به گزارش خبرنگار ایمنا، نمایی کلی از وضعیت جنگل‌های استان کردستان نشان می‌دهد، بر اساس آمارهای اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان، سطح جنگل‌های این استان بیش از ۳۷۳ هزار هکتار بوده که ۲.۶۳ درصد از سطح جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده است. مساحت عرصه‌های طبیعی استان کردستان شامل جنگل و مرتع، یک میلیون و ۷۷۳ هزار و ۳۲۸ هکتار است که حدود ۶۲ درصد از مساحت استان را جنگل و مرتع به خود اختصاص داده و این رقم معادل ۱.۷ درصد سطح منابع طبیعی کشور است.
شهرستان مریوان وسعت بالایی از عرصه‌های طبیعی استان کردستان را به خود اختصاص داده و مساحت جنگل‌های مریوان بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار هکتار متغیر است که عمده آن به درختان بلوط اختصاص دارد.
هر ساله فصل تابستان که فرا می‌رسد خبر آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های شهرستان مریوان در استان کردستان نیز به گوش می‌رسد، آتش‌سوزی‌هایی با حجم وسیع که خاموش کردن آنها کار زیادی را می‌طلبد. مردادماه امسال تاکنون دو بار در حجم وسیع شاهد آتش‌سوزی در جنگل‌های شهرستان مریوان بوده‌ایم که هر بار عملیات اصلی اطفای حریق در سه روز صورت گرفته است.
بار اول اواخر تیرماه و اوایل مردادماه بود که حدود ۱۶۵ هکتار از جنگل‌های مریوان به مدت سه روز در آتش سوخت و بار دوم نیز آتش‌سوزی روز پنجشنبه، دوازدهم مردادماه آغاز شد، این بار وسعت آتش‌سوزی بسیار بالا بود و از طریق امداد هوایی و زمینی اطفای حریق صورت گرفت.
سه بالگرد در این عملیات به منطقه آمدند. جنگلبانان، مردم محلی و سازمان‌های مردم نهاد نیز هرچه در توان داشتند گذاشتند تا آتش خاموش شود، علاوه بر این مسئولان استانی و شهرستانی از روز اول در منطقه حاضر شدند و در روزهای آینده نیز مسئولان کشوری در منطقه حضور پیدا کردند.
آتش پس از سه روز در نهایت در بامداد یکشنبه پانزدهم مردادماه خاموش شد، اما آنچه باقی مانده زخمی بر تنه درختان و پیکره گونه‌های جانوری و گیاهی منطقه است و تصاویر ذغال شدن درختان و بعضی گونه‌های جانوری داغی است که هر سال در این منطقه تکرار می‌شود.
وقوع ۸۰ فقره آتش‌سوزی جنگل‌ها در کردستان
بهزاد شریفی‌پور، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: در مجموع امسال شاهد ۸۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان کردستان بوده‌ایم که حدود یک هزار و ۴۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع طعمه حریق شده و بیشترین آن مربوط به شهرستان مریوان بوده است.
وی در مورد اینکه برخی از انجمن‌ها و فعالان زیست‌محیطی این آمار را بیشتر می‌دانند، می‌گوید: مرجع رسمی آمار آتش‌سوزی جنگل‌های استان کردستان، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری و ستاد مدیریت بحران استانداری است و هرگونه آمار دیگری را تکذیب می‌کنیم چون این آمارها با پایش‌های دقیق صورت گرفت است.
مدیرکل منابع طبیعی کردستان در مورد منشأ و علت این آتش‌سوزی‌ها تصریح می‌کند: بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌ها انسان‌ساخت است که ۷۰ درصد سهوی و ۳۰ درصد عمدی بوده و ممکن است گردشگری به صورت سهوی آتشی برجای باقی بگذارد یا به صورت عمدی با هدف تصرف منطقه، قاچاق چوب و کوره زغال آتش‌سوزی صورت گیرد.
وی اظهار می‌کند: در این راستا افرادی شناسایی شده و به مراجع قضائی معرفی شده‌اند و با این افراد قطعاً برخورد لازم صورت خواهد گرفت.
شریفی‌پور در مورد میزان آسیبی که به جنگل‌های استان وارد شده است، می‌گوید: بیش از ۸۵ درصد حریق‌های امسال و هفته گذشته نیز سطحی بوده و آسیب جدی به جنگل‌های مریوان وارد نشده و فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد حریق تاجی و تنه‌ای بوده است.
