به گزارش خبرنگار ایمنا، چند روز پس از دیدار آیت‌الله رئیسی و «فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل و تاکید دو طرف بر ارتقای سطح همکاری‌ها میان دو کشور، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری ژاپنی «کیودو» اعلام کرد که توکیو طرحی را برای احیای مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ (انگلیس، فرانسه، روسیه، چین، آمریکا به‌علاوه آلمان) پیشنهاد داده است.
امیرعبداللهیان در ادامه تاکید کرد که هرگونه طرحی از سوی ژاپن که هم‌راستا با منافع ایران باشد، از سوی جمهوری اسلامی مثبت تلقی خواهد شد و از نقش سازنده ژاپن در احیای توافقات هسته‌ای حمایت می‌کنیم.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در ماه آگوست در سفر خود به ژاپن با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرده بود و پیشنهاد میانجیگری ژاپن در مذاکره با آمریکا نیز در همان دیدار مطرح شد، اگرچه هنوز جزئیاتی در مورد طرح ژاپن برای این کار، اعلام نشده است. مذاکرات ایران و گروه ۵+۱ پس از خروج یک‌جانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸ توسط ترامپ از برجام، به بن‌بست رسید و در سال‌ها اخیر نیز تلاش‌های صورت گرفته برای احیای آن کارساز نبوده است.
آخرین تلاش‌ها در راستای احیای برجام و رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مردادماه گذشته در وین صورت گرفت که به دلیل امید بستن طرف آمریکایی به آشوب‌های داخل ایران و حمایت رسمی از آشوبگران، به سرانجام نرسید و این در حالی است که طرف ایرانی همواره بر آمادگی خود برای مذاکره در راستای منافع ایران و رفع تحریم‌ها تاکید کرده است. حالا پس از گذشت یک‌سال از آشوب‌های سال گذشته در ایران، توافق اخیر میان ایران و آمریکا در آزادسازی اموال بلوکه شده و تبادل زندانیان که با میانجیگری قطر و عمان رقم خورد، نشان می‌دهد انگیزه طرف آمریکایی برای بازگشت به میز مذاکره افزایش یافته است و مطرح شدن پیشنهاد میانجیگری برای احیای مذاکرات از سوی ژاپن به عنوان متحد آمریکا نیز موید همین امر است.
توکیو پیش‌تر و در بحبوحه درگیری‌ها در خلیج فارس و در زمان تنش ایران با دولت ترامپ و کشورهای عربی خلیج فارس در سال ۲۰۱۹، به میانجیگری بین تهران و واشنگتن پرداخت. در این چارچوب «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن، بیست‌ودوم خرداد ۱۳۹۸ به تهران سفر کرد و با مقامات عالی جمهوری اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد. اگرچه طرح ژاپن در آن زمان برای میانجیگری توسط تهران رد شد، اما حالا با مطرح شدن دوباره مذاکرات میان ایران و آمریکا، ژاپن نیز در کنار کشورهایی مانند قطر و عمان به دنبال ایفای نقش در این زمینه است.
ژاپن؛ ابزار آمریکا در منطقه شرق آسیا
الهام عابدینی، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره میانجیگری ژاپن میان ایران و آمریکا و اظهار کرد: برای درک این موضوع، باید ابتدا نگاهی به نقش کلی ژاپن در امروز نظام بین‌الملل داشته باشیم. به‌طور کلی ژاپن در سال‌های اخیر به دنبال پررنگ‌تر کردن نقش خود در جامعه جهانی است و البته در این بین آمریکا هم بی‌تأثیر نبوده و به دنبال این است که بتواند ژاپن را به عنوان متحد خود در منطقه شرق آسیا فعال کند.
وی افزود: دلیل اصلی این امر هم مقابله با چین است و به همین دلیل می‌بینید که ایالات متحده از کره جنوبی، ژاپن و حتی کشورهایی مانند تایوان و هنگ‌کنگ بسیار حمایت می‌کند؛ این یعنی آمریکا در تلاش است هر ابزاری را که می‌تواند در منطقه شرق آسیا برای مقابله با چین و روسیه فعال کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: علاوه بر این بعد از اینکه ژاپن در جنگ جهانی دوم شکست خورد، در دوران اشغال یک قانون اساسی برای این کشور تدوین شد که بر اساس آن نمی‌تواند به صورت رسمی ارتش داشته باشد، اما امروز شاهدیم که بودجه نظامی این کشور بسیار بالا است و جزو چند کشور اول در حوزه نظامی است و در حال حاضر به دنبال تغییر قانون اساسی و ایجاد ارتش است.
از پیام‌آوری تا میانجیگری
عابدینی یادآور شد: از سوی دیگر در بحث برجام و هسته‌ای اولین بار نیست که این اتفاق می‌افتد و یک‌بار دیگر هم در دولت قبل شاهد بودیم که ژاپن پیامی از جانب آمریکا برای ایران آورد و سعی داشت نقش پیام‌آوری را ایفا کند، اما این بار به شکل جدی‌تر این موضوع را دنبال می‌کند و به دنبال ایفای نقش میانجیگری است.
وی با بیان اینکه نمی‌توان نقش ژاپن را به عنوان میانجی‌گر در نظر گرفت و بیشتر نقش تسهیلگری و پیام‌آوری را دارد گفت: به اعتقاد من ژاپن حداکثر می‌تواند تلاش کند دو طرف به محورهایی برای گفت‌وگو و یا زمانی برای این کار برسند و نقش این کشور در همین سطح باقی می‌ماند زیرا اگرچه رابطه ایران و ژاپن خصمانه نیست، اما اعتماد زیادی نیز وجود ندارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل یادآور شد: برای مثال در مورد قطر و عمان تجربه کار با آنها را داشته‌ایم و چندین بار به عنوان میانجی‌گر حضور داشته‌اند و همکاری و اعتماد تا حد زیادی شکل گرفته است، اما در مورد ژاپن به این شکل نیست و به اعتقاد من ژاپن در نهایت نقش تسهیلگری ایفا می‌کند.
توپ در زمین آمریکا
عابدینی با اشاره به اینکه رویکرد ایران با توجه به صحبت‌های وزیر امور خارجه، استقبال از هر پیشنهادی در راستای احیای مذاکرات است تا منجر به رفع تحریم‌ها شود، تصریح کرد: در واقع اگر بتوان برجام را به‌گونه‌ای احیا کرد که در نهایت به رفع تحریم‌ها بینجامد، ایران از هر پیشنهادی که کشورها در این راستا بدهند، استقبال می‌کند.
وی ادامه داد: اینکه ژاپن تا چه اندازه می‌تواند این در این کار موفق باشد، بستگی به طرف آمریکایی دارد و باید دید بسته پیشنهادی طرف آمریکایی چیست و می‌خواهد رفع تحریم‌ها چطور باشد، زیرا طرف ایرانی میز مذاکره را رها نکرده است و به‌طور مشخص این دولت از همان ابتدا که امیرعبداللهیان به عنوان وزیر معرفی شد اعلام کرد که ما آماده مذاکره هستیم و هربار که فرصتی بوده، برای مذاکرات پای کار بوده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: اما در حال حاضر، توپ در زمین آمریکا است و فارغ از اینکه کدام کشور را به عنوان میانجی‌گر یا تسهیلگر در نظر بگیریم، در نهایت اینکه آمریکا می‌خواهد چه سیاستی را دنبال کند و چه پیشنهادی را بدهد، مسئله اصلی است.
نظر شما