به گزارش خبرنگار ایمنا، رضامراد صحرایی که چهاردهم فروردین سال جاری (۱۴۰۲) به عنوان سرپرست وزارت آموزش و پرورش از سوی رئیسجمهور منصوب شده بود و به عنوان گزینه پیشنهادی به مجلس معرفی شد، توانست با رأی نمایندگان مجلس در نهم خرداد، هفدهمین وزیر آموزش و پرورش ایران بعد از انقلاب، شود، اما این روزها زمزمه استیضاح «وزیر مدرسه» که میگفت «دوست دارم مرا اینگونه صدا کنند»، به گوش میرسد، به نظر میرسد استیضاح «وزیر مدرسه» در شرایطی که مقام معظم رهبری درباره بیثباتی مدیریتی در این وزارتخانه هشدار داده بودند، برخی از نمایندگان عملکرد وزیر در اجرای سیاستها و برنامههای آموزشی را مناسب نمیدانند، آنها معتقدند صحرایی موفق نبوده برنامههای آموزشی را به درستی اجرا کند.
کمتر از شش ماه از آغاز فعالیت صحرایی میگذرد که نمایندگان مجلس به دلیل ناتوانی در حل معضل کمبود معلم قصد دارند او را استیضاح کنند، گفته میشود ۵۶ نماینده، استیضاح وزیر آموزشوپرورش را امضا کردهاند و حالا قرار است هفته آینده پس از پایان جلسات بررسی برنامه هفتم توسعه کشور، وضعیت استیضاح رضامراد صحرایی بررسی شود، طی سالهای اخیر نگاه اجمالی به منتخبهای وزرای آموزش و پرورش مشهود است که در شهریور ۱۴۰۰ «حسین باغگلی» به عنوان نخستین گزینه پیشنهادی برای وزارت آموزش و پرورش با ۱۹۳ رأی مخالف و ۱۸ رأی ممتنع از مجموع ۲۸۶ رأی، نتوانست رأی اعتماد مجلس را بگیرد، «مسعود فیاضی» به عنوان گزینه دوم از سوی سیدابراهیم رئیسی معرفی شد، اما او نیز با کسب ۱۴۰ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۶۰ رأی مأخوذه خود، جا پای باغ گلی گذاشت.
در این میان از چهارم شهریور تا هفتم آذر ۱۴۰۰ نیز علیرضا کاظمی این وزاتخانه را سرپرستی میکرد تا اینکه آبان ۱۴۰۰ یوسف نوری به عنوان وزیر پیشنهادی بعدی به مجلس معرفی شد، آن زمان متقارن با بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی در مجلس، ابراهیم رئیسی در جلسه هیئت دولت با تاکید بر اینکه اجازه نخواهیم داد جای متن و حاشیه عوض شود، اعلام کرده بود «دولت وظیفه دارد وزیر پیشنهادی را به مجلس معرفی کند و مجلس نیز اختیار و وظیفه بررسی صلاحیت او را دارد، تصمیم مجلس هر چه باشد برای دولت محترم است، مهم حفظ وحدت و انسجام قواست چرا که برای ما، اصل تقویت همدلی بین مسئولان و خدمتگزاری به مردم است.»
در نهایت هفتم آذر ۱۴۰۰ یوسف نوری با کسب ۱۹۴ رأی موافق، ۵۷ رأی مخالف و ۱۷ رأی ممتنع از مجموع ۲۶۸ رأی مأخوذه وزیر آموزش و پرورش شد، اما در عمر کوتاه حدود پنجماهه وزارتش، فراز و فرودهای اجرای نظام رتبهبندی معلمان، فقدان پرداخت پاداش پایان خدمت فرهنگیان و تعیین تکلیف نکردن نیروهای غیررسمی از جمله مسائلی بود که نمایندگان مجلس بهطور دائم درباره آن به نوری تذکر و هشدار میدادند، بالاخره تأخیر در پرداخت حقوق اسفند ۱۴۰۱ فرهنگیان و اشکالات به وجود آمده در محاسبه و اعمال امتیازات قانون رتبهبندی معلمان، نوری را در لبه استیضاح قرار داد.