ضرورت وجود بالگرد اطفای حریق در استان کردستان
شریفی‌پور در مورد وضعیت امکانات و تجهیزاتی که در استان کردستان در بحث اطفای حریق وجود دارد، می‌گوید: خرید تجهیزات به اعتبارات نیاز دارد که در ستاد مدیریت بحران مصوبات خوبی را در این مورد داشتیم، قرار شده که اعتبارات خوبی به استان اختصاص پیدا کند و در گذشته هم اعتباراتی برای خرید دمنده اختصاص پیدا کرده بود؛ اما نیاز اصلی ما ضرورت وجود حداقل یک فروند بالگرد در استان است که بسیار نیاز هست یک فروند بالگرد در استان کردستان مستقر باشد، چون با توجه به مرزی بودن، صعب‌العبور بودن جنگل‌ها و ارتفاعات و نبود دسترسی، وجود بالگرد بسیار می‌تواند مؤثر واقع شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در حال حاضر در جنگل‌های مریوان باز هم شاهد آتش‌سوزی هستیم؟ اظهار می‌کند: خیر، آتش‌سوزی‌های گسترده خاموش شده و پس از عملیات اطفای حریق هفته گذشته فقط به صورت لکه‌ای و محدود در یکی دو نقطه شاهد آتش‌سوزی بودیم که همکاران ما ورود کرده و به سرعت خاموش شده است.
مدیرکل منابع طبیعی کردستان اعتقاد دارد که گرمایش زمین و بارندگی‌های خوب که پوشش گیاهان جنگلی و مرتعی را افزایش داده، باعث شده است تا جنگل‌ها و مراتع استان بیشتر مستعد حریق باشند.
وی برای احیای جنگل‌ها و مراتع آسیب دیده نیز اظهار می‌کند: نقاطی که کاملاً آسیب دیده‌اند در راستای طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در کشور احیا خواهند شد که سهم استان کردستان سه میلیون اصله نهال است و برای تمامی مناطق جنگلی آسیب زده با کمک نیروهای مردمی، امر احیا و بازسازی صورت می‌گیرد.
پایگاه اطفای حریق در کردستان ایجاد می‌شود
شریفی‌پور این نوید را هم می‌دهد که طی جلسه‌ای که با حضور عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان منابع طبیعی کشور در شهرستان مریوان برگزار شده، قرار شده است یک پایگاه اطفای حریق دائمی در استان ایجاد شود و یک فروند بالگرد نیز به استان کردستان اختصاص داده شود که تحقق این مهم نیازمند پیگیری‌های لازم در سازمان مدیریت بحران کشور، وزارت دفاع، وزارت کشور و سایر نهادهای مربوطه است.
وی این را هم اضافه می‌کند که در آتش‌سوزی اخیر برای اولین بار بود که سه فروند بالگرد در یک روز عملیات اطفای حریق را انجام دادند و وزارت دفاع، سپاه و هلال احمر بالگردهای خود را به این منطقه اختصاص دادند که بی‌سابقه بوده است.
مدیرکل منابع طبیعی کردستان خاطرنشان می‌کند: قطعاً با مشارکت جوامع محلی، بهره برداران، جنگل‌نشینان و مرتع‌داران روستایی امر صیانت و توسعه و بهره‌برداری بهینه را می‌توانیم پیش ببریم و نه تنها در بحث اطفای حریق، بلکه جلوگیری از قاچاق چوب و تصرفات و در مرحله بعدی احیای جنگل‌ها با حضور مردم تحقق پیدا خواهد کرد.
سیاست اصلی ستاد مدیریت بحران پیشگیری از آتش‌سوزی است
سعید کریمی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: سیاست و برنامه اصلی ستاد مدیریت بحران پیشگیری از وقوع آتش است و ما باید کاری کنیم که آتشی روشن نشود و تمام توان و نیرو را بر روی امر پیشگیری بگذاریم که بخشی از آن به وجود امکانات و تجهیزات وابسته است و بخشی دیگر به هماهنگی بین بخشی، همفکری بین دولت و دستگاه‌های اجرایی و سمن‌ها و فعالان زیست محیطی زیستی ارتباط دارد.
وی اضافه می‌کند: پیشگیری فرایندی است که پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و در این راه نیازمند فرهنگ سازی و کارهای زیربنایی عمیق هستیم و فرهنگ‌سازی نیز کاری بلندمدت است.
کریمی با بیان اینکه آتش‌سوزی جنگل‌ها فقط مختص به کردستان نبوده و در سایر مناطق کشور و کشورهای خارجی هم همین مشکل وجود دارد، تصریح می‌کند: تقریباً ۸۰ درصد آتش‌سوزی‌های استان در سه شهرستان مریوان، سروآباد و بانه صورت می‌گیرد که بیشترین آن در شهرستان مریوان روی می‌دهد.
