به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، طراحی شهرهای امروز را که صدها و حتی بیش از هزار سال پیش شکل گرفته است، اغلب مردانی از نژاد سفیدپوستان و از طبقه متوسط انجام و در نتیجه نیازهای جنس و نژاد خود را در ایجاد آن‌ها بیش از هر مؤلفه دیگری مورد توجه قرار داده‌اند. در بعضی از شهرهای امروز زنان، سیاه‌پوستان و فقرا کمترین جایگاه را در فضاهای عمومی و حتی وسایل نقلیه شهری دارند و همین امر به مشکلات بسیاری برای حضور آن‌ها در جامعه منجر شده است. به ویژه این قشر آسیب‌پذیر، که مسئولیت اصلی اداره محیط داخلی خانواده‌ها را به عهده دارند، حین اشتغال یا حضور در فضاهای بیرون از منازل خود، برای انجام امور روزمره نسبت به مردان چالش‌های بیشتری را پشت سر می‌گذارند.
به عنوان مثال، یک مرد شاغل پس از خروج از منزل به قصد رفتن سر کار مستقیم از وسایل نقلیه، خصوصی یا عمومی، بهره می‌گیرد و به محل کار خود می‌رسد. این در حالی است که زنان شاغل علاوه بر انجام امور منزل پیش از حضور در محل کار، ممکن است انجام کارهای دیگری نظیر آماده کردن فرزند کوچک خود و رساندن او به مهدکودک یا مدرسه را به عهده داشته باشند و حتی برای رسیدن به مقصد نهایی، مجبور باشند چند بار توقف در وسایل نقلیه را (برای رساندن فرزند خود به مهد کودک و سپس رفتن به محل کار) تجربه کنند. در این راستا، بحث عدالت جنسیتی مطرح می‌شود و بیش از همه طراحی شهری را به عنوان رویکردی برای افزایش حقوق زنان از فضاها و خدمات عمومی به چالش می‌کشد.
توجه به عدالت اجتماعی در طراحی شهرها
وین، پایتخت اتریش، اولین شهر جهان بود که مدیران آن در دهه ۱۹۹۰ عدالت اجتماعی را در طراحی شهری مورد توجه قرار دادند و کوشیدند استانداردهایی ارائه دهند که در آن‌ها، حقوق زنان از فضاها و خدمات عمومی افزایش یابد. در آن زمان، شهردار وین دستور داد یک دفتر تخصصی برای رسیدگی به امور زنان در شهرداری احداث شود که در آن افراد مسئول به ارزیابی وضعیت زنان در فضاهای عمومی می‌پرداختند و بیش از هر مورد دیگری بر تفاوت در نحوه و هزینه تردد زنان و مردان متمرکز می‌شدند. نتیجه جمع‌آوری داده‌ها در این زمینه تا دهه ۲۰۱۰، اجرای بیش از ۶۰ پروژه دوستدار عدالت جنسیتی را به دنبال داشت و طراحی شهری را از جنبه‌های مختلف مانند عریض‌سازی پیاده‌روها، تخصیص فضای شهری بیشتر به زنان و افراد دارای معلولیت جسمی، افزایش سیستم‌های روشنایی شهری و ایجاد بالابرهای برقی در فضاهای عمومی مرتفع تحت تأثیر قرار داد.
موفقیت این جنبش، برنامه‌ریزان بسیاری از شهرهای دیگر جهان مانند بارسلونا در اسپانیا، گلاسکو در اسکاتلند، اومئو در سوئد و لئون در فرانسه را به پیاده‌سازی تدابیر مشابه برای افزایش عدالت اجتماعی سوق داد.
مدیران بروکسل، پایتخت بلژیک، نیز در ماه می سال ۲۰۲۲ مردم و معماران را به ارائه ایده‌های خود با هدف افزایش عدالت اجتماعی در شهر تشویق کردند و به دنبال آن، ۱۰۳ هزار یورو به اجرای شش پروژه مرتبط اختصاص داده شد و به ادعای شهردار بروکسل، جنسیت برای اولین بار به‌طور جدی و بسیار اثربخش در طراحی شهری مورد توجه قرار گرفت و به این ترتیب زنان نیز مانند مردان توانستند حضور باامنیتی را در سطح شهر داشته باشند.
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، زنان بسیار بیشتر از مردان مسئولیت امور خانواده را به عهده دارند که این امر حتی جنبه وضعیت اقتصادی آن‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که تنها در یک‌سوم از خانواده‌های اروپایی، مسئولیت‌های زندگی به‌طور برابر میان زنان و مردان تقسیم شده و این در حالی است که زنان ۶۲ درصد از مراقبت‌های درازمدت افراد سالمند یا دارای معلولیت‌های جسمی خانواده خود را به عهده دارند.
از حیث تفاوت وضعیت اقتصادی زنان و مردان می‌توان به میزان مصرف هزینه ماهانه هر جنسیت در ماه برای حمل‌ونقل اشاره کرد به این صورت که اگرچه هزینه خرید بلیت برای وسایل نقلیه عمومی یا شارژ خودروهای خصوصی برای زنان و مردان یکسان است، اما به عنوان مثال، زنان اهل نیویورک در هر ماه ۷۵ دلار بیشتر برای تردد خود هزینه می‌کنند که این تفاوت به انجام امور بیشتر توسط زنان و در نتیجه نیاز به عبور و مرور بیشتر نسبت داده شده است.
اقدامات شهرهای مختلف جهان برای افزایش عدالت اجتماعی
ایدا کولائو، شهردار وقت بارسلونا از زمان حضور در شهرداری برابری جنسیتی را به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های مدیریت شهری تبدیل کرده و برای تحقق آن، تغییرات بی‌شماری را در طراحی شهری به‌وجود آورده است. به عنوان مثال، وی دستور داده است کارکنان شهرداری به روش‌های هوشمند، داده‌های مربوط به جابه‌جایی زنان را جمع‌آوری کنند که به دنبال آن مشخص شده است زنان طی طول روز به مراتب بیشتر از مردان در حال تردد هستند، ضمن این‌که بخش اعظم سفر آن‌ها در ساعات اوج شلوغی اتفاق می‌افتد. این در حالی است که مردان سفرهایی بسیار کوتاه‌تر دارند و به‌طور میانگین بین ساعت پنج عصر تا هشت شب، بیشترین تردد داخل شهر دارند.
کولائو همچنین دستور داد اطلاعات دیگری از فضاهای عمومی نظیر میزان روشنایی فضاهای عمومی هنگام شب، دسترسی زنان به فضاهای سبز و حتی ارتفاع درختان و پوشش‌های گیاهی در فضاهای عمومی در اختیار او قرار گیرد تا به بررسی شرایط و حل مشکلات موجود در هر زمینه بپردازد؛ برای مثال، بدیهی است که ارتفاع بالای درختان مانع از دید کافی در فضاهای عمومی می‌شود و همین امر، کاهش حس امنیت را در زنان به‌وجود می‌آورد.
توسعه سوپربلاک‌ها یا شهرک‌های خودکفا از دیگر اقدامات بارسلونا برای افزایش برابری میان شهروندان، به‌ویژه برخورداری برابری زنان و مردان از فضاهای عمومی، پیاده شده و دسترسی زنان را به فضاهای عمومی نسبت به گذشته به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده است و آن‌ها توانسته‌اند بیش‌ازپیش همراه با کودکان خود در فضاهای شهری تردد ایمنی داشته باشند.
بسیاری از محققان بر این باور هستند که ارتباط مستقیمی بین طراحی شهرهای پایدار و افزایش عدالت اجتماعی وجود دارد. مدیران اومئو طرحی را ارائه دادند که به دنبال آن، ۵۵ در صد از ساکنان شهر قادر شده‌اند از طریق وسایل نقلیه پایدار نظیر اتوبوس‌های عمومی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی به تردد در داخل شهر بپردازند و جالب این‌که زمانی که مدیران به جمع‌آوری اطلاعات در مورد نتایج رویکرد خود پرداختند، متوجه شدند که ۵۶ درصد از زنان از سه روش نام‌برده برای تردد خود بهره گرفته‌اند حال این‌که نرخ استفاده از اتوبوس‌های عمومی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در مردان تنها به ۴۰ درصد رسید.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در آمریکای لاتین از هر ۱۰ زنی که به وسیله خودروهای عمومی تردد می‌کنند، شش نفر از سوی مردان مورد آزار قرار می‌گیرند. همچنین زنان این کشور به خاطر مسائل امنیتی تنها در صورت ضرورت از سرویس‌های بهداشتی عمومی بهره می‌گیرند. البته مدیران طی چند سال گذشته تلاش کرده‌اند از طریق حذف دیوارهای بلند اطراف و افزایش سیستم‌های روشنایی در فضاهای عمومی، قابلیت دید زنان را هنگام حضور در این مکان‌ها افزایش دهند که این امر به سهم خود نقش مهمی در بالا بردن حس امنیت آن‌ها ایفا کرده است. از دیگر اقدامات مهم برنامه‌ریزان آمریکای لاتین برای ایجاد عدالت اجتماعی می‌توان به بهبود وسایل نقلیه عمومی از طریق اختصاص کابین‌های جدای زنانه و مردانه اشاره کرد که به افزایش امنیت زنان هنگام تردد کمک زیادی کرده است.
مدیران مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک، از سال ۲۰۰۰ طرح «حمل‌ونقل صورتی» را اجرا کرده‌اند که در پی آن، خطوط اتوبوسی مختص زنان توسعه پیدا کرده، ضمن این‌که در سایر اتوبوس‌ها نیز بخش زنان از مردان جدا شده است. نتیجه نظرسنجی‌هایی که در این زمینه میان زنان انجام شد، حاکی از آن بود که این افراد پس از اقدامات اعمال شده، ۶۶ درصد بیش از گذشته احساس امنیت می‌کردند.
نظر شما