به گزارش خبرنگار ایمنا، طولانی‌ترین جنگ قرن بیستم، گنجینه‌ای سرشار از سوژه‌های قوی، جذاب و ناب برگرفته از خاطرات مربوط به ایثار، از خودگذشتگی و جان‌فشانی‌های رزمندگان ایران اسلامی در یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ این مرزوبوم است اما این ژانر با وجود گذشت سال‌ها بعد از پایان جنگ تحمیلی هنوز جایی در ادبیات کودک و نوجوان نیافته است و هنوز بخش قابل توجهی از آنچه که تحت عنوان رمان و داستان نوجوان می‌شناسیم، مربوط به کتاب‌های ترجمه است.
جولان این کتاب‌ها در بازار نشر تا جایی است که رهبر معظم انقلاب در جریان بازدید از سی‌وچهارمین دوره نمایشگاه بین‌المللی به این موضوع اشاره کردند و فرمودند: «برای جذب کودکان و نوجوانان هرچه قدر می‌توانید از لحاظ کمیت و کیفیت کار کنید. هنوز داستان‌های خارجی مربوط به کودک غلبه دارد که عیب بزرگی است.»
در حوزه کودک و نوجوان از مفاهیم زیادی هم چون عشق به کشور غافل شده‌ایم
میثم رشیدی‌مهرآبادی از فعالان حوزه کتاب با بیان اینکه در بخش کودک و نوجوان به طور کلی با کمبودهای روبه‌رو هستیم، می‌گوید: «کتاب‌های تألیفی در این حوزه چون از تبلیغ کافی برخوردار نیستند، معمولاً به خوبی دیده نمی‌شوند جز این که سازمان یا دستگاهی بالاسر کار باشد و باعث دیده شدن کتاب شود. همین وضعیت به نحو بغرنج‌تری درباره کتاب‌های کودک و نوجوان حوزه دفاع مقدس هم جاری و ساری است.
وی می‌افزاید: کم‌توجهی‌های صورت گرفته به این حوزه گاهی از سوی برخی از ناشران صورت گرفته و گاهی آثار تولید شده آن قدر ضعیف است که نمی‌توانند در بازار کتاب با آثار ترجمه شده رقابت داشته باشند.
رشیدی‌مهرآبادی با بیان اینکه متأسفانه در حوزه کودک و نوجوان از مفاهیم زیادی همچون عشق به کشور، مردم و فرهنگ و زبان فارسی غافل شده‌ایم، ادامه می‌دهد: کشش مخاطبان به سمت دفاع مقدس، در عرض این عقاید خواهد بود، برای همین اول باید وضع فعلی را سامان داد و مطمئن بود که اگر ساماندهی را شروع کنیم، این مباحث هم به وضعیت قابل قبولی خواهد رسید.
این نویسنده و روزنامه‌نگار، تغییر کتاب‌ها از منظر کتاب‌سازی و تصویرسازی برای بالا رفتن کیفیت کتاب‌ها بدون بالا رفتن نامتعارف قیمتشان را از جمله راهکارهایی بر می‌شمرد که می‌تواند وضعیت نابه‌سامان کتاب‌هایی با ژانر دفاع مقدس را اندکی سامان ببخشد.
ادبیات کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس مثل یک واکسن است
مهناز فاتحی که خود چندین کتاب در حوزه دفاع مقدس برای مخاطبان کودک و نوجوان نگاشته است، کم‌توجهی به این حوزه را ناشی از دشواری نوشتن برای این گروه سنی را می‌داند و می‌گوید: نویسنده این نوع ادبیات باید هم ادبیات کودک و نوجوان را بشناسد، زبان کودکان را بداند و بعد با توجه به محدودیت‌ها و مرزهایی که وجود دارد در خصوص دفاع مقدس بنویسد.
نویسنده کتاب «طعم تلخ خرما» با بیان اینکه ما نمی‌خواهیم چهره وحشتناک جنگ را به همراه آن دردها و رنج‌ها و زخمی شدن‌ها را به کودک منتقل کنیم، می‌افزاید: ادبیات کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس مثل یک واکسن است، چرا که هیچ کودکی جنگ را دوست ندارد اما دفاع مقدس ارزشمند است و با باید بتوانیم این محتوا را به آن کودک و نوجوان انتقال دهیم.
فاتحی که جنگ را با گوشت و پوستش احساس کرده است، ورود نویسنده‌های دست به قلم و صاحب تجربه در رده سنی کودک و نوجوانان به حیطه ادبیات دفاع مقدس را در ارتقا این ژانر ادبی برای این گروه سنی مؤثر می‌داند و می‌گوید: به یقین نویسنده‌ای که مسلط بر ادبیات کودک و نوجوان است به بهترین شکل می‌تواند این مضامین را به این قشر انتقال دهد و نویسندگان علاقه‌مند به فعالیت برای کودک و نوجوان باید از تجربیات افراد صاحب‌نظر استفاده کنند و با مطالعه در تاریخ جنگ و انجام پژوهش در این حوزه و مطالعه فراوان کتاب‌های این رده سنی بفهمند که چگونه در این حیطه قلم بزنند.
وی با بیان اینکه مفاهیم نهفته در دفاع مقدس در شکل‌گیری هویت نسل‌های امروزی مؤثر است، ادامه می‌دهد: ما باید الگوها و قهرمانانی را که در هشت سال دفاع مقدس بودند به کودکان و نوجوانان معرفی کنیم ویکی از کارهای قشنگی که انجام شده است، بیان کودکی‌های این قهرمانان است که در این شیوه مخاطب ما می‌تواند با کودکی‌های قهرمانان دفاع مقدس ارتباط مؤثر و قوی برقرار کند و این یک راهکار خوب بوده که روی آن کار شده است.
انگیزه کار از نویسندگان گرفته شده است
جمال طاهری که با تولید داستان‌های مصور درباره قهرمانان جنگ تحمیلی توانسته گام‌های مثبتی در جلب توجه کودکان و نوجوانان به دفاع مقدس بر دارد، هم در این رابطه می‌گوید: توجه به ژانر دفاع مقدس در ادبیات کودک و نوجوان شرایط مساعدی ندارد و کتاب‌های شاخص زیادی در این حوزه پیدا نمی‌شود. نویسنده به تنهایی نمی‌تواند در این حوزه کار کند. اگر یک نویسنده چندین کتاب خوب و شاخص هم بنویسد، اما حمایت نشود و مخاطبی برای کتابش نداشته باشد انگیزه کار از او گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه باید این ارتباط دو طرفه باشد و مردم چنین کتاب‌هایی را بخواهند و برای نویسندگان ایجاد انگیزه کنند، می‌افزاید: باید مردم را به این حوزه علاقه‌مند کنیم. مردم چه‌طوری علاقه‌مند می‌شوند؟ اگر یک سریال قوی و جذاب عاطفی دفاع مقدسی در تلویزیون داشتیم و مردم را پای آن سریال می‌نشاندیم آن وقت می‌دیدید که چقدر کتاب‌های دفاع مقدسی هم فروش می‌رفت.
طاهری ادامه می‌دهد: متولیان ادبیات دفاع مقدس در حوزه بزرگسالان سرمایه‌گذاری خوبی کرده‌اند، اما از حوزه کودک و نوجوان غافل شده‌اند. در گذشته هر چند سال یک بار کتابی در این حوزه پرطرفدار چاپ می‌شد، اما الان شاهد چنین موردی نیستیم. باید بدانیم این سرمایه‌گذاری نکردن برای کودکان و نوجوانان چه آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت؟
ایده‌پرداز طرح کمیک‌استرپپ شهید عبدالرسول زرین با بیان اینکه بهره‌گیری از این قالب جذاب هنری که می‌تواند با بهره‌گیری از نقاشی‌های کودکانه، بسیاری از وقایع جنگ تحمیلی از جمله عملیات‌های دفاع مقدس و نحوه شهادت رزمندگان را بیان کند، در جذب مخاطبان مؤثر است، می‌گوید: استفاده از قالب‌های هنری جذاب برای معرفی دوران درخشان دفاع‌مقدس به نسل کودک و نوجوان یک ضرورت غیرقابل انکار است، آشنایی این نسل با جنگ تحمیلی، کمک بسزایی در حفظ ارزش‌های هشت سال دفاع مقدس در آینده خواهد کرد و در کتاب‌های مربوط به حوزه ادبیات کودک و نوجوانان باید هرچه بیشتر به سمت تصویرسازی پیش رفت.
طاهری ادامه می‌دهد: آثار داستانی چاپ شده در زمینه دفاع‌مقدس و زندگی‌نامه شهدا معمولاً پرحجم هستند، اما کم‌حجمی از جمله امتیازهای آثار کمیک‌استریپ است که با تصویر کردن فضاهای گوناگون دوران دفاع‌مقدس و از جمله مهم‌ترین آن‌ها یعنی فضاسازی نبرد در پیشرفت روان و ملموس داستان به ویژه برای مخاطبان کودک و نوجوان کمکی قابل توجه می‌کند.
نظر شما