وی اظهار می‌کند: امکانات ستاد مدیریت بحران استان کردستان در تمام بخش‌ها در سنوات گذشته در حد صفر بوده است و ما هیچ تجهیزاتی را در اختیار نداشته‌ایم اما از سال گذشته که من در کسوت مدیریت این اداره قرار گرفته‌ام، سعی کرده‌ایم اعتبارات و تجهیزاتی را در استان فراهم کنیم.
اختصاص یک میلیارد تومان اعتبار برای خرید تجهیزات اطفای آتش‌سوزی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان اضافه می‌کند: تابستان سال گذشته پیش بینی می‌کردیم که ما آتش‌سوزی جنگل‌ها را امسال را خواهیم داشت به همین دلیل در ستاد مدیریت بحران استان با همکاری سازمان صمت و منابع طبیعی مصوبه‌ای داشتیم که از محل مسئولیت اجتماعی معادن استان، حدود یک میلیارد تومان را برای خرید تجهیزات آتش‌سوزی اختصاص دهیم.
وی ادامه می‌دهد: با پیگیری‌های صورت گرفته موفق شدیم این اعتبار را جذب کنیم و تعدادی دمنده بسیار باکیفیت را خریداری کنیم که تاکنون حدود ۲۰ دمنده تحویل شهرستان مریوان شده است و در واقع بیش از ۸۰ درصد تجهیزات را به شهرستان مریوان ارسال کرده‌ایم.
کریمی اظهار می‌کند: دمنده بهترین وسیله برای اطفای حریق به صورت زمینی است، اما آتشکوب کارایی لازم را ندارد و دمنده‌هایی که ما خریداری کرده‌ایم تا سال‌ها کارایی لازم را دارد.
همکاری هنگ‌های مرزی بانه و مریوان در عملیات اطفای حریق
وی اظهار می‌کند: در حوزه پیشگیری امسال اداره کل مدیریت بحران استان کردستان اقداماتی را انجام داده که ادعا می‌کنیم در ۳۰ سال گذشته صورت نگرفته است. ما در هنگ مرزی مریوان و بانه جلساتی را داشتیم با فرمانده این پاسگاه‌ها و تفاهم نامه‌هایی امضا شد در این راستا که اگر آتشی را دیدند به ما اطلاع رسانی کنند و همچنین هر مانور و یا تمرین نظامی را نیز خواستند برگزار کنند، به گروه اطفای حریق اداره منابع طبیعی آن شهرستان اطلاع دهند تا در آن مانور حضور داشته باشد و اگر احیاناً آتشی روشن شد، سریع خاموش شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان اضافه می‌کند: علاوه بر این هم در مریوان و هم در بانه ما به پاسگاه‌ها آتشکوب داده‌ایم تا سربازان آنها تا هنگام رسیدن نیروهای منابع طبیعی به محل وقوع آتش‌سوزی، نگذارند حریق گسترش پیدا کند. امسال در آتش‌سوزی اخیر شاهد بودیم که سه خودروی نیروی نظامی در این منطقه همچون سایر آحاد مردم مشغول به اطفای حریق بودند.
وی تصریح می‌کند: کار اساسی دیگری که در حوزه پیشگیری با مشورت سازمان‌های مردم نهاد استان کردستان صورت گرفته است، راه‌اندازی دو شعبه ویژه رسیدگی به تخلفات حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در شهر مریوان است تا پرونده‌های این حوزه بلافاصله رسیدگی شود که در ۱۰ روز گذشته با حمایت‌ها و پیگیری‌های معاونت قضائی و پیشگیری از وقوع از جرم دادگستری استان کردستان این دو شعبه راه‌اندازی شده است.
کریمی ادامه می‌دهد: اقدام مهم دیگر درخواستی بوده که با خواست استاندار و رئیس ستاد مدیریت بحران استان تنظیم شده، مبنی بر اینکه اراضی جنگلی و مرتعی که به هر نحوی دچار آسیب می‌شوند، بجز عملیات احیا در آن زمین‌ها، به هیچ عنوان قابلیت واگذاری نداشته باشند که این درخواست به شورای عالی مدیریت بحران کشور که ریاست آن برعهده رئیس‌جمهور است، ارسال شده و در جلسه آتی این شورا در دستور کار خواهد بود که اگر مصوب شود پشتوانه بسیار خوبی است تا از تصرف و تملک این زمین‌های آسیب دیده جلوگیری شود.
