات به حدود ۳۵۴ میلیون دلار رسید؛ یعنی در این سال میزان صادرات کشور با افزایش و واردات نیز با کاهش مواجه شده است.
وی افزود: در بررسی‌های انجام شده با مستقر کردن سیاست‌های دولت در استان‌های مرزی، در چهار بازارچه مرزی استان کردستان در شش ماه نخست سال جاری، نزدیک به ۲۰ میلیون دلار یعنی حدود ۳۶ درصد مبادلات تجاری افزایش داشته است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور با اشاره به لزوم هم‌افزایی در همه دستگاه‌های مربوط به بازارچه‌های مرزی گفت: بعضی از مشکلات بازارچه‌ها به هماهنگی‌های داخلی ارتباط دارد، در دولت سیزدهم استان‌ها فعال شده، رایزنی کرده‌اند و استان‌های مرزی با استاندارها در ایجاد، توسعه و تثبیت بازارچه‌های مرزی همکاری‌های لازم را انجام می‌دهند.
کوشش‌تبار ادامه داد: در حال حاضر در استان گلستان بازارچه گمیشان، در استان ایلام بازارچه مهران، در آذربایجان غربی چهار بازارچه در استان هرمزگان دو بازارچه مرزی در حال پیگیری است که سه مورد اول از این بازارچه‌ها فرآیندشان طی شده و اکنون در کارگروه‌های سازمان توسعه تجارت در حال بررسی بوده است تا پس از آن برای تصویب به کمیسیون اقتصادی دولت ارسال شوند.
وی در خصوص تعدد اشکال بازارچه‌ها و مراودات مرزی اظهار کرد: در حال حاضر مرز رسمی، بازارچه موقت غیررسمی، بازارچه موقت، گذرگاه و معبر وجود دارد در خصوص این موارد باید ساماندهی انجام شود.
باید منافع بازارچه‌های مرزی به مرزنشینان برسد
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور مهم‌ترین نکته در خصوص بازارچه‌های مرزی را دور کردن سوداگران از آن دانست و افزود: لازم است تا منافع بازارچه‌های مرزی به مرزنشینان برسد، از همین‌رو ضرورت دارد تا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت کشور و سایر دستگاه‌های مربوطه راه‌های ورود سوداگران از جمله قاچاقچیان یا تجاری که نقش سوداگران را ایفا می‌کنند را ابتدا آسیب‌شناسی کرده پس از آن با استفاده از قوانین دست آنها را از مجموعه تجارت مرزی کوتاه کنند.
وزن سنگین بازارچه‌های مرزی در سیاست‌گذاری‌های دولت
در ادامه سیدمحمدصادق قنادزاده، معاون سازمان توسعه تجارت گفت: شاید بازارچه‌های مرزی به‌تنهایی اثر شگرفی بر توسعه مناسبات تجاری اقتصادی کشور نداشته باشد، اما این مسئله کارکردهای متعدد دیگری دارد که حتی در سیاست‌گذاری‌ها وزن آنها بالاتر است، به‌طور مثال در خصوص اشتغال، ثبات فعالیت‌های اقتصادی و افزایش مهاجرت از استان‌های مرزی به سمت مرکز کشور استان‌های مرزی به‌عنوان تثبیت‌کننده روابط اقتصادی و سیاسی همواره برای دولت دغدغه‌آفرین بوده است.
وی با بیان اینکه مجموعه سیاست‌های دولت باید به این سمت برود که اشتغال و معیشت مرزنشینان تضمین شود، اضافه کرد: از طرف دیگر مرزها گذرگاه کالا و سرویس‌های مختلف هستند به همین دلیل امنیت و پررونقی مرزها اهمیت دارند به عبارتی به‌غیراز موضوع صرفاً تجاری موضوعات اجتماعی و حتی سیاسی و امنیتی هم بر توسعه مرزنشینی تأثیرگذار است.
معاون سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه حمایت از حوزه اقتصاد استان‌های مرزی صرفاً به بازارچه‌های مرزی خلاصه نمی‌شود، بیان کرد: گذرگاه‌ها، مناطق ویژه و آزاد مشترک، پیله‌وری و ملوانی و غیره مجموعه‌ای از ابزارها و سیاست‌هایی است که هدف اول از تشکیل آنها تثبیت اقتصادی استان‌های مرزی و در وهله دوم رونق‌گرفتن تجارت با کشورهای همسایه است.
قنادزاده تصریح کرد: در دولت سیزدهم بر موضوع بازارچه‌های مرزی تأکید ویژه‌ای شده است و یک بازارچه مرزی با پاکستان توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده و تفاهمات صورت‌گرفته شش بازارچه مرزی دیگر با پاکستان فعال می‌شود.
وی با اشاره به اهمیت ایجاد زیرساخت در بازارچه‌های مرزی بیان کرد: قبل از افتتاح بازارچه‌ها مسئله زیرساخت آنها بسیار بااهمیت است؛ یعنی استقرار با ساعت مناسب گمرکات، مسئله استانداردها و قرنطینه‌ها در خصوص کالاهای کشاورزی و حمل‌ونقل و مسیرهای رسیدن به بازارچه‌ها.
معاون سازمان توسعه تجارت در خصوص لزوم دوطرفه بودن بازارچه‌ها گفت: برای فعال‌کردن بازارچه‌ها در برخی از کشورها مانند افغانستان مسئله وجود دارد؛ زیرا آنها منطق بازارچه را قبول ندارند و فعالیت آنها را به‌عنوان مسیر قاچاق می‌شناسند؛ بنابراین بازارچه‌ها با مجموعه‌ای از اتفاقات نظیر اصلاح زیرساخت‌ها، دوطرفه بودن بازارچه‌ها و تعاملات با کشورهای مرزی به اهداف خود خواهند رسید.
ضرورت تجارت حول توانمندی‌های دو کشور همسایه در بازارچه‌ها
معاون سازمان توسعه تجارت با اشاره به سکونت بیش از نیمی از جمعیت کشور در استان‌های مرزی بیان کرد: موضوع تراکم جمعیت نشان‌دهنده اهمیت استان‌های مرزی در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی است. در کارگروه ماده ۱۲ سازمان توسعه تجارت نمایندگانی از سایر دستگاه‌ها وجود دارد. به‌طور کلی این کارگروه حامی شکل‌گیری تجارت منطقی معنادار حول محور توانمندی‌های دو کشور در زمینه‌های لیست کالاهای قابل مبادله، تعرفه، میزان تخفیفات و سهمیه واردات و صادرات است.
وی افزود: چنانچه صرفاً یک بازارچه‌ای افتتاح شود و لیست غیرمعقولی از تقاضای کشور ما یا طرف مقابل نداشته باشد، آسیب‌های بازارچه‌های مرزی گذشته دوباره به وجود می‌آید به همین دلیل قبل از افتتاح بازارچه‌ها در سازمان مطالعاتی حول محور اینکه وجود چه کالاهایی در فهرست مبادله با کشوری مانند پاکستان و سایر کشورهای همسایه به معیشت و اقتصاد مردم منطقه کمک می‌کند انجام می‌شود.
مروری بر مهم‌ترین چالش‌های بازارچه مرزی
در ادامه، محسن شرافتی‌نیا، کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی در رابطه با بررسی آسیب‌ها و چالش‌های بازارچه‌های مرزی بیان کرد: دسته اول چالش‌ها به مسائل زیرساختی بازارچه‌ها مربوط می‌شود، برای فعالیت تجاری در بازارچه‌های مرزی به استقرار گمرکات تست سلامت محصولات و ذخیره‌سازی آنها در انبارها نیاز است، به‌طور مثال در استان کردستان سیلو برای ذخیره غلات و محصولات لبنی وجود ندارد که این مورد جزو چالش‌های زیرساختی محسوب می‌شود.
ضعف دسترسی به بازارچه‌های مرزی
کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی با اشاره به ضعف در دسترسی به بازارچه‌های مرزی ادامه داد: از دستاوردهای سفر رئیس‌جمهور به کردستان اتصال راه‌آهن سنندج به همدان بود، اما لازم است تا راه‌آهن بخش سنندج به مریوان هم افتتاح شود تا از این طریق دسترسی به بازارچه‌های این استان به مسیر ریلی صورت گیرد. به‌طور کلی بابت دسترسی به بازارچه‌های مرزی، زیرساخت‌های مواصلاتی و جاده‌ای ضعیفی وجود دارد که حتی از ریل و مسیرهای هوایی هم محروم هستند.
شرافتی‌نیا بیان کرد: اتحادیه‌ها و تعاونی‌های پیله‌وری به دلیل مدیریت ناصحیح یا بدهی‌های سنگین مالیاتی یا در حال ورشکستگی‌اند یا ورشکسته شده‌اند؛ این مسئله هم جزو ضعف‌های زیرساختی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به آسیب‌های حقوقی و قانونی تشریح کرد: بعضی قوانین در خصوص بازارچه‌ها در کشور تصویب می‌شود، اما کشور همسایه طرف مقابل خیلی به آن پایبند نیست، به‌طور مثال در سال‌های ۹۹-۹۸ کشور ترکیه بازارچه مرزی پیرانشهر را به رسمیت نشناخته بود، بنابراین نیاز است در جهت گسترش روابط تجاری با کشورهای همسایه از ابزارهای دیپلماسی اقتصادی استفاده شود تا با این اقدام در زمینه اشتغال مردم مرزنشین هم اتفاق مؤثری رقم بخورد.
امید به کاهش قاچاق کالا با بازارچه‌های مرزی
شرافتی‌نیا در خصوص چالش بعدی بازارچه‌های مرزی توضیح داد: در کنار مسیرهای رسمی ورود کالا به کشور فعالیت گسترده قاچاق نیز دیده می‌شود، به همین خاطر یکی از برکات بازارچه‌های مرزی می‌تواند این موضوع باشد که تمام فعالیت‌های غیررسمی در دل بازارچه‌های مرزی انجام شود.
کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی در رابطه با آسیب‌های اجتماعی و سیاسی بازارچه‌های مرزی بیان کرد: با فعالیت نهادهای امنیتی مانند مرزبانان در بازارچه‌های مرزی، می‌توان آنها را از گزند راهزنان و مسائل مربوط به قاچاق حفظ کرد. علاوه بر موارد گفته شده، در بازه‌های زمانی مختلف رونق و توسعه بازارچه‌ها درگیر تصمیمات سیاسی کشور همسایه طرف مقابل می‌شود در این زمان‌ها فعالیت بازارچه‌ها مختل می‌شود و به‌تبع آن تجار هم نمی‌توانند به‌صورت مستمر فعالیت تجاری خود را انجام دهند.
نظر شما