به گزارش خبرنگار ایمنا، تربیت اقتصادی یکی از بعدهای اساسی تربیتی است که در ساحت‌های شش‌گانه آموزش و پرورش نیز به آن اشاره شده و هدف از آن تحقق حیات طیبه است، بنابراین عمل کردن به شیوه‌های صحیح آن به صورتی که هم زندگی دنیوی و هم اخروی را در بر گیرد، می‌تواند تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی افراد ایجاد کند.
اخیراً نیز بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت امور اقتصادی و دارایی تفاهم‌نامه‌ای با موضوع تربیت اقتصادی و حرفه‌ای امضا شده تا مسیر نیل به این هدف هموارتر شود و مدرسه به عنوان نقطه آغاز این هدف انتخاب شده است، در همین راستا وزیر آموزش و پرورش گفت که قرار است دانش آموزان در سند تحول بنیادین در آینده به افرادی خلاق، ماهر، کارآفرین، مقتصد و مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند.
با نگاهی به این پنج ویژگی می‌توان فهمید که تمام آنها در تربیت اقتصادی نهفته است و با اجرای استانداردهای پیشنهادی تربیت اقتصادی برای ایران که در جلد دوم کتاب تعلیم و تربیت اقتصادی عنوان شده و در یادداشت‌های گذشته با عنوان «تربیت اقتصادی در اسلام / استانداردهای آن برای ایران چیست؟» می‌توان به این مهم دست پیدا کرد.
با تشخیص نیاز و خواسته، مخارج خانه رو کم کن
یکی از موضوعات اساسی و پایه‌ای تربیت اقتصادی موضوع انتخاب و تصمیم‌گیری است و یکی از مواردی که انتخاب کردن را راحت‌تر می‌کند تشخیص نیازها و خواسته‌ها است. نیاز به چیزی گفته می‌شود که برای ادامه زندگی فرد ضروری است و خواسته به چیزی گفته می‌شود که اگر موجود شود، شرایط زندگی بهتر پیش می‌رود، اما در صورتی که وجود نداشته باشد هم مشکلی پیش نمی‌آید، درواقع موارد دلخواه فرد است، به طور مثال برنج برای یک خانواده نیاز است اما بیسکوئیت یک خواسته محسوب می‌شود.
تشخیص نیاز و خواسته و اولویت خرید نیازها بر خواسته‌ها در هر سنی ضروری است و باعث می‌شود افراد انتخاب‌های بهتر و عاقلانه‌تری داشته باشند، حال اگر این موضوع از کودکی برای فرزندان بیان شود، کمتر شاهد خریدهای اشتباه و اضافه می‌شویم، در نتیجه بر هوای نفس غلبه می‌شود، میزان مخارج کنترل می‌شود و شاهد کاهش مصرف‌گرایی در خانواده‌ها خواهیم بود.
قبل از اینکه برای کودکان مفید باشد برای بزرگترها مفید است
مدتی پیش برای کودکی این موضوع را با ابزار مختلف توضیح دادم و بعد از مادرش نتیجه را پرسیدم، به من گفتند که قبل از اینکه برای بچه‌ها مفید باشد برای ما بزرگترها مفید بود، وقتی به فروشگاه رفتیم همسرم در مواقع مختلف می‌گفت که این وسیله نیاز ما است، اما آن وسیله خواسته است و می‌توانیم بعداً بخریم، در همین حال فرزندم نیز دقت بیشتری روی کالاها می‌کرد و سعی می‌کرد خواسته‌های کمتر یا کنترل‌شده‌تری داشته باشد و در نهایت خرید بهتری را تجربه کردیم.
تشخیص این دو مفهوم شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد اما اگر نگاهی به آخرین پلاستیک خرید خود از فروشگاه داشته باشیم، متوجه می‌شویم که تعداد قابل توجهی از اقلام آن مورد نیاز ما نبوده و تنها به دلایل دلخواه خریداری شده‌اند.
نیاز و خواسته رو این‌گونه به فرزندت آموزش بده
اگر کودک زیر ۹ سال دارید می‌توانید با توضیح آسان این مطلب او را قانع کنید که برخی وسایل مانند لباس، خانه، غذا و غیره نیاز انسان است و وسایل جانبی دیگر مانند انواع اسباب‌بازی و تنقلات جز خواسته‌ها محسوب می‌شوند و در اولویت بعدی خرید قرار می‌گیرند.
برای او توضیح دهید که این به معنی این نیست که این وسایل خریده نمی‌شوند بلکه به قدر کافی تهیه می‌شوند و گاهی نیز ممکن است خرید آنها به تعویق بیفتد، مثلاً اگر یک اسباب‌بازی داشته باشی اسباب‌بازی دوم جزو خواسته‌ها است و خرید آن در حال حاضر واجب نیست، می‌توانید در موقعیت‌های مختلف خرید، کالاهای مختلف را به او نشان دهید و از او بپرسید به نظر تو این کالا نیاز است یا خواسته؟
این مهم است که کودک بداند نیازها و خواسته‌های هر فرد با فرد دیگر متفاوت است و ممکن است نیازی که دوست او به عینک طبی به دلیل ضعیف بودن چشم‌هایش داشته باشد را او نداشته باشد یا جنس خواسته‌های او با دوستش فرق کند، پس هر کس متناسب با خود و وضعیت خانوادگی‌اش سنجیده می‌شود.
دقت کنید که در انتخاب‌های مختلف این موارد را به او آموزش دهید یا گوشزد کنید اما انتخاب نهایی را به عهده خودش بگذارید و اگر اشتباه انتخاب کرد جلوی او را نگیرید تا نتیجه اشتباه خود را در همین سن متوجه شود.
نوجوان که به این چیزها کاری ندارد! فقط روی خواسته‌هایش پافشاری می‌کند
اگر فرزند بالای ۹ سال دارید و دارد کم‌کم به سن نوجوانی نزدیک می‌شود، فرصت عالی در اختیار شما است تا این موارد تربیتی را برای او بازگو کنید، چرا که درک فرزند شما بالاتر رفته و فهم بهتری از شرایط شما و جامعه پیدا کرده است، اما قبل از بازگو کردن کمی به رفتارهای خودتان در زمان دیدن اجناس مختلف فکر کنید، شما چقدر روی خواسته‌های خود برای خرید پافشاری می‌کنید؟ روحیه قناعت را در خودتان می‌بینید یا به خواسته‌های دل‌تان بیشتر از عقل‌تان توجه می‌کنید؟
فرزندان ما رفتاری شبیه به رفتار ما خواهند داشت و تمام احساس‌های درونی ما نیز روی آنها مؤثر است، از طرفی انسان به طور ذاتی کمال‌جو است و خواسته‌های گوناگونی دارد که بیش از منابعی است که در دسترس او است و لازم است از بین آنها انتخاب و نفس خود را مهار کند، پس اگر تصمیم جدی برای تغییر سبک زندگی و کنترل مخارج بدون ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی داریم، ابتدا لازم است کمی روی رفتارهای خودمان بیندیشیم و بررسی کنیم که در چه مواقعی به نفس خود بیش از حد بها داده‌ایم و چه مواقعی درست پیش رفته‌ایم.
برای نوجوان مثال‌های عملی بیاورید و از او بخواهید نگاهی به اطراف خود بیندازد، چه تعداد از وسایلی که اکنون دارد واقعاً نیاز او بوده و چه تعداد از خواسته‌هایش را مدت کمی استفاده کرده و اکنون بی‌استفاده است؟ اگر به عقب بازگردد باز هم آن را تهیه می‌کند؟
برای او توضیح دهید که نیازها و خواسته‌های انسان متناسب با اهداف واقعی یا غیر واقعی او در زندگی تعریف می‌شوند و لازم است برای خود هدف‌های درست که در مسیر رشد و تعالی انسان است تعریف کنیم و برای برآوردن آنها تلاش کنیم و بقیه موارد را کنار بزنیم، سپس کنارش بنشینید و در تعیین خواسته‌هایش به او کمک کنید تا همراهی شما را احساس کند.
راهکاری که برای نوجوانان بسیار کاربردی است این است که به آنها به طور منظم پول توجیبی بدهید و خرید برخی خواسته‌ها را به عهده خودش بگذارید تا مدیریت پول‌هایش را در دست گیرد و برای رسیدن به خواسته‌های صحیح خود تلاش کند، به این صورت نه تنها به هدف خود می‌رسد، بلکه قدر پول بیشتری به دستش می‌آید و صبوری را تمرین می‌کند.
گزارش از: مائده جلوخانیان، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما