به گزارش خبرنگار ایمنا، هرساله دهم تا شانزدهم مردادماه به عنوان هفته جهانی ترویج تغذیه با شیر مادر نام‌گذاری شده است، تغذیه با شیر مادر از آن جهت اهمیت دارد که یک هفته جهانی برای آن در نظر گرفته شده و برای هرروز آن محورهایی مشخص شده است.
ترکیب شیر مادر بر اساس نیازهای تغذیه‌ای و ایمنی شیرخوار در هر سن و با توجه به شرایط سلامت و بیماری تغییر می‌کند، فراتر از ترکیب شگفت‌آور شیر مادر، تغذیه با آن منجر به برقراری ارتباط عاطفی و استحکام پیوند مادر و کودک و جلوگیری از بسیاری بیماری‌ها می‌شود.
نتایج بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، نوزادانی که به مدت شش ماه یا بیشتر با شیر مادر تغذیه شده‌اند در مقایسه با نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نکرده‌اند تا ۱۴ سالگی امتیاز بیشتری در آزمون‌های سنجش مهارت‌های کلامی و روابط کسب کردند.
به گفته محققان شیر مادر حاوی اسیدهای چرب اشباع نشده و ریزمغذی‌هایی است که به رشد مغز کمک می‌کند، همچنین دارای microRNAها است که مسئول برنامه‌ریزی مغز برای رشد و عملکرد صحیح است، طبق کنوانسیون حقوق کودک، تمام کودکان حق بهره‌مندی از تغذیه سالم و مناسب ازجمله شیر مادر را دارند. تغذیه با شیر مادر علاوه‌بر مزایایی که بر سلامت جسم و ذهن کودک دارد، از لحاظ اقتصادی برای خانواده و جامعه بسیار به صرفه است.
از جمله مهم‌ترین فواید تغذیه با شیر مادر این است که شیر مادر حاوی آنتی بیوتیک‌های طبیعی و ضروری است و نوزاد را در مقابل انواع عفونت از جمله گاستریت (ورم معده)، اسهال و ذات‌الریه محافظت می‌کند، همچنین مهم‌ترین عامل در افزایش ضریب هوشی نوزاد است.
جلوگیری از مرگ یک میلیون نوزاد با کمک شیر مادر در ساعت ابتدایی تولد
مریم کاظمی، رئیس گروه سلامت نوزادان و کودکان حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره شعار روز جهانی شیردهی و شیر مادر اظهار می‌کند: "نگاهی نو به شیردهی مادران شاغل در خانواده، محل کار و جامعه" شعار این روز جهانی است؛ هدف این است که افراد و سازمان‌ها در راستای همکاری و حمایت از شیردهی در محل کار در یک راستا قرار گیرند.
وی با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر یکی از بهترین سرمایه گذاری‌ها برای سلامت و بقای کودکان و زنان است، می‌افزاید: تغذیه با شیر مادر در ساعت ابتدای تولد سالانه از مرگ یک میلیون نوزاد جلوگیری می‌کند، در حال حاضر قانون صیانت و حفظ جمعیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و جزو دستورکارهای اولویت‌دار است، تغذیه با شیر مادر به راحتی می‌تواند ما را برای رسیدن به اهدافمان کمک کند.
رئیس گروه سلامت نوزادان و کودکان حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر تصریح می‌کند: تغذیه با شیر مادر دارای مزایای بی‌شماری است، به عنوان مثال در یک سی‌سی از شیر مادر، یک میلیون سلول زنده دفاعی وجود دارد که در شیر خشک وجود ندارد. شیر مادر اولین واکسنی است که شیرخوار تحت عنوان آغوز دریافت کرده و سلول‌های زنده کمک می‌کنند که بدن نوزاد ایمن شود.
وی ادامه می‌دهد: فواید شیر مادر برای نوزاد از این جهت است که از ابتلاء به بیماری‌های دستگاه تنفس فوقانی و عفونت گوش جلوگیری می‌کند، همچنین برای مادر از ابتلاء به کنسر (سرطان) تخمدان جلوگیری کرده و کمک می‌کند که مادر زودتر به وزن طبیعی خود برگردد، همچنین شیردهی مادر ارتباط عاطفی بیشتری بین مادر و نوزاد برقرار می‌کند.
کاظمی می‌گوید: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، هشت تا ۱۳ نمره ضریب هوشی بالاتری دارند، همچنین این کودکان در آینده از نظر تعاملات اجتماعی افراد قوی‌تری در جامعه هستند.
ضرورت حمایت از مادران شیرده شاغل
وی با اشاره به شاغل بودن مادران شیرده اضافه می‌کند: شاغل بودن مادر یک سری مشکلاتی را برای شیرخوار به وجود می‌آورد که ممکن است نتواند به نوزاد خود شیر دهد یا به ناچار زودتر از زمان مقرر شیردهی را متوقف کند؛ این در حالی است که اگر مادر مرخصی زایمان داشته باشد اما در محل کار حمایت نشود باعث تضعیف شیردهی مادر می‌شود.
رئیس گروه سلامت نوزادان و کودکان حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: از این رو مرخصی شیردهی برای مادران در نظر گرفته شده است که مادر می‌تواند مرخصی شیر را به صورت شناور استفاده کند، به این صورت که یک ساعت اول دیرتر به سرکار بیاید یا یک ساعت زودتر به منزل برود، یا بنا به درخواست مادر می‌تواند به جای یک ساعت دیر آمدن بر سر کار یا زودتر رفتن به منزل مرخصی‌ها را جمع‌آوری و یک روز در هفته را در منزل کنار فرزند خود بماند، به شرط آنکه یک و نیم ساعت مرخصی ساعتی رد کند.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر با توجه به اینکه قوانین شیر مادر و مرخصی زایمان اصلاح شده است، زنان شاغل در بخش دولتی تا ۹ ماه مرخصی دارند و مرخصی شیر آنها پابرجا است؛ اما مشکل اصلی کارگران و کارکنانی هستند که در سازمان‌ها و نهادهای دولتی مشغول به کار هستند، از این رو آنها آسیب‌پذیرتر بوده و نیاز به توجه بیشتر دارند، به این دلیل که آنها تابع قانون کار هستند و میزان مرخصی که برای آنها در نظر گرفته شده است مطابق با مرخصی کارکنان بخش دولتی نیست.
کاظمی اظهار می‌کند: به هر جهت یکی از اقداماتی که در هفته جهانی شیر مادر باید انجام شود، این است که با سازمان‌ها و نهادهای غیر رسمی تعاملاتی برقرار شود و از آنها بخواهیم در خصوص حمایت از مادران شیرده در محل کار اقدامات لازم را انجام دهند، به عنوان مثال اتاق مادر و کودک در نزدیکی محل کار باشد تا حداقل خانواده کودک را به آن مکان برده تا مادر بتواند در مدت زمانی اقدام به شیردهی به نوزاد خود کند.
وی با بیان اینکه نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، احتمال ابتلاء به برخی بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند، اضافه می‌کند: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، احتمال اینکه در بزرگسالی چاق شوند و بیماری‌های ناشی از چاقی از جمله پرفشاری خون، دیابت یا بیماری‌های قلبی عروقی داشته باشند، کمتر می‌شود؛ به صورت کلی تغذیه با شیر مادر شیوه انسان‌سازی است.
رئیس گروه سلامت نوزادان و کودکان حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به نگاه اسلام در مورد تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌افزاید: در قرآن بارها به تغذیه با شیر مادر اشاره شده که مهم‌ترین آن آیه ۲۳۳ سوره بقره است که تاکید شده تغذیه با شیر مادر تا دو سالگی انجام شود، همچنین روایات متعددی در این راستا وجود دارد.
وی در پاسخ به این سوال که مادرانی که شیر کمتری دارند چه اقداماتی باید انجام دهند؟ می‌گوید: نمی‌توان گفت که مادر به صورت کلی شیر ندارد، زیرا کم شیری پدیده نادر است، مهم این است که مادر حمایت شود اگر مادر از طرف جامعه، محل کار و خانواده حمایت شود، شیردهی موفقی خواهد داشت. اکثر مادرانی که در شیردهی دچار مشکل می‌شوند، حامی درستی در کنار آنها قرار ندارد.
کاظمی می‌گوید: علاوه‌بر این مراکز مشاوره شیردهی وجود دارد که مادران می‌توانند با مراجعه به این مراکز مشکلات شیردهی خود را رفع کنند و از مشاوران دوره دیده کمک بگیرند.
وی اضافه می‌کند: گاهی پیش می‌آید که مادر نمی‌تواند به نوزاد خود شیر دهد، به عنوان مثال مادر بیماری صعب‌العلاج دارد یا دارویی مصرف می‌کند که در شیر وی ترشح شده و برای شیرخوار مضر است یا مادر فوت کرده یا فرزند خانواده دارد یا فرزند او حاصل رحم استیجاری است، در آن زمان خواه ناخواه کودک نیاز به مصرف شیری به غیر از شیر مادر خود دارد که در این صورت توصیه ابتدایی ما استفاده از شیر دایه است، یعنی دایه‌ای که شرایط مشابه شیر مادر فرزند را داشته باشد.
رئیس گروه سلامت نوزادان و کودکان حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اظهار می‌کند: توصیه دوم استفاده از شیر اهدا شده به بانک شیر مادر است، در بیمارستان الزهرا (س) بانک شیر مادر وجود دارد و مادرانی که دارای شیر اضافه بر مصرف فرزندان خود هستند، می‌توانند شیر خود را به بانک شیر مادر اهدا کنند، البته یک سری آزمایش‌هایی روی این شیر انجام می‌شود؛ در مرحله سوم می‌توان از شیر مصنوعی استفاده کرد، زیرا مهم است که فاکتورهایی که داخل شیر مادر است به بدن شیرخوار برسد.
شیر مادر از ابتلاء به بیماری‌های گوارشی و سیستم عصبی مرکزی نوزاد جلوگیری می‌کند
بهزاد برکتین، فوق تخصص نوزادان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: یک سری از بیماری‌هایی که برای شیرخواران مطرح است، برای شیرخوارانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند این بیماری‌ها به مراتب کمتر است، در رأس آن انواع بیماری‌های عفونی مانند بیماری‌های گوارشی، تنفسی، سیستم ادراری، سیستم عصبی مرکزی، اسهال، استفراغ و عفونت گوش میانی است که این بیماری‌ها در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر دیده می‌شود.
وی می‌افزاید: بیماری‌های بدخیم به ویژه سرطان خون در کودکانی که از شیر مادر تغذیه کردند کمتر دیده شده است، بیماری‌های آسم و آلرژی نیز در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند کمتر دیده می‌شود.
فوق تخصص نوزادان تصریح می‌کند: نحوه‌ای که مادر و نوزاد هنگام شیر خوردن کنار یکدیگر قرار می‌گیرند در تکامل عصبی نوزاد در سنین بالاتر بسیار مؤثر است، به طور معمول این کودکان کمتر دچار چاقی و بیماری‌های متابولیک مانند دیابت، فشارخون و سایر بیماری‌ها می‌شوند.
وی با اشاره به فواید شیردهی برای مادران اضافه می‌کند: خونریزی پس از زایمان را به سرعت کنترل می‌کند و روند شیردهی مادر باعث می‌شود که زودتر به وزن قبل از بارداری برسد، ثابت شده سرطان تخمدان و رحم در مادرانی که از شیر خود به شیرخوار می‌دهند، کمتر دیده می‌شود.
برکتین خاطرنشان می‌کند: میزان پوکی استخوان در مادرانی که از شیر خود به شیرخوار شیر می‌دهند به مراتب کمتر دیده می‌شود، برخلاف باور عموم که بسیاری از افراد تصور می‌کنند مادری که به نوزاد خود شیر می‌دهد زودتر دچار پوکی استخوان می‌شود، این در حالی است که این اقدام می‌تواند بر سلامت استخوان شیر مادر تأثیر داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که مادرانی که دچار بیماری‌های ویروسی هستند می‌توانند از شیر خود به نوزاد بدهند؟ اظهار می‌کند: در زمان کووید ۱۹ که بیماری بیماری حاد تنفسی و به تازگی وارد کشور شده بود و درگیری بالای ریه را شاهد بودیم، توصیه کردیم مادرانی که مبتلا به کووید هستند دست‌های خود را با آب و صابون به خوبی بشویند و ماسک بزنند و آن زمان می‌توانند به صورت مستقیم به شیرخوار خود شیر دهند.
شیر اولیه مادر (آغوز) نباید دور ریخته شود
فوق تخصص نوزادان می‌گوید: در زمانی که مادر به بیماری‌های ویروسی عفونی مبتلا می‌شود، یک سری آنتی‌بادی علیه آن ویروس ساخته می‌شود و این آنتی‌بادی وارد شیر مادر می‌شود و زمانی که شیرخوار از شیر مادر تغذیه می‌کند مواد حفاظتی و آنتی‌بادی‌ها را دریافت می‌کند که می‌تواند روش پیشگیری از عفونت باشد.
وی با اشاره به عوارض داروها در زمان شیردهی مادر می‌افزاید: بسیاری از داروها را مادران می‌توانند در زمان شیردهی استفاده کند، دسته محدودی از داروها از جمله داروهای منع مصرف شیردهی دارد که در این راستا داروهای شیمی درمانی مطرح است همچنین داروهایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند یا مادران معتاد به مواد مخدر مادرانی هستند که نمی‌توانند شیردهی داشته باشند.
برکتین می‌گوید: اما داروهای معمولی مانند مسکن، آنتی‌بیوتیک هیچ منعی برای شیردهی ندارد، اما توصیه کلی این است که مادر در زمان شیردهی کمتر از دارو استفاده کند، اما اگر نیاز به مصرف داروهای این چنینی بود مشکلی برای شیردهی ایجاد نمی‌کند.
وی خاطرنشان می‌کند: بسیاری از خانواده‌ها تصور می‌کنند شیر اولیه که زرد رنگ است فکر می‌کنند این شیر در سینه مادر مانده و فاسد شده است، بلکه شیر اول یا آغوز به عنوان اولین واکسیناسیون نوزاد از آن نام برده می‌شود؛ چراکه حاوی مواد ایمنی بخشی بالایی بوده که بسیار مورد تاکید است. توصیه ما به مادران این است که شیر اول از دور نریزند.
نظر شما