به گزارش خبرنگار ایمنا، از حدود دو، سه دهه قبل به دلیل بارگذاری مضاعف و خارج از تحمل حوضه آبریز زاینده‌رود، افزایش جمعیت و برداشت‌های اضطراری و کاهش نزولات آسمانی، حوضه آبریز زاینده‌رود با مشکلات مختلفی چون کم‌آبی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و خشکی آبخوان‌ها مواجه شده است. آبخوان حوضه زاینده‌رود قریب به ۱۳ میلیارد متر مکعب تخلیه شده و این موضوع موجب شده است اصفهان با چالش بزرگ فرونشست مواجه شود که امروز ابرچالش برای استان است.
به‌تازگی در دولت سیزدهم طرح‌های انتقال آب از دریا کلید خورد. سیدرضا مرتضوی استاندار اصفهان در خصوص روند پیشرفت این پروژه اعلام کرد: تاکنون حدود ۳۶۵ کیلومتر این مسیر طی و ترانشه‌گذاری شده است. همچنین تقریباً دوسوم مسیر لوله‌گذاری شده و با سرعت قابل قبولی پروژه در حال پیشرفت است، این پروژه از شهریورماه سال گذشته آغاز شده و تاکنون یک‌سوم مسیر طی شده است و در تلاش هستیم دو تا سه سال آینده پروژه به کلی اجرایی شود.
از جمله اقدامات دیگری که در دوره جدید مدیریت شهری اتفاق افتاد تشکیل کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار در شورای اسلامی شهر اصفهان است که با تمرکز بیشتری موضوع آب اصفهان را پیگیری می‌کند. مجید نادرالاصلی، رئیس کمیسیون ویژه آب و مناطق کم‌برخوردار شورای اسلامی شهر اصفهان با حضور در خبرگزاری ایمنا به سوالات خبرنگاران ایمنا در این خصوص پاسخ داد.
فریاد العطش اصفهان بالا است
ایمنا: با توجه به ماهیت کمیسیون آب، تاکنون چه اقداماتی در این زمینه انجام شده که کارساز بوده است؟
نادرالاصلی: اصفهان در حال حاضر درگیر مجموعه معضلاتی است که ناشی از جاری نبودن زاینده‌رود است و این بزرگترین معضل برای اصفهان است که در فضاهای مختلف برای آن ایجاد شده است؛ فریاد العطش اصفهان بالا است، زیرا رودخانه زاینده‌رود آنچنان زبان خشک خود را نشان مردم می‌دهد که فریاد آن کمتر از «العطش» نیست.
در این فرصت می‌خواهم اتفاقی که برای اصفهانِ مظلوم افتاده است را بیان کنم، بسیاری اصفهان را زیاده‌خواه و خودخواه دانستند و برخی نیز گفتند «چو دخلت نیست، خرج آهسته‌تر کن» اما مردم اصفهان در تاریخ هفت هزار ساله خود ثابت کردند که دخل اصفهان نه تنها بسیار پر است، بلکه از این دخل به‌قدری برکت آمده که دیگران را نیز بهره‌مند کرده است. این موضوع را می‌توان در جغرافیای اصفهان مشاهده کرد زیرا یکی از مراکز اصلی لجستیک کشور است.
برای زاینده‌رود از قدیم برنامه‌ریزی کردند و اگر همان زاینده‌رود باقی می‌ماند ما کمبود آب نداشتیم. در سال جاری حجم آب موجود پشت سد زاینده‌رود نسبت به سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۱ اگر بیشتر از دو برابر نباشد، کمتر نیست اما مردم اصفهان امروز از بی‌آبی شرب، فریاد العطش سر می‌دهند.
زاینده‌رود زیر سر اصفهان است اما سوءمدیریت‌ها موجب شده است که مردم ما آب برای شرب و نظافت نداشته باشند؛ شاید بتوان با بی‌برقی روزگار گذراند اما با بی‌آبی نمی‌توان زندگی کرد.
از سال ۷۸ نسبت به دخل آب اصفهان درخواست‌هایی مطرح شد که نتیجه‌ای در بر نداشت و بر اساس انصاف عمل نشد که نتیجه آن، بحران امروز این کلان‌شهر است؛ البته سوءمدیریت‌ها در مجموعه مدیریت شهری نیز به این بحران دامن زد.