وی اضافه می‌کند: با حضور رئیس سازمان منابع طبیعی کشور، معاون رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و نماینده وزیر جهاد کشاورزی جلسات خوبی در مریوان برگزار شد و قول داده‌اند که در حوزه تجهیزات استان را کمک کنند که از جمله آن اهدای دمنده، پهپاد مدیریتی و وسایل پیشگیری دیگر است. یکی دیگر از مصوبات نیز ایجاد پایگاه دائمی اطفای حریق در مریوان بوده است که پیگیری می‌شود.
علت ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌ها انسان ساخت است
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان اظهار می‌کند: علت عمده آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع بجز عوامل طبیعی و سهوی، حدود ۹۵ درصد انسان ساخت است. بیشتر آتش‌سوزی‌های مریوان که در سنوات گذشته اتفاق افتاده مشخص شده که با هدف تصرف، قاچاق چوب و باغداری بوده است.
وی در ادامه به سختی‌هایی که در عملیات اطفای حریق هفته گذشته شهر مریوان وجود داشت نیز گریزی می‌زند و می‌گوید: آتش روز پنجشنبه آغاز شد که در بعدازظهر همان روز یک فروند بالگرد در منطقه حاضر شد. روز جمعه با توجه به وسعت بالای آتش درخواست یک بالگرد دیگر را نیز دادیم که به منطقه اعزام شد. در جلسه ستاد مدیریت بحران استان که با حضور استاندار، روز جمعه در شهرستان مریوان برگزار شد باز هم نیاز به وجود یک فروند بالگرد نیز احساس شد که با پیگیری‌های لازم ما در روز شنبه شاهد عملیات اطفای حریق با حضور سه بالگرد در منطقه بودیم که این بی‌سابقه بوده است.
کریمی اضافه می‌کند: حضور هرکدام از این بالگردها پروسه‌ای طولانی داشته و هماهنگی بین چندین اداره و سازمان را می‌خواهد که خوشبختانه انجام شد و علاوه بر این هزینه‌های بالای هتلینگ، اسکان و تأمین سوخت نیز وجود داشت که توسط دولت تقبل شد.
وی ادامه داد: تأمین سوخت این بالگردها با تمهیدات و همکاری خوبی که در استان صورت گرفت در خود شهرستان مریوان انجام شد و ما سوخت موردنیاز این بالگردها را از شهر سنندج به سمت شهر مریوان ارسال کردیم که به اذعان خود خلبان‌ها سابقه نداشته که در گذشته، بجز مرکز استان‌ها بتوانند در شهرستان‌ها سوخت‌گیری کنند که این مسئله نیز با همکاری خوب فرودگاه سنندج، اداره کل راهداری، شرکت فرآورده‌های نفتی منطقه کردستان و همراهی نیروهای نظامی و راهور برای بحث امنیت ارسال سوخت صورت گرفت.
کریمی تصریح می‌کند: اگر در سنوات گذشته آتش‌سوزی مناطقی همچون «دره وران» پنج الی شش روز طول می‌کشید این بار با همت مردم، فعالان زیست‌محیطی، نیروهای منابع طبیعی و امداد هوایی عملیات اطفای حریق در سه روز انجام شد که اعتقاد داریم همه کارها با همراهی و همدلی مردم و دولت به سرانجام می‌رسد.
وقوع بیشتر آتش‌سوزی‌ها در فصل تابستان و پاییز است
عرفان حسینی، سخنگوی انجمن زیست‌محیطی سبز چیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: امسال تاکنون شاهد ۱۵۵ مورد آتش‌سوزی بوده‌ایم که بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در فصل‌های تابستان و پاییز اتفاق می‌افتد. در هفته گذشته که شاهد آتش‌سوزی گسترده بودیم که حدود ۲ هزار و ۳۵ هکتار از جنگل‌های «دره وه‌ران، گوماره‌له‌نگ و ئاسنه‌وه» در آتش سوخت و امسال به صورت کلی سه هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های ما طعمه حریق شده است.
از او در مورد اینکه آمارهای آنها با آمار منابع طبیعی تفاوت بسیار زیادی دارد و آیا به آمارهای خود مطمئن هستند می‌پرسم که می‌گوید: ما با کمک فناوری‌های نوین روز این آمارها را تهیه کرده‌ایم و به درستی آمارهای خود اطمینان کامل داریم.
حسینی ادامه می‌دهد: آتش در نقاط مختلفی از جنگل‌های شهر مریوان اتفاق می‌افتد، اما در شمال غرب و جنوب غرب بیشتر است. در روستاهای دره وران، هنجیران، هانه شیخان، میرگه دریز، ئاسنه‌وه، مرانه، بایه‌وه، پیله، گوماره‌له‌نگ، سیف، کولیت، باغان و نچی شاهد بیشترین آتش‌سوزی‌ها هستیم.
