فرش مشهد در انواع مختلف مانند فرش های سنتی، ترنجدار، مسجدی و همچنین فرش های هریسی طرح دار شناخته می شود. فرش مشهد هم به لحاظ طراحی و نقشه و هم به لحاظ استفاده از رنگ های زیبا و هماهنگ ممتاز است. این فرش ها نقوش بسیار خلاقانه و ظریفی دارند که کیفیت بالایی دارند.
فرش مشهد در قرن های گذشته نیز مشهور بوده است. این شهر به عنوان مرکز تجاری مهمی در راه ابریشم از چین به اروپا شناخته می شده و این باعث شده بود تا تجارت فرش و قالی در این شهر رشد کند. صنعت فرش بافی در مشهد از قرن چهارم و پنجم هجری شکل گرفته و رشد کرده است.
صنعت فرش بافی در مشهد به طور جدی در قرن های نوزدهم و بیستم رشد کرد و فرش مشهد به سراسر جهان صادر می شد. امروزه نیز این صنعت در حال رشد و گسترش بوده و هزاران نفر از مردم مشهد به طور مستقیم یا غیرمستقیم به این صنعت مشغول هستند.
عوامل متعددی باعث شکل گیری کیفیت بالای فرش مشهد شده اند. از جمله نوع نخ های مورد استفاده، طرح های هنرمندانه، توجه به جزئیات و همچنین مهارت بالای بافندگان این فرش هاست. نقشه های هنری فرش مشهد از مهم ترین ویژگی های آن هستند که باعث شکل گیری طرح های منحصر به فردی و خرید فرش مشهد شده است.
به طور کلی می توان گفت فرش مشهد علاوه بر شهرت و کیفیت بالا، قدمت طولانی و تاریخی هم دارد که می تواند آن را در مقام یکی از بهترین فرش های ایرانی قرار دهد. کسب و کار فرش بافی در شهر مشهد منبع درآمد مهمی برای این شهر بوده و همچنان ادامه دارد.
تاریخچه صنعت فرش بافی در مشهد به قرون وسطا برمی گردد. عوامل زیر باعث رشد و گسترش این صنعت در مشهد شده اند:
- موقعیت مناسب جغرافیایی مشهد: مشهد در مسیر راه ابریشم و مهم ترین مرکز تجاری منطقه بوده است. تجار و صادرکنندگان فرش اروپایی و چینی در مشهد تجمع داشته اند و این باعث شده تا تجارت فرش و قالی در مشهد رشد پیدا کند.
- حمایت بزرگان دینی و حاکمان: شیعیان و حاکمان مذهبی در مشهد صنعت فرش بافی را حمایت می کردند و به رشد آن کمک می کردند.
- مهارت بافندگان: مهارت بافندگان صنعت فرش در ایجاد نقشه ها و طرح های ظریف، بافت خوب و کیفیت بالای فرش بسیار موثر بوده است.
- دسترسی به مواد اولیه باکیفیت: دسترسی به انواع نخ و رنگ های مختلف و باکیفیت باعث ایجاد فرش های باکیفیت در مشهد شده است.
- تاثیر فرهنگی هنرهای دستی: تاثیرپذیری از هنرهای دیگر مانند خطاطی، معماری و ... باعث شکل گیری طرح های نوین و هنری در فرش مشهد شده است.
نقش آبادانی و رونق شهر مشهد در صنعت فرش
شهر مشهد از قرن هفتم به بعد آباد شد و رونق پیدا کرد. این آبادانی و گسترش جمعیت مشهد موجب شد تا صنعت فرش در این شهر گسترش بیشتری پیدا کند و هزاران دستگاه به تولید فرش اختصاص یابد.
در اواخر دوران صفوی رونق صنعت فرش بافی مشهد بیشتر شد. در این دوره تولیدات فرش مشهد به هند، اروپا و آسیای مرکزی صادر می‌شد.
در قرن نوزدهم ترکمانهایی که از ترکمنستان به مشهد کوچ کرده بودند، سبک فرش بافی خود را وارد کردند و به تنوع طرح ها و نقشه های فرش مشهد افزودند.
رونق دوباره فرش بافی مشهد در اوایل قرن بیستم رخ داد و به لحاظ کمی و کیفی به اوج خود رسید. در این دوره تعداد زیادی فرش مشهد به خارج از کشور صادر می‌شد.
نظر شما