بارندگی‌ها در فصول بارندگی در اصفهان کم نبوده است و می‌توانستیم با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و سرمایه‌گذاری در راستای هدایت آب‌های سطحی از شدت این بحران بکاهیم؛ ۴۰۰ سال پیش برای این منظور در اصفهان مادی‌هایی ایجاد کردند اما ما نتوانستیم امروز این جریان آب جاری در خیابان‌ها را به مادی‌ها و رودخانه شهر هدایت کنیم، بنابراین درمی‌یابیم که به مجموعه‌ای از مسائل توجه نشده است، همچنین مصارف آب بالادست کنترل نشده است اما برای اصفهان همه‌چیز باید قانونی عمل شود.
اصفهان رتبه دوم صرفه‌جویی مصرف آب در کشور را دارد که نشان می‌دهد نسبت به دخل خود کنترل دارد و این در حالی است که این کلان شهر از بی‌آبی رنج می‌برد، بنابراین مطالبه‌گری جدی از مدیریت آب کشور لازمه استفاده از ظرفیت‌های استان برای تأمین است.
اگر تونل سوم که ۲۴ کیلومتر است، بهره‌برداری شود، نیاز به سد دارد، این در حالی است که زمین مورد نیاز آن را از مردم خریداری کردیم، اما مجوز ساخت سد صادر نمی‌شود. سپس طرح بهشت‌آباد را مطرح کردند و ۲۴ سال مدیریت‌های مختلف روی طرح بهشت‌آباد تمرکز کردند اما وقتی می‌دانستیم انتهای راه بن‌بست است، باید مسیر جایگزین پیش‌بینی می‌شد. اکنون دوستان ما پشت دیوار ایستاده‌اند و می‌گویند بهشت‌آباد باید اجرایی شود.
مدیریت فعلی استان اصفهان علاوه بر اینکه این راه را باز می‌کند، به راه‌های دیگر نیز توجه خواهد کرد، البته استاندار سابق اصفهان تاکید داشت تنها راه برون‌رفت اصفهان از مشکلات آبی دسترسی به آب دریا است اما تا قبل از سال ۱۴۰۰ هیچ اقدامی درباره انتقال آب دریا به اصفهان انجام نشده است.
ایمنا: یعنی به این موضوع واقف بودند که راه‌حل این مسئله، انتقال آب دریا به اصفهان است اما کاری انجام ندادند؟
نادرالاصلی: بله، همین‌طور است. استاندار اصفهان و رئیس شورای پنجم شهر اصفهان روزهای ابتدایی فعالیت مدیریت شهری ششم تاکید کردند که تنها راهکار برون‌رفت از مشکلات آبی اصفهان انتقال آب دریا است اما وقتی سوال کردیم چرا اقدامی انجام ندادید؟، گفتند نتوانستیم.
ایمنا: منظور از «نتوانستیم» چه بود؟
نادرالاصلی: نمی‌دانم، شاید توان انجام این کار را نداشتند یا نتوانستند وفاق ایجاد کنند که به نظر من مورد دوم درست‌تر است.
سالانه ۳۰ تا ۶۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز صنعت اصفهان وابسته به زاینده‌رود است
ایمنا: مسئله آب اصفهان چگونه حل می‌شود؟
نادرالاصلی: مدیران قبلی استان طی ۲۴ سال گذشته برای نجات اصفهان از این شرایط، طرح انتقال آب از دریا به اصفهان و آب بهشت‌آباد را مد نظر داشتند اما در این زمینه نیز اقدام خاصی صورت نگرفت، بنابراین مدیریت فعلی استان علاوه بر استفاده از آب دریا، راه‌های جدید برای احیای زاینده‌رود را دنبال و مطالبه‌گری بحق و عاقلانه می‌کند و خود را پشت دیوار بتنی گرفتار نکرده است.
به‌رغم استفاده از روش بازچرخانی آب در صنعت اصفهان به‌ویژه در فولاد مبارکه که در حد بالایی است، در حال حاضر نیاز آبی صنعت را از زاینده‌رود تأمین می‌کنیم، در حالی که با استفاده از آب دریا سالانه بین ۳۰ تا ۶۰ میلیون متر مکعب آب مورد نیاز صنعت اصفهان که وابسته به زاینده‌رود است، از این طریق تأمین خواهد شد.
منظور ما این نیست که نگاهمان را از بهشت‌آباد برداریم اما دیوار بتنی جلوی راه ما قرار دارد، بنابراین باید راه‌های جایگزین را مد نظر قرار دهیم. صنعت نیاز به آب دارد و می‌فهمد آب زاینده‌رود را از حیات مردم این شهر می‌گیرد و برای صنعت مصرف می‌کند؛ هر چند بازچرخانی آب در صنعت اصفهان به‌ویژه فولاد مبارکه به‌عنوان یک صنعت سبز در سطح بالایی است.
موضوع انتقال آب دریا از ۹ ماه پیش تاکنون در حال انجام بوده و بیش از نیمی از مسیر طی شده است که مدیریت شهری در این شرایط، نقشی حمایتگر، جریان‌ساز، رسانه‌ای و همگرا داشته است.
در این راستا به آن‌هایی که در بوق مخالفت می‌دمیدند، گفتیم راه‌های دیگری نیز وجود دارد؛ اینکه در استان اصفهان در شرایط کم‌آبی ۱.۲ میلیارد متر مکعب تا دو میلیارد متر مکعب در شرایط پرآبی، آب داریم و این عدد، حداقل میزان آب استان است و اگر مدیریت خوبی داشتیم وضعیت آبی منطقه غرب استان خوب بود.
البته بخشی از مشکلات کم‌آبی مربوط به نبود مدیریت صحیح مصرف است و بخش دیگر رفتن آب به سمت کارون و خلیج فارس است و ما نتوانستیم این مشکل را مدیریت کنیم اما در مقابل راه‌های دیگری پیدا کردیم، در دولت‌های گذشته به‌رغم اینکه استان‌های دیگر مطالعات را انجام داده‌اند اما برای اصفهان هیچ‌کسی توجه نکرد.
در زاگرس به عنوان منطقه دامپروری و آبخوان‌داری کشور، این امکان وجود داشت که فرصت‌های بهتری را با بسیج امکانات برای رشد و توسعه این منطقه فراهم آورد اما انجام نشد، هر چند اتفاقات خوبی نیز در این زمینه افتاده است اما همچنان شاهد مهاجرت از این منطقه به سمت اصفهان هستیم.
مدیریت استان در حال حاضر نمی‌تواند اعتراضی نسبت به برداشت آب از زاینده‌رود داشته باشد، از این‌رو باید به دنبال منابع جایگزین برای آن باشیم؛ مدیریت امروز استان اصفهان در اقدامی شجاعانه راه‌هایی برای برون‌رفت از مشکلات آبی پیدا کرده است.
ایمنا: کلان رویکرد برای رفع مشکل آب چیست؟
نادرالاصلی: هرچند انتقال آب دریا به اصفهان مشکل زاینده‌رود، محیط زیست شهر و آب شرب و اشتغال را رفع نمی‌کند اما معتقدیم مُسکنی است تا آب را به صنعت برسانیم و آبی که صنعت از زاینده‌رود استفاده می‌کند را جدا کنیم.
همچنین طرح‌های آبی مصوب اما معطل مانده این استان در یک اقدام شجاعانه، راه‌های جایگزین و جدیدی را پیدا کرده است، چراکه راه‌حل استفاده از آب دریا تنها مُسکن برای استفاده صنعت در این استان است و مشکلات زیست‌محیطی، اشتغال، شرب و کشاورزی آن را رفع نخواهد کرد.
مدیریت استان با حمایت‌های معنایی و بی‌دریغ خود، طرحی که اجرا نشده بود را اجرا می‌کند؛ مدیریت شهری وظیفه خود می‌داند همگام با مدیریت عالی استان، در اجرای پروژه آبی شهر و زاینده‌رود هر نوع خدمت از جمله تأمین منابع مالی آب را انجام دهد.
مسئله بعدی نگاه به درون استان است که می‌تواند برای اصفهان بسیار نجات‌بخش و مؤثر باشد؛ مدیریت استان با ارائه امتیازاتی به مدیریت شهری در ازای کمک مالی آن به استان نیز یک فرصت طلایی برای اصفهان را رقم خواهد زد تا بتوان این کلان‌شهر را از شیب تند مشکلات زیست‌محیطی، درمانی، کمبود آب شرب و از همه مهم‌تر پدیده فرونشست نجات داد.
استان اصفهان برای تأمین آب هیچ‌گونه منابع استانی و منبع درآمدی ملی ندارد و باید در خصوص اینکه در این استان ظرفیت‌های خوبی برای تأمین وجود دارد، یک مطالبه‌گری جدی از مدیریت آب کشور داشته باشیم.
گفت‌وگو از: راضیه کشاورز
نظر شما