به گزارش خبرنگار ایمنا، هفته‌نامه اکونومیست در مقاله جلد شماره ۳۰ سپتامبر سال ۲۰۲۳ خود نوشته است که عربستان و اسرائیل مایل به توافق هستند اما موانع سیاسی ممکن است جلوی آن را بگیرد. قبل از ورود به جزئیات این مقاله، سرمقاله این جلد درباره استفاده از فرصت جنگ اوکراین برای گسترش اتحادیه اروپا و افزودن ۹ عضو جدید از جمله اوکراین، مولداوی و گرجستان است که با پیوستن به موفق‌ترین باشگاه دموکراسی‌های صلح‌آمیز و مرفه جهان آنها را در مسیری جدید و امیدوارکننده قرار خواهد داد. این امر همچنین برای خود اتحادیه اروپا نیز دارای اهمیت تاریخی است، زیرا با آن فرآیند ایجاد یک اتحادیه بزرگ قاره‌ای را تکمیل می‌کند.
بر اساس اکونومیست، در مصاحبه‌ی اخیر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، با فاکس‌نیوز وی به سختی ذوق و شوق خود نسبت به چشم‌انداز یک پیمان استراتژیک بین آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی را پنهان می‌کرد و گفت: «هر روز به هم نزدیک‌تر می‌شویم. برای اولین بار به‌نظر می‌رسد [تحول] جدی و حقیقی است.» از نظر او چنین پیمانی را می‌توان «تاریخ‌سازترین توافق از زمان جنگ سرد» دانست.
بیست‌ودوم سپتامبر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، اذعان کرد که این سه کشور «در آستانه توافق» هستند و چنین تحولی «یک جهش کوانتومی» است. چهار روز بعد از این حرف، وزیر گردشگری اسرائیل به مناسبت کنفرانس گردشگری سازمان ملل به ریاض سفر کرد و گرچه استقبال گرمی از وی نشد، حضور عمومی اولین عضو کابینه رژیم صهیونیستی در عربستان لحظه‌ای تاریخی به‌شمار می‌رود.
اکونومیست معتقد است که مدت‌ها است که انتظار می‌رود که عربستان سعودی، به عنوان ثروتمندترین و بانفوذترین کشور عربی روابط رسمی دیپلماتیک خود را با اسرائیل آغاز کنند. از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷، وی حداقل یک جلسه محرمانه با نتانیاهو برگزار کرده است. هر دو کشور ایران را رقیب مشترک می‌دانند و بی‌سروصدا با هم معاملات تجاری انجام می‌دهند.
اکونومیست در ادامه نوشته است که با این حال، زمانی که توافق ابراهیم در ۲۰۲۰ توسط ترامپ برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی مانند امارات و بحرین انجام شد عربستان سعودی در این جمع حاضر نبود و اکثر تحلیلگران معتقد بودند در زمان ملک سلمان، پدر ولیعهد، رسمی‌سازی روابط با اسرائیل غیرقابل تصور است زیرا او متعلق به نسلی دیگر است.
به گفته این هفته‌نامه، عامل‌های مشوق و انگیزه‌های انجام چنین معامله‌ای تشدید شده است. انگیزه اصلی عربستان ایجاد یک اتحاد استراتژیک جدید با آمریکا است. دو کشور در حال حاضر روابط امنیتی دارند، اما عربستان خواهان یک پیمان دفاعی رسمی‌تر است، به‌ویژه به دلیل پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران که آن را در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای قرار داده و ممکن است توازن امنیتی منطقه را بر هم زند. بر اساس گزارش رویترز، واشنگتن پیشنهاد پیمان نظامی را به شرط کنار گذاشتن مسئله فلسطین قبول کرده، اما از پذیرش یک معاهده به سبک ناتو خودداری کرده است.
بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، این گفت‌وگوها همچنین شامل ایجاد برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی برای عربستان سعودی با تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم توسط آمریکایی‌ها در خاک عربستان سعودی است؛ همان‌طور که آرامکو، غول نفتی عربستان، در ابتدا توسط آمریکا اداره می‌شد.
در ادامه گزارش اکونومیست آماده است، همکاری هسته‌ای ایالات متحده با عربستان ماهیت غیرنظامی خواهد داشت و گرچه سیاست اعلامی آمریکا در خاورمیانه جلوگیری از رقابت تسلیحات هسته‌ای است، محمد بن سلمان در مصاحبه‌ی تلویزیونی خود با فاکس‌نیوز اعلام کرد که حق خود را برای دستیابی به سلاح هسته‌ای محفوظ می‌داند و گفت «اگر ایران به بمب هسته‌ای دست پیدا کند، ما نیز باید یکی به‌دست آوریم… اما نمی‌خواهیم چنین چیزی رخ دهد.»
به گفته اکونومیست، این تلاش دیپلماتیک و چارچوب دفاعی جدید در خاورمیانه حول دو قدرت منطقه‌ای یک دستاورد برجسته در عرصه سیاست خارجی برای دولت بایدن در نزدیکی انتخابات خواهد بود. با این حال، او طی رقابت انتخاباتی ۲۰۲۰ گفته بود که عربستان را به علت کشتن جمال خاشقچی منزوی (روزنامه‌نگار واشنگتن پست) خواهد کرد، اما اکنون زمان رئال پلیتیک (سیاست واقع‌گرایانه) است. دولت بایدن این توافق را برای تطبیق آمریکا با مشخصات عصر جدیدی از ژئوپلیتیک لازم می‌داند تا همواره تضمین‌کننده امنیت کشورهای عربی خلیج‌فارس بماند حتی زمانی که آنها روابط اقتصادی خود را با آسیا افزایش می‌دهند. این امر ایران را دفع می‌کند، بازارهای انرژی را آرام می‌کند و چین را از کشاندن خاورمیانه به حوزه نفوذ خود باز می‌دارد.
اما همه‌چیز به راحتی و با اراده رهبران این سه دولت نیست. اکونومیست به این نکته اشاره می‌کند که موانع داخلی برای عادی‌سازی با اسرائیل برای عربستان وجود دارد. حتی یک حکومت سلطنتی مطلقه باید نظر عمومی را هنگام چنین تصمیماتی در نظر بگیرد. طبق «نظرسنجی جوانان عرب» تنها ۲ درصد از جوانان سعودی با عادی‌سازی روابط با اسرائیل موافق هستند، در حالی که ۷۵ درصد جوانان اماراتی و ۷۳ درصد جوانان مصری با این امر موافق هستند (لازم به ذکر است که هر دو کشور روابط رسمی با رژیم صهیونیستی داشته‌اند.) این آمار نشان می‌دهد چرا محمد بن سلمان مدام به اشغال نظامی فلسطین توسط اسرائیل اشاره می‌کند و تکرار می‌کند که «برای ما مسئله فلسطین بسیار مهم است. باید آن بخش [قضیه] حل شود.»
بر اساس گزارش اکونومیست، در عین حال، گفتگو میان مقامات سعودی و فلسطینی تشدید شده است. در چند ماه گذشته مقامات فلسطین به صورت هفتگی به عربستان سفر کرده‌اند و در تاریخ بیست‌وششم سپتامبر اولین سفیر عربستان در فلسطین به کرانه باختری سفر کرد. محمد بن سلمان در مصاحبه تلویزیونی‌اش وعده‌های مبهمی درباره امتیازات توافق برای فلسطینیان داد و گفت توافق «نیازهای آنها» و «یک زندگی خوب» را تضمین خواهد کرد. تصویری دیگر از خاورمیانه‌ای که فرصت‌های اقتصادی اولویت بیشتری نسبت به کینه‌های قدیمی دارد.
از نظر اکونومیست، گفتمان مبهم محمد بن سلمان به دلیل شرایط داخلی نتانیاهو نیز است. در حال حاضر دولت وی با راست‌گرایان افراطی مذهبی در ائتلاف است و به صورت هفتگی با اعتراضات خیابانی علیه اصلاحات قضائی در قوانین اسرائیل و پرونده اتهامات فساد مالی خودش روبه‌رو است. با این حال، از نظر نتانیاهو صلح با عربستان فرصتی برای نجات میراث از بین رفته‌اش است و می‌تواند دلیل این باشد که وی با دستیابی عربستان به برنامه هسته‌ای و فناوری غنی‌سازی مشکلی ندارد اما سال‌ها روی طبل خطر برنامه هسته‌ای تهران کوبیده است.
در خصوص نقشه نتانیاهو با توجه به شرط اعطای خودمختاری بیشتر به فلسطینیان و مخالفت اشغال‌گران با این امر اکونومیست نوشته است که امید او استفاده از دستاورد تاریخی عادی‌سازی با عربستان برای جایگزین کردن افراطیان مذهبی ائتلاف با مخالفان میانه‌رو به رهبری یائیر لاپید و بنی گانتز است که ممکن است خواهان تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری شوند. اگر چه لاپید پیش‌تر با دستیابی عربستان به برنامه هسته‌ای اعلام مخالفت کرده و تجربه ناموفق حضور در ائتلاف نتانیاهو را داشته است. در عین حال افراطیان راستگرای اسرائیل گفته‌اند که «تنها فرمول صلحی که با آن ائتلاف بقا خواهد داشت این است که فلسطینیان پول بیشتر برای نیازهایشان از عربستان دریافت کنند، نه حق و حقوق بیشتر.»
به گفته این هفته‌نامه، به‌نظر می‌رسد که رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، محمود عباس، به این نتیجه رسیده است که عربستان سعودی تا ابد منتظر تشکیل دولت فلسطین نخواهد ماند و دیر یا زود با اسرائیل رابطه برقرار خواهد کرد. با این حال، او می‌خواهد اسرائیل شهرک‌سازی و اشغال‌گری را متوقف کند و خودمختاری بیشتری به آنها در کرانه باختری دهد.
در پایان اکونومیست نتیجه‌گیری کرده است که پیدا کردن حامیان این توافق برای بایدن نیز دشوار خواهد بود زیرا احتمال دستیابی عربستان سعودی به برنامه هسته‌ای برای بسیاری از آمریکایی‌ها نگران‌کننده است. مخالفان چنین توافقی حزب دموکرات (نگران وضعیت حقوق بشر در عربستان) و جمهوری‌خواه (مخالف هر کاری که بایدن بخواهد انجام دهد) هستند اما بایدن امیدوار است که نتانیاهو از نفوذش در بین جمهوری‌خواه‌ها و دموکرات‌ها برای جلب رضایت آنها استفاده کند. پتانسیل یک توافق میان آمریکا-عربستان-اسرائیل زیاد است، اما فرصت دارد از دست می‌رود. به گفته نتانیاهو «اگر تا چند ماه آینده به توافق نرسیم، باید تا چند سال آن را به تعویق بیندازیم.»
نظر شما