به گزارش خبرنگار ایمنا، چند ماهی است که محدودیت‌هایی در سوخت‌گیری در جایگاه‌های سوخت به وجود آمده است و مردم هنگام مراجعه به جایگاه با این اطلاعیه مواجه می‌شوند که کارت آزاد نداریم و سوخت‌گیری فقط از طریق کارت‌های شخصی امکان پذیر است.
بر اساس محدودیت ایجاد شده در کارت‌های اضطراری فقط تا ۸ هزار لیتر در ۲۴ ساعت سوخت‌گیری امکان پذیر شده است و در صورتی که جایگاهی به سقف میزان خود رسیده باشد دیگر امکان عرضه سوخت آزاد تا پایان روز برای جایگاه وجود ندارد.
اعمال سقف سوخت‌گیری جایگاه که با هدف مدیریت توزیع سوخت و عمل به مصوبه قانونی مجلس، انجام شده، به این دلیل است که در سال جاری با چالش‌هایی از جمله افزایش مصرف سوخت و همچنین مصوبه مجلس در خصوص الزام استفاده از کارت سوخت شخصی مواجه بودیم.
پس از این اعمال محدودیت قرار شد تا محدودیت سقف سوخت‌گیری در هر بار نیز پیاده‌سازی سازی شود، به این صورت که در هر بار سوخت‌گیری چهار مدل ۱۵ لیتر، ۲۰ لیتر، ۳۰ لیتر و ۴۰ لیتر برای کارت آزاد جایگاه‌ها و برای کارت‌های شخصی نیز ۳۰ لیتر، ۴۰ لیتر و ۶۰ لیتر امکان پذیر شده است.
علاوه بر این، زمانی که خودروهای شخصی یک‌بار ۶۰ لیتر را دریافت می‌کند، ۶۰ لیتر دوم را بین سه تا هشت ساعت زمان لازم دارد تا مجدد بتواند دریافت کند؛ این در حالی است که اگر شخصی قصد خارج شدن از استان خود را داشته باشد می‌تواند بلافاصله سوخت‌گیری کند و محدودیتی در این باره وجود ندارد.
پیش از این هم در سال ۱۴۰۰ قرار شد به ازای هر کارت ملی ۲۰ لیتر بنزین در جزیره کیش و قشم اختصاص پیدا کند. درواقع بر اساس این طرح آزمایشی بنزین یارانه‌ای با همان قیمت ۱۵۰۰ و بنزین آزاد نیز ۳۰۰۰ تومان تعیین شد، اما با این تفاوت که به جای شارژ کارت سوخت بر اساس پلاک به هر کارت ملی که مالک آن ساکن ایران و حداکثر یکسال از ایران خارج نشده و در کیش ساکن بوده است ماهانه ۲۰ لیتر معادل بنزین تعلق بگیرد.
پس از گذشت چهار ماه از اجرای آزمایشی طرح باز توزیع یارانه بنزین در جزیره کیش اعلام شد که این طرح آزمایشی به پایان رسید و قرار شد نتایج اجرای طرح در کمیته‌های تخصصی بررسی شده و برای تصمیم‌گیری به دولت تقدیم شود.
درواقع با توجه به اقداماتی که دولت برای مدیریت عرضه و تقاضای سوخت انجام می‌دهد، به نظر می‌رسد به دنبال کنترل تقاضا از روشی به جز روش افزایش قیمتی است؛ از طرفی کمتر از شش ماه تا انتخابات مجلس باقی مانده و شوک ناشی از افزایش قیمت بنزین اثرات منفی بر جامعه خواهد داشت.
شنبه شب، شایعه‌ای در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر اینکه قیمت بنزین افزایش یافت و بلافاصله، همان روند تکراری تکذیب توسط مسئولان دولتی انجام شد؛ برای مثال وزیر نفت مدعی شد: «هیچ‌گونه بحث افزایش قیمت بنزین نداریم و مردم به این شایعات توجه نکنند. در تأمین بنزین هیچ‌گونه مشکلی نداریم؛ همه جایگاه‌های سوخت فعال است.»
شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز اعلام کرد: «دولت هیچ برنامه‌ای در ارتباط با افزایش سوخت در جایگاه‌های عرضه سوخت ندارد و هیچ قانون و مصوبه‌ای در این راستا حاکم نیست.»