از اینرو نوری روز یکم فروردین ۱۴۰۲ درباره پرداخت معوقات معلمان این طور از خود دفاع کرد که حقوق پرداخت شده بر اساس رتبهبندی سال ۱۴۰۱ بوده است و تفاوتی بین رتبه پایه و رتبه استحقاقی وجود دارد و اختلافی که برخی میگویند با سازمان برنامه و بودجه وجود دارد، درست نیست، بلکه با توجه به قانون رتبهبندی و اعتبار پیشبینی شده این مابهالتفاوت باید پرداخت شود، اما اختلاف در مبنای محاسبات داشتیم، بنابراین این دفاع نوری قابل توجیه نبود؛ یوسف نوری مجبور به استعفا شد و فردای تعطیلات نوروز یعنی چهاردهم فروردین ۱۴۰۲ رئیس جمهوری با استعفای او موافقت کرد و بلافاصله رضامراد صحرایی که آن زمان رئیس دانشگاه فرهنگیان بود، با حفظ سمت به عنوان سرپرست وزارتخانه آموزش و پرورش معرفی شد، صحرایی همان زمان در جریان بررسی صلاحیتش برای تصدی وزارت آموزش و پرورش در مجلس اعلام کرده بود که بازنشستگان زیادی داشتیم و بحث کمبود معلم در اول مهر چندین سال است که مطرح است، از این رو ساماندهی نیروی انسانی باید با فوریت دنبال شود، سرانجام نهم خرداد ۱۴۰۲ نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۶۷ رأی موافق، ۸۶ رأی مخالف، ۱۴ رأی ممتنع و دو رأی باطله از مجموع ۲۶۹ آرای مأخوذه به صحرایی با تصدی او بر وزارت آموزش و پرورش اعتماد کردند.
تاکید رهبری به مسئله ثبات مدیریتی در آموزش و پرورش
یک ماه بعد از انتصاب صحرایی، رهبر انقلاب در دیدار با معلمان به مناسبت هفته معلم به مسئله بیتوجهی به ثبات مدیریت در آموزش و و پرورش اشاره و تاکید کردند «از سال ۹۲ تاکنون که ۱۰ سال است، ما پنج وزیر و چهار سرپرست در آموزشوپرورش دیدهایم! این چیز خیلی عجیب و غریبی است. در وزارتهای دیگرِ ما، [مثل] وزارت خارجه یا وزارت جهاد کشاورزی، هفت سال، هشت سال، گاهی بیشتر، یک وزیر در دو دولت میماند؛ چرا در وزارت آموزشوپرورش اینجور بیثباتی در مدیریّت وجود دارد؟ ببینید، همه فعالیتهای دیربازده به ثبات مدیریّت احتیاج دارد، از جمله آموزشوپرورش که فعالیتش خیلی دیربازده است؛ یعنی شما که امروز روی نوجوان دارید برنامهریزی میکنید، این بایست مثلاً بیست سال دیگر یا سی سال دیگر اثرش ظاهر بشود. اینها به ثبات در مدیریّت احتیاج دارد. وقتی وزیر عوض شد، خیلیهای دیگر هم عوض میشوند؛ معاونتها عوض میشوند، مدیرها عوض میشوند، مدیران میانی عوض میشوند، حتّی شنیدهام گاهی مثلاً تا سطح مدیر مدرسه با رفتوآمد وزیر عوض میشود. این هم یک مسئله است.»
با این اوصاف که کمتر از شش ماه از آغاز فعالیت مراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش میگذرد، برخی از نمایندگان عملکرد وزیر در اجرای سیاستها و برنامههای آموزشی را مناسب نمیدانند، آنها معتقدند صحرایی موفق نبوده برنامههای آموزشی را به درستی اجرا کند و به دلیل ناتوانی در رفع معضل کمبود معلم قصد دارند، او را استیضاح کنند، اما در حالی که نمایندگان بر کلاسهای خالی از معلم تاکید دارند که صحرایی در سخنان خود در این رابطه دهم آبان جاری عنوان کرد که در حال حاضر گزارشی از مدیران کل آموزش و پرورش کشور درباره «کلاسهای خالی از معلم» به وی داده نشده است و معلمان آن تعداد کلاس درسی که هفتههای نخست مهرماه خالی از معلم بودند نیز تأمین شده است، صحرایی همچنین تاکید کرد که با این وجود خانوادهها میتوانند موارد این چنینی که مربوط به کلاسهای خالی از معلم میشود را برای پیگیری به اطلاع وزارت آموزش و پرورش برسانند.
با این حال هفدهم مهر نمایندگان مجلس اعلام کردند با توجه به وضعیت فرهنگیان و معلمان و شرایط حاکم در مدارس، استیضاح وزیر آموزش و پرورش از سوی همکاران امضا شده است و انتظار میرود استیضاح وزیر که به امضای همکاران رسیده است، در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گیرد.
استیضاح وزیر آموزش و پرورش جدی نیست
در حالی که سیدمحمدحسینی، معاون پارلمانی رئیسجمهور گفته بود استیضاح وزیر آموزش و پرورش جدی نیست، روز پانزدهم آبان، جلال محمودزاده، نماینده مهاباد و از طراحان استیضاح وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه هماکنون بیش از ۵۶ نفر از نمایندگان مجلس طرح استیضاح صحرایی را امضا کردهاند، اعلام کرد که با توجه به عملکرد غیرقابل دفاع وزیر آموزش و پرورش در مدت اخیر به ویژه در بحث کمبود معلم در مدارس، بعید به نظر میرسد که نمایندگان از امضاهای خود برای استیضاح ایشان عقبنشینی کنند و هماکنون طرح استیضاح در اختیار هیئت رئیسه مجلس است که بهزودی طرح توسط هیئترئیسه اعلام وصول خواهد شد.
بر این اساس با شروع زمزمههای استیضاح مراد صحرایی، انتقادها نسبت به موضع نمایندگان مجلس طی یکی دو روز اخیر شدت گرفته است، منتقدان معتقدند که خرداد امسال صحرایی از مجلس رأی اعتماد گرفت و حدود یکماهونیم از آغاز سال تحصیلی میگذرد، بنابراین فرصت بیشتری برای تصمیمگیری درباره عملکرد او لازم است داده شود، آنها همچنین به تذکر رهبری در رابطه با نبود ثبات مدیریت در آموزشوپرورش اشاره کردند.
مگر این کمبود معلم یک ساله ایجاد شده است که یک ساله رفع شود؟
در این میان، رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش معتقد است که امسال معلمان قیمتی انتخاب شدهاند، اما نه به هر قیمتی و گرچه اعلام دیر هنگام نتایج آزمون استخدامی را میپذیرد، اما به قول خودش: «انتخاب معلمان خوب برایمان بسیار مهمتر از این است که فوراً تعدادی را بیهیچ حساب و کتابی و گزینش نشده و نشناخته و با سفارش این و آن وارد نظام تعلیم و تربیت کنیم، افتخار میکنیم یک فرایند علمی، سنجیده و کاملاً مبتنی بر کشف استعداد، معلمی داشتیم، امانت آموزش و پرورش بار سنگینی بر دوش این معلم کوچک شماست و نمیتوانم بر آن خیانت کنم.»
در واقع به گفته وزیر آموزش و پرورش بخشی از دلیل اینکه معلمان اصلی دیر به کلاس درس اضافه شدند به اعلام دیرهنگام نتایج ظرفیت استخدامی و فرایند زمانبر ارزیابی تکمیلی و نیز تأخیر در برگزاری آزمون دبیری و اعلام نتایج دیر هنگام آن به دلیل مشکل در هماهنگی بازمیگردد، از همین رو برای سال آینده قرار بر این شده است تا آزمون دانشگاه فرهنگیان جداگانه برگزار شود تا این وزارتخانه زمان کافی برای اعلام آزمون کتبی و راه دادن برگزیدگان به مرحله ارزیابی تکمیلی را داشته باشد، به زعم وی وقتی دانشگاه فرهنگیان چهار یا پنج ساله شد، ورودی این دانشگاه زیر ۴ هزار نفر شد و از همان زمان ساز کمبود معلم نواخته شد، از این رو مسئله کلاسهای خالی مشکلی تاریخی بوده که در این دولت ایجاد نشده است.
صحرایی همچنین در همان برنامه درباره چرایی کاهش جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان تاکید کرد: «اختلاف رویکردی وجود داشت، برخی به تأمین معلم معتقد بودند؛ اما به تربیت معلم معتقدیم، دوگانه تأمین یا تربیت از منظر تعلیم و تربیت دوگانه مدیریتی است، معلم باید خودش تربیت شود تا بتواند تربیت کند، هنوز برخی فکر میکنند هرکسی فارغالتحصیل دانشگاه باشد میتواند معلم باشد، در حالی که اینطور نیست و عالم با معلم خیلی متفاوت است، سطح معلمی خیلی بالاتر از عالم بودن است، این ناترازی نیز ناشی از کم شدن تربیت معلم طی شش سال یعنی از سال ۹۲ تا سال ۹۷ است.»
استیضاح وزیر آموزش و پرورش حکیمانه نیست
مهرداد ویسکرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی اظهار کرده است که در آغاز سال و با گذشت پنج ماه از رأی اعتماد به وزیر آموزش و پرورش، استیضاح صحرایی حکیمانه نیست. صحرایی زمان کوتاهی است که بر سر کار آمده و در این زمان کوتاه نمیتوان ارزیابی دقیقی از کار وزیر داشت، لذا باید اجازه دهیم که وزیر برنامههای خود را اجرایی کند.
وی معتقد است؛ وزارت آموزش و پرورش و وزارت صمت دچار مشکلات زیادی هستند به همین دلیل تغییرات مدیریتی در این دو وزارتخانه با سرعت انجام میشود، از طرف دیگر سال تحصیلی تازه آغاز شده و وزارتخانه مهم آموزش و پرورش نیازمند یک انسجام داخلی است و نمایندگان مجلس باید به صحرایی در وزارت آموزش و پرورش فرصت دهند تا بتواند کارها را سامان دهد. چه وزیر آموزش و پرورش و چه هر وزیر دیگری، پنج ماه زمان خوبی برای ارزیابی عملکرد نیست و مجلس حداقل باید یک سال به وزیر فرصت دهد تا ببیند چگونه عمل خواهد کرد.
علیرضا پاک فطرت، یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس عملکرد وزیر آموزش و پرورش را بسیار خوب ارزیابی کرد و گفته است؛ چه دلیلی دارد که نمایندگان بخواهند وزیری که هنوز یک سال از دوران وزارتش نگذشته را استیضاح کنند، به نظرم باید دستگاههای نظارتی دقت و نظارت داشته که هدف از استیضاح چه چیزی است.
وی اینگونه تعریف میکند که وزارت آموزش و پرورش با ۱۶ میلیون دانشآموز و یک میلیون کارمند و معلم مسئولیت تعلیم و تربیت کشور را به عهده دارد، اگر حداقل دو سال از عمر فعالیت وزیر آموزش و پرورش میگذشت و عملکردش ضعیف بود و بحران ایجاد میکرد، دنبال کردن استیضاح توجیه داشت، چه دلیلی وجود دارد که وزیر آموزش و پرورش استیضاح شود، صحرایی قانون را در بحث استخدامها و آموزش و تعلیم و تربیت اجرا کرده است.
محورهای استیضاح وزیر آموزش و پرورش
علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی در مجلس شورای اسلامی اظهار کرده است که استیضاح وزیر آموزش و پرورش با محورهای متعددی همچون ضعف در برنامهریزی برای تأمین معلمان مورد نیاز پیش از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۳_۱۴۰۲ و در نتیجه کمبود معلم در بسیاری از مناطق کشور، تأخیر در اعلام نتایج آزمون آموزگاری و دبیری، فقدان برنامهای منسجم برای اجرای سند تحول بنیادین و پرداخت افراطی به کارهای حاشیهای و گفتمانی، اظهارنظرهای غیرحسابشده و فقدان مدیریتی صحیح مسائل آموزش و پرورش در رسانه، تراکم بالای کلاسهای درسی و شرایط نامناسب مدارس در آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۳ ۱۴۰۲ به ثبت رسیده است.
وی در تشریح دیگر محورهای استیضاح وزیر آموزش و پرورش مطرح کرد که مسئله تعمیق ناعدالتیهای آموزشی و رسیدگی نداشتن به مصادیق فقر آموزشی از جمله بیسواد مطلق و بازماندگان و تارکان از تحصیل، مطالب زائد و حافظهمحوری در کتب درسی و در روشهای تدریس و ارزیابی با وجود تذکر چندباره رهبر معظم انقلاب و کارشناسان، وضعیت فرهنگی اسفناک در مدارس و ضعف برنامهریزی مسئولان آموزش و پرورش که موجب آسیبهای اجتماعی شدیدی شده است و همچنین تخلفات مالی در صندوق ذخیره فرهنگیان و عدم تمکین به قانون مجلس برای اصلاح اساسنامه در سامانه مجلس جهت جمعآوری امضای نمایندگان ثبت شده و با توجه به امضای دیگر نمایندگان، این استیضاح امروز تقدیم هیئت رئیسه مجلس شده است.
خضریان با اشاره به بازگشایی مدارس در مهرماه سال جاری عنوان کرد که شاهدیم بهدلیل کسری قابلتوجه معلم بسیاری از مدارس کشور با فقدان معلم مواجه شدهاند، بهعنوان مثال در تهران بیش از ۴ هزار نفر کمبود معلم وجود دارد که این مسئله موجب تعطیلی مدارس یا افت شدید کیفیت آموزشی شده است، این در حالی است که پیش از این مشخص بود در سال جاری بهدلیل نهایی شدن اجرای رتبهبندی و افزایش حقوقها، بسیاری از معلمان در شرف بازنشستگی درخواست بازنشستگی خواهند داد.
وی این گونه ادامه میدهد: مطابق ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان تمام افرادی که از طریق آزمونهای استخدامی وارد شغل معلمی میشوند، باید به مدت یک سال دوره آموزشی ببینند، این دورهها در سالهای گذشته به طور عمده به دلیل تأخیر در اختصاص ردیفهای استخدامی و بهتبع برگزاری آزمون و اعلام نتایج به دورههایی کوتاهتر کاهش پیدا میکرد، اما در سال جاری نتایج آزمون آموزگاری در سیویکم شهریورماه اعلام شد و نتایج آزمون دبیری نیز که همچنان اعلام نشده است، لذا اعلام دیرهنگام یعنی معلمانی که بایستی در اول مهرماه تدریس میکردند و جایگزین معلمان بازنشسته میشدند، آموزش که هیچ، حتی نمیدانستند چهکتابی را باید تدریس کنند! و پیگیریها از سازمان سنجش نشان میدهد که سهم بزرگی از تقصیر در این تأخیر از سوی وزارت آموزش و پرورش بوده است.
سخنگوی کمیسیون اصل نود قانون اساسی وجود عقبماندگیها در اجرای سند تحول بنیادین را متذکر شد و گفته است که در حالی که در سالهای پایانی سند تحول بنیادین هستیم، اما همچنان بسیاری از بندهای این سند و زیرنظامهای آن اجرا نشده است و در دوره وزارت فعلی نیز جزو کارهای روزمره و مرسوم برنامه جامعی برای اجرای سند دیده نمیشود و بیشتر به کارهای نمایشی، همایشی و گفتمانسازی پرداخته میشود، در شرایطی که سند از مرحله گفتمانسازی عبور کرده است و نیازمند اقدامات و تحولات اجرایی در سطح ستاد است. بخشی از برنامهها نیز بهصورت پروژههایی بوده که در ادوار مختلف مرسوم بوده است و این پروژهها بیشتر موجب اجرای جزیرهای سند و پراکندگی در بودجههای تخصیصی است، شاهدیم بهدلیل کسری قابلتوجه معلم بسیاری از مدارس کشور با فقدان معلم مواجه شدهاند، بهعنوان مثال در تهران بیش از ۴ هزار نفر کمبود معلم وجود دارد که این مسئله موجب تعطیلی مدارس یا افت شدید کیفیت آموزشی شده است.