وی می‌گوید: در حال حاضر حجم اصلی آتش در جنگل‌های شهرستان مریوان مهار و کنترل شده است، اما ما همچنان مشغول پایش منطقه هستیم، چون در برخی از نقاط آتش دوباره شعله‌ور می‌شود و باید نسبت به اطفای آن اقدام کرد تا بیشتر نشود. ۸۰ درصد آتش‌های استان در شهرستان مریوان اتفاق می‌افتد و ما از ۱۶ سال پیش تاکنون هر سال به خاموش کردن آتش جنگل‌ها اقدام می‌کنیم.
گرمای هوا در منطقه زاگرس علت آتش‌سوزی نیست
سخنگو انجمن سبز چیا در مورد علت آتش‌سوزی‌ها، تصریح می‌کند: گرمای هوا در منطقه زاگرس علت آتش‌سوزی نیست، اما می‌تواند تشدید کننده باشد و بیشتر عامل انسانی و عمدی بوده و تعدادی هم سهوی است.
وی ادامه می‌دهد: تنوع زیستی استان کردستان با اتحادیه اروپا برابری می‌کند و این در آمارها قبلاً ذکر شده است و چون مریوان هم رتبه اول پوشش جنگلی استان را دارا است، این آتش‌سوزی‌ها حیات بسیاری از گونه‌های جانوری را که بومی خاص منطقه هستند با تهدید مواجه می‌کند.
حسینی اظهار می‌کند: تنوع زیستی گیاهی و جانوری منطقه با این آسیب‌ها به سمت انقراض پیش می‌رود و به دنبال آن فرسایش خاک ایجاد می‌شود که به‌راحتی مستعد وقوع سیل و سیلاب‌های ویرانگر است. نقش این جنگل‌ها در جلوگیری از ازدیاد گرد و خاک‌هایی که در سنوات اخیر در استان کردستان مشاهده شده نیز غیرقابل انکار است.
وی تاکید می‌کند: تنها خواسته ما برخورد قاطع دستگاه قضائی و امنیتی با تخریب‌کنندگان و متصرفان این جنگل‌ها است، چون این آتش‌سوزی‌ها با هدف تخریب و تصرف صورت می‌گیرد.
برخورد قضائی با مقصران آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان
حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی، رئیس کل دادگستری استان کردستان نیز بر لزوم بررسی دقیق و کارشناسی موضوع آتش‌سوزی جنگل‌های شهرستان مریوان در راستای شناسایی مقصران احتمالی این حادثه تاکید می‌کند و می‌گوید: پس از وقوع حادثه تلخ آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان، دستورهای ویژه‌ای در راستای تشکیل پرونده، تکمیل روند تحقیقات و شناسایی مقصر یا مقصران احتمالی با قید فوریت به دادستان مرکز استان، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان و بازرس کل استان صادر شده است.
وی تصریح می‌کند: از باب صیانت از حقوق عامه و حفظ بیت‌المال و انفال، به دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان دستور داده شده تا با همکاری معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان و همچنین بازرس کل استان و با اتخاذ تدابیر و تمهیدات لازم در جهت پیشگیری از وقوع مجدد آتش‌سوزی در این منطقه، اقدامات لازم را انجام دهند.
حجت‌الاسلام حسینی تاکید می‌کند: علت دقیق این حادثه از جهت عمدی یا غیرعمد بودن آن باید به صورت دقیق و کارشناسی بررسی شود و در صورت احراز عمدی بودن این حادثه به سرعت برای عوامل مربوطه پرونده قضائی تشکیل شود.
وی بر بررسی دقیق و کارشناسی عملکرد تمامی دستگاه‌های مربوطه از جمله اجرایی و غیراجرایی استان در این زمینه تاکید کرده است و خاطرنشان می‌کند: با مدیران دستگاه‌هایی که وظیفه اطفای حریق را در این حادثه برعهده داشتند و اگر مرتکب ترک فعل یا مسامحه شده‌اند، نیز برخورد قانونی صورت خواهد گرفت و پرونده قضائی برای آنها تشکیل می‌شود.
به گزارش ایمنا، مردم استان کردستان جان درختان را همچون جان خود می‌دانند و در این آتش‌سوزی‌ها نیز شاهد بودیم که علاوه بر مردان، زنان هم به امر اطفای حریق کمک کردند، چه بهتر روزی که دیگر شاهد آتش‌سوزی درختان و گونه‌های جانوری در منطقه نباشیم.
گزارش از ویدا باغبانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما