به گزارش خبرگزاری ایمنا از سنندج، سفر به باغ‌های انار منطقه هورامان که بیشتر باغات انار استان کردستان در این منطقه واقع شده است گذر از جاده‌های پیچ در پیچ شهر سروآباد و روستاهای خاکی اطراف آن را می‌طلبد. این جاده‌ها با طبیعت رنگارنگ پاییز آمیخته شده و همچون یک تابلوی نقاشی است که خالق هستی گویی هر آنچه را که از ظرافت و زیبایی داشته، در این منطقه نشان داده است.
برگ درختان انار یک دست زرد شده است و در این بین سرخی انارها به چشم می‌آید که اطراف جاده‌ها در مسیر رسیدن به مقصد دیده می‌شود، به داخل روستا که می‌رسی در هر کوی و برزن درختان انار وجود دارد. روبه‌رو را که نگاه می‌کنی در دامنه کوهستان‌ها تا چشم کار می‌کند باغ‌ها و درختان انار نمایان است.
آفتاب پاییزی از میان درختان به دانه‌های یاقوتی انارهایی که ترک خورده‌اند، چشمک می‌زند و تلالو خاصی را در دانه‌های انار ایجاد می‌کند. انارهای سرخ‌رنگ دیگر آماده چیدن هستند و دستان پینه‌بسته کشاورز هورامانی را طلب می‌کنند تا آن‌ها را بچیند و در سبد بگذارد و برای تازه‌خوری یا تهیه رب انار و فروش در شهر آماده کند.
برداشت انار در باغات منطقه هورامان از اواخر مهر آغاز می‌شود و در آبان به اوج خود می‌رسد؛ میوه اصلی باغ‌های روستاهای ژیوار، سلین، بلبر، ناو، نوین، گواز، دله‌مرز و دَل انار است. با توجه به اینکه روستاهای سروآباد قطب اصلی تولید انار در استان کردستان محسوب می‌شود، بیشتر مردم این مناطق به چیدن این محصول و تهیه مشتقات حاصل از آن مشغول هستند.
وجود درختان انار از زمان‌های بسیار دور در روستای دله‌مرز
کاک «شریف پناهیان» یکی از اهالی روستای دله‌مرز سروآباد است که باغ انار دارد و این روزها در باغ خود مشغول چیدن انارهای رسیده است؛ او می‌گوید: زمانی که کودک بودم یادم می‌آید که پدربزرگم باغ انار داشت، من هم از همان زمان تاکنون که حدود ۵۰ سال می‌شود به این کار مشغول بوده‌ام.
وی در باغ خود حدود ۳۰۰ درخت انار دارد، سالی چهار تا پنج تُن انار از آن‌ها برداشت و برای فروش تازه‌خوری و هم برای تهیه رب انار استفاده می‌کند. او از درآمد این محصول باغ خود بسیار راضی بوده و شکرگزار خدای خود است.
کاک شریف، زمان اصلی برداشت انار را چهل روز پس از آغاز فصل پاییز می‌داند و می‌گوید: امسال انارها را کیلویی ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان می‌فروشیم. اگر بخواهیم ماندگاری بیشتری داشته باشند می‌توانیم آن‌ها زیر ماسه پنهان کنیم و به این شکل ماندگاری انارها چندین ماه بیشتر می‌شود.
دادا «صغری» هم یکی از زنان زحمتکش روستای دله‌مرز است که به گفته خودش چندین سال است به تهیه رب انار مشغول است. او کنار سبدهایی که میوه‌های انار با نظم خاصی داخل آن چیده شده نشسته است و با چوب دستی یکی یکی بر پشت انارها می‌زند تا دانه‌های یاقوتی انار از پوست آن رها شود، داخل ظرف بزرگ زیر دستش سُر بخورد و جمع‌آوری شود.
او ادامه می‌دهد: پس از این مرحله که پوست انارها را از دانه‌هایشان جدا کردیم، آب آن‌ها را می‌گیریم و در دیگ بزرگی می‌جوشانیم تا آب آن‌ها غلیظ شود و به شکل رب درآید. هیچ افزودنی دیگری هم لازم ندارد.
وی اضافه می‌کند: یک از دخترانم با پوشیدن چکمه‌های سفید و تمیزی که مخصوص این کار است، روی گونی دانه‌های انار می‌رود و با له کردن آن‌ها، آب اناری را که جاری می‌شود در یک سطل جمع‌آوری می‌کند. در مرحله بعدی آب انار را در یک دیگ بزرگ، روی آتش هیزم می‌جوشانیم تا آنقدر غلیظ شود که رب انار آماده باشد.