وی با انتقاد از اظهارنظرهای غیرحسابشده و فقدان مدیریتی صحیح مسائل آموزش و پرورش اعلام کرده است که در طول مدت وزارت فعلی آموزش و پرورش بارها شاهد اظهارنظرهای غیرحسابشده از سوی وزیر بودیم که با واکنشهای بسیاری در محیط اجتماعی همراه بود، حاشیهسازی با اعلام تغییر ۲۰ هزار مدیر مدرسه، اظهارنظر عجیب در خصوص وضعیت مدارس غیردولتی، واکنش عجیب به منوی غذایی منتشرشده از یکی از مدارس غیردولتی و شانه خالی کردن از مسئولیت وزارت در خصوص نظارت بر مدارس غیردولتی، از جمله این موارد بوده است.
خضریان درباره تراکم بالای کلاسهای درسی و شرایط نامناسب مدارس در آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۳ ۱۴۰۲ متذکر شده است که سال تحصیلی در حالی آغاز شده است که مشاهدات میدانی و اخبار واصله نشان میدهد، بسیاری از مدارس بهخصوص در مناطق محروم بهصورت دو شیفت و با تراکم بالای ۴۰ نفر و حتی در مواردی بالای ۵۰ نفر دایر است، این تراکم و شیفتبندی بهمعنای نابودی کیفیت آموزشی است که برنامه منسجمی نیز برای رفع آن دیده نمیشود.
وی در انتقاد به تعمیق ناعدالتیهای آموزشی و رسیدگی نکردن به مصادیق فقر آموزشی اظهار کرده است که در سال تحصیلی جدید تعداد ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر بازمانده از تحصیل داشتهایم که نسبت به سال تحصیلی ۱۳۹۵_۱۳۹۴ که تعداد کل ۷۷۷ هزار و ۸۶۲ نفر بوده، ۲۶ درصد رشد داشته است، همچنین تعداد دانشآموزان ترک تحصیلی در سال تحصیلی ۱۳۹۴ ۱۳۹۳ برابر با ۳۴۷ هزار و ۲۰۳ نفر بوده که در سال تحصیلی ۱۴۰۱_۱۴۰۰ هرچند ۱۹.۶ درصد کاهش داشته است، اما همچنان ۲۷۹ هزار و ۱۹ نفر تارک تحصیل داریم، مطابق سرشماری سال ۱۳۹۵ نیز همچنان ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار بیسواد مطلق بالای شش سال داریم، این شرایط در حالی است که برنامه مشخصی در وزارت آموزش و پرورش برای حل این مسائل و تقویت مدارس دولتی جز همان برنامههای روزمره و برنامهریزیهای تکراری که در هر دورهای مرسوم است، دیده نمیشود.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی با انتقاد از وجود مطالب زائد و حافظهمحوری در کتب درسی و روشهای تدریس و ارزیابی معتقد است که با وجود اینکه بارها کارشناسان حوزه آموزش و پرورش از حافظهمحوری در کتب درسی و روشهای تدریس و ارزیابی انتقاد کردهاند و بسیاری از مطالب کتاب درسی را زائد شمردهاند، اما همچنان تغییر محسوسی در کتب درسی دیده نمیشود، رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار اخیر با فرهنگیان از محتوای زائد در کتب درسی انتقاد کردند که با وجود وعده مسئولان اما همچنان اتفاقی نیفتاده است. بررسیها نشان میدهد که ریشه این عدم اصلاح به آنجا بازمیگردد که بسیاری از مسئولان تدوین کتب درسی اساساً اعتقادی به ایرادات واردشده ندارند و صحرایی نیز تحولی در این خصوص را دنبال نمیکند.
با این اوصاف استیضاح و بررسی نحوه فعالیت وزیر آموزش و پرورش مخالفان و موافقانی دارد که هر کدام بر موضوعی تاکید دارند و میطلبد مباحث بررسی تا در نهایت مشخص شود که وزیر آموزش و پرورش باید استیضاح شود یا خیر.
نظر شما