علت محدود شدن بنزین چه بود؟
آنطور که علی اکبر نژاد علی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفته از ابتدای سال جاری فرآیند تشویق مردم به استفاده از کارت شخصی را در دستور کار قرار گرفته و این فرآیند تا پایان شهریورماه نیز ادامه پیدا می‌کند تا این طرح به ۹۰ درصد باقی خود برسد.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی همچنین توزیع یکنواخت در جایگاه‌های سوخت را از دیگر علت محدود شدن بنزین عنوان کرده است، درواقع افزایش سفرهای تابستانی و لزوم توزیع یکنواخت بنزین در جایگاه‌های عرضه سوخت باعث شد تا از تعطیلی جایگاه‌ها به دلیل اتمام سوخت‌شان جلوگیری شود.
همچنین اعلام شد که اعمال محدودیت ۱۵ لیتر، ۲۰ لیتر، ۳۰ لیتر و ۴۰ لیتر برای کارت آزاد جایگاه‌ها و ۳۰ لیتر، ۴۰ لیتر و ۶۰ لیتر برای کارت‌های شخصی بر اساس رفتارشناسی از کارت‌های آزاد انجام شده، زیرا زمانی که مردم به جایگاه‌های سوخت مراجعه می‌کردندَ، بیشتر از این میزان نیز از کارت‌های جایگاه‌های سوخت استفاده نمی‌کردند.
عرضه و تقاضای بنزین در ایران چقدر است؟
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، میزان مصرف بنزین در کشور نسبت به مشابه سال گذشته روزانه ۱۳ میلیون لیتر افزایش پیدا کرده و میزان ذخایر بنزین در کشور نیز به بیش از ۱۵۰ میلیون لیتر رسیده است.
به نظر می‌رسد بالا بودن مصرف بنزین در ایران به دلیل خودروهای غیراستانداردی است که به‌طور میانگین ۱۲ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر بنزین مصرف می‌کنند در صورتی که این میزان مصرف برابر با سه برابر میانگین جهانی است؛ علاوه بر این پایین بودن ظرفیت پالایشگاهی و همچنین فرسوده شدن زیرساخت‌ها نیز باعث شده ناترازی عرضه و تقاضای بنزین دوچندان شود.
خودروهای فرسوده مصرف بنزین را بالا برده است
در این خصوص حسن مرادی، عضو هیئت علمی حقوق انرژی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا تاکید می‌کند: روند استفاده از ماشین‌های سواری و بنزین سوز به سمت فرسوده شدن حرکت می‌کند. این باعث می‌شود تا با مرور زمان خودروهایی که در اختیار مردم است میزان سوخت بیشتری مصرف کند.
وی می‌افزاید: همچنین راه اندازی طرح‌ها و جاده‌های جدید مثل اتوبان تهران_ شمال باعث شده تا تعداد سفرها افزایش پیدا کند، به ویژه اینکه امسال به دلیل خاموشی‌های برق نیز مسافرت‌های موردی ایجاد شد و باعث شد تا مصرف به پیک خود برسد.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: علاوه بر این همواره به تعداد خودروهای موجود در کشور از طریق واردات و تولید خودروهای داخلی افزوده می‌شود؛ همه این موارد باعث افزایش مصرف شده که افزایش مصرف نیز ناشی از افزایش تعداد خودرو و بالا رفتن سفرها است.
به گفته مرادی، بسیاری از تاکسی‌های گردشی نیز مصرفشان به اندازه سهمیه دریافتی نیست و آنان بنزین مازاد را در بازار آزاد به افرادی دیگر می‌فروشند.
وی با بیان اینکه افزایش تعداد خودروهای فرسوده موجود در کشور و همچنین بالا بودن میزان سفرهای زمینی موجب ایجاد ناترازی شده است، می‌گوید: طبیعی است که وقتی مصرف افزایش پیدا کرد، دولت مجبور باشد تا کمبود ایجاد شده را از طریق افزایش تولید و یا واردات جبران کند.
تعیین سقف مصرف، تصمیم درستی بود
این استاد دانشگاه معتقد است اینکه دولت تصمیم گرفت برای مدیریت ناترازی بنزین سقفی را ایجاد کند، تصمیم به جایی بود زیرا به جای افزایش قیمت آن سقفی برای مصرف تعیین کرد، این سقف محدودیت همچنین برای افرادی که مصارف از عرف دارند کمک به کند تا مصرفشان را مدیریت کنند.
مرادی با بیان اینکه دریافت قیمت بنزین به ازای دهک‌های جامعه تصمیمی است که باید به درستی مورد ارزیابی قرار گیرد، می‌گوید: در صورتی که دهک بندی به درستی انجام نشود، یک فردی که حقوق کارمندی دریافت می‌کند، وقتی زمینی در شمال تهران به او به ارث می‌رسد او در دهک‌های بالا قرار می‌گیرد در حالی که آن شخص ثروتمند به حساب نمی‌آید.
رشد ۱۲ درصدی مصرف بنزین در استان اصفهان
در این خصوص عبدالله گیتی‌منش، مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان در گفت و با خبرنگار ایمنا می‌گوید: با توجه به اینکه قرار نیست افزایش نرخی در بنزین اعمال شود و دولت و مجلس نیز برنامه‌ای برای افزایش نرخ ندارند، اعمال سقف برداشت برای کارت‌های شخصی و کارت‌های اضطرار جایگاه‌ها می‌تواند به مدیریت مصرف سوخت در کشور کمک کند.
وی افزود: با توجه به افزایش بی رویه بنزین در کشور که استان اصفهان نیز ۱۲ درصد رشد مصرف بنزین نسبت به سال گذشته را تجربه کرد، تنها ابزار غیر قیمتی که دولت می‌توانست برای مدیریت مصرف استفاده کند ایجاد سقف برای کارت‌های سوخت بود.
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان ادامه می‌دهد: سقف برداشت از کارت‌های اضطراری که در اختیار جایگاه‌ها است از ۶۰ لیتر به ۴۰ لیتر در کلان‌شهر اصفهان و در بیرون از شهر اصفهان نیز سقف ۳۰ لیتر تعیین شده است.
به گفته گیتی‌منش، میزان سهمیه‌ای که برای کارت‌های سوخت شارژ می‌شود هرماه ۶۰ لیتر و با همان قیمت ۱۵۰۰ تومانی است و این سهمیه تا ۹ ماه نیز یعنی ۵۴۰ لیتر نیز در کارت شخصی مردم قابل ذخیره است.
وی با بیان اینکه در روزهای قبل هر شخص می‌توانست تا سه دفعه به میزان ۶۰ لیتر سوخت‌گیری انجام دهد اما در حال حاضر این میزان به دو دفعه ۶۰ لیتر کاهش پیدا کرده است، می‌گوید: فاصله بین هر ۶۰ لیتر سوخت‌گیری نیز به هشت ساعت رسیده است تا جلوی سوءاستفاده‌های احتمالی که در قالب قاچاق و یا عرضه خارج از شبکه است، گرفته شود.
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان با بیان اینکه مدت معطلی برای دریافت کارت سوخت از ۶ ماه به یک ماه کاهش پیدا کرده است، تاکید می‌کند: برای سوخت‌گیری لازم است تا همه مردم کارت سوخت داشته باشند. دیده شده تا برخی اشخاص با وجود داشتن کارت سوخت از بنزین آزاد استفاده می‌کنند بنابراین باید به سمتی برویم که کارت‌های سوخت استفاده شود.
۶۵ درصد مردم اصفهان از کارت شخصی سوخت استفاده می‌کنند
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان تاکید دارد بر اساس تبصره ۱۴ قانون بودجه امسال وزارت نفت مکلف شده که تا پایان شهریور ۹۰ درصد از سوخت‌گیری مردم از طریق کارت‌های شخصی انجام شود و در حال حاضر نزدیک به ۶۵ درصد مردم در استان اصفهان از کارت‌های شخصی برای سوخت‌گیری استفاده کرده و مابقی از کارت‌های جایگاه داران استفاده‌می‌کنند.
وی با بیان اینکه میزان مصرف روزانه بنزین در اصفهان حدود ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر است، می‌گوید: میزان سوخت کارت جایگاه داران تغییری نکرده است، اما بر اساس دستورالعمل فعلی، به ازای هر دو سکو یک کارت اضطراری برای جایگاه داران وجود دارد.
نگرانی بابت کمبود بنزین وجود ندارد
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان تاکید می‌کند: مصرف کنندگان عادی نباید از این سقف ایجاد شده نگران باشند، زیرا هر مصرف کننده که رفتار عادی داشته باشد با یک باک پر می‌تواند تا ۸ ساعت سوخت داشته باشد.
گیتی منش ادامه می‌دهد: این در حالی است که پیش از این کارت‌های سوخت در کنار مرز جمع آوری می‌شد و با خارج شدن بنزین از جایگاه از مرز به کشورهای همسایه قاچاق می‌شده است.
وی با بیان اینکه روند مصرف بنزین روند بی رویه‌ای را در پیش گرفته است، می‌گوید: نگرانی از بابت کمبود بنزین وجود ندارد، این در حالی است کشور به ناترازی تولید و مصرف نزدیک شده و تقریباً این تراز به وضعیتی رسیده است که هرچقدر در کشور تولید می‌شود به همان میزان نیز مصرف می‌شود.
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان تصریح می‌کند: با توجه به اقداماتی که دولت در خصوص مدیریت مصرف بنزین انجام داده است جای نگرانی نیست و در صورت نیاز واردات بنزین به ویژه در شهریور ماه که اربعین در پیش است، پیش بینی شده است.
گیتی منش تاکید می‌کند: همه اقدامات در نظر گرفته شده تا در شهریورماه که پیک مصرف بنزین به علت افزایش سفرها و همچنین ایام اربعین که برخی افراد با خودرو شخصی تا مرز حرکت می‌کنند، کشور با کمبود بنزین مواجه نشود.
از ۳۰ درصد ظرفیت سی ان جی در استان اصفهان استفاده می‌شود
این مقام مسئول با بیان اینکه در سطح استان ۱۵۷ جایگاه سی‌ان جی وجود دارد، می‌گوید: خودروهایی که به کیت‌های گاز سوز مجهز هستند، می‌توانند از سی ان جی در کنار بنزین استفاده کنند زیرا قیمت آن مناسب‌تر از قیمت بنزین بوده و گاز پاکی به حساب می‌آید.
مدیر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان می‌افزاید: به طور میانگین روزانه ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب گاز سی ان جی در استان اصفهان مصرف می‌شود که می‌توان گفت که معادل ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار لیتر بنزین است، از طرفی تنها تنها از ۳۰ درصد ظرفیت سی ان جی در استان اصفهان استفاده شده و ۷۰ درصد نیز ظرفیت مازاد در وجود دارد.
گیتی منش خاطر نشان کرد: در چهار ماهه ابتدای امسال در مقایسه با چهارماهه سال گذشته میزان مصرف بنزین و نفت سفید در استان اصفهان به ترتیب ۱۱.۸ و ۱۱.۹ درصد افزایش به ازای مترمکعب داشته است. میزان مصرف گازوئیل و کوره نیز به ترتیب ۸.۹ و ۲۸.۹ درصد کاهش به ازای مترمکعب را تجربه کرده است.
راهکار بلند مدت چیست؟
با توجه به نظر کارشناسان مبنی بر اینکه تعداد خودروهای موجود در کشور به حد اشباعی رسیده است، به نظر می‌رسد تصمیم درست این باشد که دولت خودروهای فرسوده‌ای که بیش از یک دهه از عمر فعالیتشان می‌گذرد را از چرخه خارج کند. علاوه بر این دولت باید خودروهای استاندارد و کم مصرف را از طریق واردات و یا تولید در داخل را جایگزین خودروهای موجود در کشور کند.
برای مثال خودروهای محبوبی مانند پژو پارس معمولی، سمند، – پژو ۴۰۵ GLX از پرمصرف‌ترین خودروهای داخلی بازار ایران به شمار می‌آیند، همچنین ام‌وی‌ام X33 اتوماتیک، بورگوارد BX7، هیوندای سانتافه ix45، بی‌وای‌دی S6 و چری تیگو ۵ از پرمصرف‌ترین خودروهای خارجی در بازار ایران هستند و باید حضورشان در بازار ایران به حداقل برسد.
زیرا در حال حاضر جهان میدانگاهی برای خودروهای هیبریدی و برقی شده و هر ساله این خودروها به سطح بهتری از پیشرفت می‌رسند و به نوعی، خودروسازان جهان در پی وابستگی حداقلی به سوخت‌های فسیلی هستند.
گزارش از: مهران اسماعیلی؛ خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما