به گزارش خبرنگار ایمنا، تورم پدیده آشنایی است که به عنوان یکی از معضلات مهم اقتصادی به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه به‌شمار می‌رود. این موضوع باعث افزایش نااطمینانی و توزیع ناعادلانه ثروت می‌شود و یکی از وظایف مهم هر دولتی مهار آن است. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی نرخ تورم ایران در اسفند ۱۴۰۱ معادل ۴۶.۵ درصد بوده است. در خردادماه ۱۴۰۲ سند برنامه هفتم توسعه منتشر شد که در آن نرخ تورم متوسط ۱۹.۷ و در پایان سال هفتم معادل ۹.۵ درصد پیش‌بینی شده است. در این یادداشت به بررسی برخی علل بروز تورم و راه‌حل‌های رفع آن با توجه به مطالعات انجام شده در این حوزه می‌پردازیم چرا که تا به حال اغلب راه‌حل‌های بیان شده بر اساس سیاست‌های پولی و مالی بوده و کمتر توجهی به پژوهش‌ها شده است.
تورم بر چه اساسی به وجود می‌آید؟
از دلایل اقتصادی بروز تورم می‌توان به تورم ناشی از فشار تقاضا، تورم ناشی از فشار هزینه و تورم ساختاری اشاره کرد. تورم ناشی از فشار تقاضا همان تورم ناشی از عرضه پول است که بر اثر سیاست‌های پولی انبساطی پدید می‌آید و تنها راهکار آن محدود کردن رشد عرضه پول به نرخی معادل نرخ رشد درآمد ملی واقعی است. از طرفی این نوع از تورم می‌تواند ناشی از بازار کالا و پول باشد. درواقع مازاد تقاضای کالا یا پول نسبت به عرضه آنها باعث بروز تورم می‌شود که یکی از نشانه‌های آنها کسری بودجه است. برای رفع آن تمام سیاست‌های تورمی کارساز است، چراکه همه آنها منجر به کاهش تقاضا خواهند شد.
نوع دیگری از تورم، تورم ناشی از فشار هزینه است. درواقع علت اصلی افزایش قیمت‌ها افزایش هزینه‌های تولید و دستمزد است که از مصادیق آن می‌توان به کاهش ارزش پول ملی، کاهش بهره‌وری و افزایش قیمت حامل‌های انرژی اشاره کرد. برای رفع این نوع تورم ورود مستقیم دولت با سیاست‌های درآمدی مناسب پیشنهاد می‌شود.
آخرین نوع تورم نیز تورم ساختاری است که به دلایل بنیادین و اختلال و ضعف در ساختار کشورها به وجود می‌آید. به طور مثال بازارهای رقابتی و فشار سود، تورم وارداتی و بالا بودن نرخ بیکاری به دلایل ساختاری که رفع آن مستلزم اتخاذ سیاست‌های بلندمدت است.
برخی انگیزه‌های دیگر هم در به‌وجود آمدن تورم مؤثر هستند. به طور مثال کاهش بیکاری به وسیله سیاست‌های انبساطی، استفاده از حق‌الضرب پول برای افزایش درآمد یا حتی تنظیم تراز پرداخت‌ها با استفاده از کاهش ارزش پول که منجر به افزایش صادرات و کاهش واردات می‌شود، می‌تواند موجب تورم شود.
دلایل اصلی تورم در ایران
افزایش تورم در ایران ناشی از عوامل زیر است:
افزایش نقدینگی، سیاست‌های مالی انبساطی و کسری بودجه، انتظارات تورمی، افزایش جمعیت گروه سنی مصرف‌کننده، افزایش شاخص قیمت کالای وارداتی، افزایش نرخ ارز، شوک‌های مثبت و منفی درآمد نفتی، نااطمینانی یا نوسان.
با توجه به مطالعات انجام شده افزایش یا کاهش درآمدهای نفتی هر دو می‌تواند باعث بروز تورم شود و باید تمرکز از چنین درآمدهایی برداشته شود یا با اهمیت بیشتر به حساب ذخیره ارزی، ارتباط هزینه‌ها با تکانه‌های نفتی قطع شود. همچنین سیاست‌های تجاری صحیح در بازرگانی خارجی باعث کاهش اثرات نوسانات درآمد نفتی می‌شود.
به‌طور خلاصه برای کاهش تورم می‌توان از انضباط مالی، سلطه نداشتن سیاست‌های مالی بر سیاست‌های پولی، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه مبادله، افزایش نرخ سود حقیقی و ارتقای بنیه تولید و رشد اقتصادی اشاره کرد.
نظر شما