دادا صغری قیمت رب انار تازه امسال را کیلویی ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان عنوان می‌کند و با صفا و مهربانی خاص خودش یک پیاله از رب اناری را که به‌تازگی درست کرده است به من تعارف می‌کند (فه‌رماوه =بفرمائید در زبان هورامی)؛ از آن می‌چشم، بس ترش‌مزه است و زبان را به جمع شدن وادار می‌کند.
سور انار در روستای دله‌مرز
روستای دله‌مرز در ۴۵ کیلومتری شهر سروآباد و در ۱۳۵ کیلومتری شهر سنندج مرکز استان کردستان واقع شده و قرار است امسال دومین جشنواره استانی انار سروآباد برای نخستین‌بار در این روستا برگزار شود، از کنار روستاهای «ژریژه»، «کولیج» و «دَل» عبور می‌کنیم، خودروها پشت سر هم به روستا نزدیک شده‌اند و با عبور از جاده خاکی وارد روستا می‌شوند.
آب خروشان رودخانه سیروان شکوه خاصی به فضای برگزاری جشنواره انار بخشیده است و میهمانان و گردشگران با عبور از پل بزرگی که روی این رودخانه احداث شده و دو طرف روستا را به یکدیگر متصل کرده است خود را به محل برگزاری جشنواره می‌رسانند.
کوه‌های صخره‌ای شاهو و کوسالان با قامت بلند بالای خود در دور تا دور روستا قرار گرفته و موسیقی اینجا هم با صدای خروش رودخانه سیروان عجین شده است. نوای نی، شمشال و سیاچمانه مردان هورامی در کوه‌ها و باغات دله‌مرز شنیده می‌شود و مردم این منطقه با زبان هورامی صحبت می‌کنند
کوه‌های صخره‌ای شاهو و کوسالان با قامت بلند بالای خود دور تا دور روستا قرار می‌گیرند و موسیقی با صدای خروش رودخانه سیروان عجین شده است. نوای نی، شمشال و سیاچمانه مردان هورامی در کوه‌ها و باغات دله‌مرز شنیده می‌شود و مردم این منطقه با زبان هورامی صحبت می‌کنند.
آن‌ها زمین بزرگی را برای برگزاری این جشن اختصاص داده‌اند و صندلی‌ها با نظم خاصی کنار هم چیده شده‌اند، در دور تا دور این مکان غرفه‌های عرضه و فروش انار، رب انار و صنایع‌دستی قرار گرفته است. مردم روستا روی پشت بام خانه‌های پلکانی با لباس‌های رنگارنگ کُردی دیده می‌شوند و با لبخند و خوش‌رویی به استقبال گردشگران و میهمانان می‌روند.
جشن انار با انارگردانی آغاز می‌شود و جوانان روستا انارهای چیده شده در سبدهای ارغوان را در دستانشان حمل می‌کنند و در پیشگاه میهمانان این مراسم، روی زمین می‌گذارند؛ بخشی از برنامه به سخنرانی مسئولان استان اختصاص یافته است و پس از آن نیز مراسم با بخش‌های دیگری همچون اجرای موسیقی هورامی، رقص و پایکوبی مردان منطقه و نمایش طنز ادامه پیدا می‌کند که شور و نشاط خاصی به این محفل می‌بخشد.
اختصاص ۵۰ هکتار از باغات روستای دله‌مرز به محصول انار
شهرام رفیق‌دوست، دهیار روستای دله‌مرز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: جمعیت روستای دله‌مرز ۳۰۰ نفر، حدود ۸۰ خانوار و محصول غالب این روستا انار است که ۵۰ هکتار از باغات آن به انار اختصاص یافته است. این محصول به صورت خام‌خوری، رب انار، ترشی، شربت و لواشک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی می‌افزاید: انار دله‌مرز جزو قدیمی‌ترین انارهای کردستان و به طور کامل ارگانیک است و درصدد هستیم نمایشگاه دائمی محصولات کشاورزی و صنایع‌دستی روستا را سال‌های آینده دایر کنیم.
دهیار روستای دله‌مرز اضافه می‌کند: امروز میزبان ۶۸ میهمان خارجی و حدود ۱۲ هزار میهمان و گردشگر داخلی هستیم که بخشی از میهمانان این روستا از دیشب آمده بودند و مردم روستا در خانه‌های خود را روی میهمانان باز گذاشتند، هر خانه‌ای چندین خانواده را میهمانی کرده بود و هیچ خانه‌ای در این روستا اجاره داده نشد.
طولانی‌ترین و قدیمی‌ترین پل چوبی استان در روستای دله‌مرز واقع شده است و بر اساس آثاری تاریخی که در این روستا به دست آمده است، قدمت روستای دله‌مرز به شش تا چهار هزار سال قبل برمی‌گردد
وی تصریح می‌کند: طولانی‌ترین و قدیمی‌ترین پل چوبی استان در روستای دله‌مرز واقع شده و بر اساس آثاری تاریخی که در این روستا به دست آمده است، قدمت روستای دله‌مرز به شش تا چهار هزار سال قبل بازمی‌گردد.
رفیق‌دوست خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر نیاز اصلی این روستا آسفالت جاده دسترسی و آنتن‌دهی موبایل است که استاندار قول داد تا سال آینده آن را برای ما ایجاد کند.
وجود ۴۳۰۰ هکتار باغ انار در سروآباد
حسن زارعی، فرماندار سروآباد نیز خاطرنشان می‌کند: هفت هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان به باغات انار اختصاص دارد که چهار هزار و ۳۰۰ هکتار آن در شهرستان سروآباد واقع شده است.
وی اضافه می‌کند: از ۱۰ هزار تُن اناری که در استان کردستان برداشت می‌شود، هفت هزار تُن آن به شهرستان سروآباد اختصاص دارد.
سالانه ۱۰ هزار تُن انار در استان کردستان برداشت می‌شود که هفت هزار تُن آن به شهرستان سروآباد اختصاص دارد
فرماندار سروآباد تاکید می‌کند: قرار است سال آینده با کمک سازمان جهاد کشاورزی دو بازارچه عرضه محصولات کشاورزی با هدف عرضه محصولاتی همچون انار و فروش بدون واسطه آن توسط کشاورز، در محورهای ژریژه و اورامانات راه‌اندازی شود.
تمرکز بر توسعه گردشگری کشاورزی در کردستان
اسماعیل زارعی کوشا، استاندار کردستان تصریح می‌کند: امسال چندین جشنواره محصولات کشاورزی در استان برگزار شده است و در آینده نیز جشن گندم در شهرستان بیجار برگزار خواهد شد.
وی می‌افزاید: تمرکز ما در استان کردستان بر توسعه گردشگری کشاورزی است که این مسئله در جذب گردشگر و افزایش درآمد منطقه بسیار تأثیرگذار خواهد بود، در این راستا ایجاد اقامتگاه‌ها و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی همچون راه مورد توجه جدی قرار گرفته است.
استاندار کردستان اظهار می‌کند: طی دو سال گذشته بیش از ۳۰۰ کیلومتر راه روستایی در استان کردستان احداث کرده‌ایم که عمده آن در مناطق گردشگری استان بوده است.
وی تاکید می‌کند: در هر دو دوره سفر اول و دوم استانی رئیس‌جمهور به استان کردستان نیز اعتبارات خوبی به راه‌ها و توسعه زیرساخت‌های گردشگری استان اختصاص یافته است.
یکی از ضعف‌های اصلی روستای دله‌مرز که امروز در کنار برگزاری این جشنواره بسیار به چشم می‌آمد، نبود آنتن‌دهی موبایل و اینترنت بود که باعث شده است حتی غرفه‌هایی که محصولات انار و صنایع‌دستی خود را به فروش می‌رساندند نتوانند از دستگاه کارت‌خوان استفاده کنند و از مراجعان پول نقد طلب می‌کردند، اگرچه بسیاری از اهالی روستا فروش خود را با اعتمادی که به مردم داشتند به دادن شماره کارت و واریز کردن پول هنگام رسیدن به شهر موکول کردند.
نوید خوشی که استاندار کردستان در این مراسم به مردم روستای دله‌مرز داد این بود که تا دو ماه آینده مشکل آنتن‌دهی موبایل روستا رفع شود و تا سال آینده جاده دسترسی به روستا آسفالت شده و یک زمین چمن مصنوعی نیز برای جوانان این روستا احداث شود.
واضح است که میوه انار نقش اصلی در توسعه اقتصادی و گردشگری روستاهای منطقه هورامان در شهر سروآباد ایفا می‌کند و بهره‌گیری از این ظرفیت نیازمند رفع مشکلات این بخش و همت و همراهی بیشتر مسئولان امر است.
گزارش از ویدا باغبانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما