به گزارش ایمنا، ایمنی ساختمان همیشه مهم‌ترین بخش ساخت و سازها بوده و استفاده از بهترین تجهیزات و بالاترین سطح دانش در این زمینه می‌تواند جان هزاران و حتی میلیون‌ها نفر را نجات دهد. حوادثی که ایمنی ساختمان و اعضای خانواده‌ی ما را به خطر بیندازد، تنها حوادث غیرمترقبه مانند زلزله، سیل و طوفان نیست؛ درواقع رعایت نکردن اصول ایمنی در ساختمان می‌تواند در هر زمان جان افراد ساکن ساختمان را به خطر بیندازد.
ایمنی ساختمان در کنار کاربری که دارد به لحاظ مکانی که در آن احداث می‌شود هم حائز اهمیت است، برای مثال ساختمان‌های مدرسه یا مهدکودک باید نکات ایمنی بیشتری را رعایت کند یا ساختمانی که در نزدیکی گسل‌های لرزه‌خیز قرار گرفته است، باید عملیات مقاوم‌سازی بسیاری را انجام دهد، بنابراین بحث ایمنی ساختمان یک بحث پیچیده‌ای است که علاوه‌بر توجه به افزایش تقاضای ایمنی از سوی مشتریان و برخی قوانین و مقررات، در دسترس بودن امکانات فنی و زیرساختی آنها نیز باید در نظر گرفته شود.
بر اساس تحقیقات کارشناسان و صاحب‌نظران؛ در حال حاضر، مجموعه‌ای از استانداردها وجود دارد که بر طبق آن می‌توان به میزان ایمنی ساختمان تا حدودی دست یافت، ایمنی ساختمان‌ها به سه دسته پرخطر، کم‌خطر و میان خطر تقسیم می‌شود. بررسی برای ارزیابی ایمنی ساختمان بر اساس استاندارهای جهانی بوده و بر این مبنا ساختمان‌های پرخطر هر ساله، کم خطر هر ۱۰ سال و میان خطر سه سال یک بار باید مورد بررسی ایمنی قرار گیرند.
آنچه باید در زمینه ایمنی ساختمان مورد بررسی قرار گیرد در کنار بررسی ساختمان‌هایی که به لحاظ قدمت سن بالایی دارند و رفت و آمد زیادی در آنها انجام می‌شود، برخورد جدی با آن دسته از مالکان سازه‌هایی است که در دسته‌بندی ساختمان‌های پرخطر قرار دارند که یکی از راه‌حل‌هایی که تاکنون در دستور کار مسئولان قرار گرفته پلمب کردن این ساختمان‌ها است.
در یک طرف بحث ایمنی ساختمان، تقاضای کاربران برای ایمنی بیشتر ساختمان وجود دارد و در طرف دیگر این بحث قوانین و مقرراتی هستند که در چند سال اخیر در ساخت و سازها لازم‌الاجرا شده‌اند، ایمنی ساختمان تنها به مقاوم‌سازی سازه‌های اصلی ساختمان‌ها همانند تیرها و ستون‌ها منتهی نمی‌شود، بلکه تعویض تجهیزات داخلی یک ساختمان مانند درها و پنجره‌ها یا تعویض سیستم گرمایش و سرمایش هم کمک قابل توجهی به فراهم کردن ایمنی ساختمان می‌کند.
بر این اساس با توجه به پدیده‌های طبیعی همچون سیل، زلزله، طوفان؛ حوادث غیرطبیعی دیگری همچون تجهیزات قدیمی، نبود سیستم اطلاع‌رسانی در بحران‌ها، عایق نبودن دیوارها، کف، گچ‌کاری و بسیاری از عوامل دیگر نیز منجر به اتفاقاتی می‌شوند که هزینه مالی و جانی بسیاری به همراه دارند. رعایت ایمنی به صورت صددرصدی در یک خانه میسر نیست، اما می‌توان در قسمت‌های مهمی از خانه که احتمال بروز بحران در آنها بیشتر است از این اتفاقات پیشگیری کرد. بنابراین در کنار این مسائل بهتر است بدانیم مسئله ایمنی ساختمان آنچنان که تصور می‌شود هم مسئله هزینه‌برداری نیست و تنها با یک سرمایه‌گذاری اندک می‌توان دارایی خود را بیمه و از اتفاقات ناگوار بعدی جلوگیری کرد.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا، با منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان پیرامون وضعیت رعایت مقررات ملی ساختمان‌های ناایمن بلندمرتبه و مهم، لزوم ضوابط شهرسازی، ایمنی، اصول فنی، کنترل ساخت‌وسازها برای ساختمان‌سازی ایمن و برخورد قانونی با تخلفات ساختمانی در استان اصفهان است.
شناسایی ۴۳۰ ساختمان دارای نواقص ایمنی از لحاظ فاکتورهای مختلف
تاکنون چه تعداد از ساختمان‌های ناایمن شهر اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفته است؟
با ابلاغ دستورالعمل‌های ارزیابی و شناسایی ساختمان‌های فرسوده از وزارت کشور به استان طی پیگیری‌هایی از سه سال گذشته تاکنون با محوریت شهرداری اصفهان؛ کارگروه شناسایی ساختمان‌های آسیب‌پذیر در برابر حوادث و حریق با اولویت ساختمان‌های ناایمن، متشکل از نماینده عمران و معماری شهرداری اصفهان، آتش‌نشانی، نظام مهندسی، راه و شهرسازی و ادارات برق و گاز تشکیل شد و بازدید و ارزیابی از ساختمان‌های بلندمرتبه و مهم کلانشهر اصفهان در دستور کار این تیم فنی قرار گرفت.
این کارگروه با بیش از یک سال فعالیت و پیگیری در مجموع ۴۳۰ ساختمان دارای نواقص ایمنی را از لحاظ فاکتورهای مختلف شناسایی کردند که از این تعداد حدود ۱۰۵ ساختمان در بخش تجاری، ۱۰ مورد گردشگری، ۱۰۴ مجتمع مسکونی، ۶۱ بنای اداری و ۳۱ عمارت آموزشی جزو ساختمان‌های ناایمن اصفهان قرار گرفتند، بناها و سازه‌های فرسوده غیرمقاوم در برابر حوادث استان به طور عمده در بخش‌های درمانی، فرهنگی، ابنیه تاریخی، مذهبی، ورزشی، پارکینگ، سالن‌های پذیرایی، اداری، مراکز عمومی، خصوصی، مجموعه‌های مسکونی و تجاری است که توسط تیم‌های فنی رصد شدند.
بر اساس چه قوانین و مصوبات، ارزیابی ساختمان‌های ناایمن در کلانشهرها اجرایی می‌شود؟
با استناد به جز (۵) بند (ض) ماده (۱۴) قانون مدیریت بحران کشور با هدف نظارت بر رعایت ضوابط و مقررات ایمنی در ساختمان‌های در حال بهره‌برداری، ادارات راه و شهرسازی استان مکلف شدند "ارزیابی ایمنی ساختمان‌های مهم و بلند مرتبه با کاربری‌های مختلف را با اولویت بندی کلانشهرها در برابر آتش‌سوزی، زلزله، فرونشست و فروریزش زمین انجام دهند و نتایج را به مرکز تحقیقات و راه شهرسازی ارائه کند".
نقش شهرداری‌ها در ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه و مهم در کلانشهرها چیست؟
مطابق با بند (۱۴) ماده (۵۵) قانون شهرداری‌ها، لازم است شهرداری‌های سراسر استان پس از شناسایی ساختمان‌های ناایمن و پرخطر، "در استفاده و بهره‌برداری از ساختمان ناایمن در برابر سیل، حریق، رفع خطر بناها و دیوارهایی آسیب‌پذیری و خطرناک در معابر، کوچه و امکان عمومی با اتخاذ تدابیر، هشدارهای لازم را به‌صورت رسمی و با تعیین مهلت مقرر برای رفع خطر به مالکان ابلاغ کنند"، لذا پس از پایان مهلت تعیین شده و عدم اقدام مالک به رفع خطر، شهرداری باید با هماهنگی مراجع قضائی برای جلوگیری از فعالیت و بهره‌برداری از این قبیل ساختمان‌ها اقدام کند.
همچنین بر اساس ماده (۲۲) قانون ایمنی ساختمان‌ها؛ ارزیابی و شناسایی ساختمان‌های ناایمن و ناپایدار با اولویت‌بندی در شهرهای بزرگ با جمعیتی بیش از ۲۰۰ هزار نفر، گام دوم بررسی بناهای غیرمقاوم در سایر شهرها و در مرحله آخر نیز سازه‌های مناطق روستایی به طور مشخص تعیین و ابلاغ شده است.
ضرورت پایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر زلزله، فرونشست، تاب‌آوری سیستم‌های سازه سقف و نبود ساخت بناها روی گسل در استان اصفهان
هدف از تشکیل کارگروه پایش ایمنی ساختمان‌های مهم و بلندمرتبه در استان چیست؟
در سال ۱۴۰۱ با ابلاغ دستورالعملی از وزارت کشور به سراسر استان‌ها، کارگروه پایش ایمنی ساختمان‌های مهم و بلندمرتبه با محوریت دبیرخانه اداره کل راه و شهرسازی با هدف بررسی چک لیست‌های تهیه شده توسط کارشناسان بر اساس دستورالعمل پایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر زلزله، فرونشست، تاب‌آوری سیستم‌های سازه سقف و نبود ساخت بناها روی گسل در استان اصفهان هم تشکیل شد.
از سوی دیگر، مطابق با چک لیست‌ها در برابر حریق که مشخصاً ساختمان‌های بلندمرتبه و مهم را از نظر دسترسی به خیابان‌های اطراف، امداد و نجات منطبق با ضوابط خاص خودروهای آتش‌نشانی، نصب درب‌های دودبند و تجهیزات کشف، اعلام و اطفای حریق، سیستم برق اضطراری، تابلوهای معرفی قوانین ساختمان ایمن، وضعیت مناسب عرض پله‌ها و نرده‌ها، روشنایی فضاهای عمومی ارتباط و خروج، راهنمایی خروج اضطراری، تعیین فاصله صحیح خروجی‌ها، تجهیزات ایمنی و محل نصب آسانسورها، قفل درهای اصلی ساختمان، تهویه موتورخانه، بام و اتاقک نگهبان، تعداد خاموش‌کنندگان در طبقات، شبکه آب آتش‌نشانی، نحو مناسب نصب جعبه کنتورها، سیستم‌های نشت گاز، کارگذاری پنجره‌ها بناها برای امدادرسانی افراد و سایر الزامات تعیین شده برای فضاها، اجزا و عناصر ساختمان‌ها در طراحی و ساخت ساختمان‌های بلند مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد نیز باید رعایت شود.
بنابراین با شناسایی ساختمان‌های ناایمن، چک لیست‌های اعلام شده توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با موضوع بررسی وضعیت ساختمان در برابر زلزله و فروریزش، آتش‌سوزی، ملاک ارزیابی قرار گرفته و پس از ارزیابی و شناسایی ساختمان‌ها ناایمن و پرخطر، اطلاعات و مستندات جمع‌آوری و ارسال می‌شود، چرا که طی سال‌های اخیر وقوع حوادثی مانند ریزش ساختمان متروپل و آتش‌سوزی در پلاسکو و همچنین حادثه حریق خودرو در پارکینگ مجتمع مسکونی پنج طبقه در محله فرهنگ فولادشهر و سرایت به اقلام موجود در لابی ساختمان و دودزدگی در کل ساختمان، هشداری برای سایر مناطق کشور است.
طی روزهای گذشته، جلسه تخصصی وضعیت ایمنی و وقوع حریق مجتمع فولادشهر با حضور شهرداری، شرکت عمران بهارستان و مسئولان محلی تشکیل و علت حادثه مورد ارزیابی قرار گرفت، این نکته حائز اهمیت است که اداره راه و شهرسازی و شرکت‌های عمران در بهارستان، مجلسی، فولادشهر اقدامات زیرساخت‌های امدادی را در ساختمان‌های مسکن مهر احداث شده و نهضت مسکن ملی در حال ساخت را فراهم کنند.
با سازندگان ساختمان ناایمن چگونه برخورد خواهد شد؟
این دستورالعمل درخصوص شناسایی ساختمان‌های موجود، در حال گودبرداری و ساخت بر اساس گروه (ج) و (د) ماده ۱۲ آئین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی با هر نوع کاربری اعم از خصوصی و دولتی است که هدف از تشکیل کارگروه پایش ایمنی با محوریت دبیرخانه اداره کل راه و شهرسازی، شناسایی ساختمان‌های ناایمن و ناپایدار در برابر زلزله، حریق، فرونشست و فروریزش و در نظر گرفتن راهکارهای قانونی برای رفع خطر و پایداری ساختمان‌های است که تاکید شده به منظور پیشگیری از حوادث و با استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود از جمله سازمان‌های نظام مهندسی، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، بخشداری‌ها، اتحادیه‌های صنفی، ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر دستگاه‌ها نسبت به اجرای مفاد آئین‌نامه به صورت میدانی اقدامات لازم را انجام دهند.
بر اساس این آئین‌نامه؛ مراجع صدور پروانه نسبت به شناسایی ساختمان‌های بدون پایان کار با اولویت ساختمان‌های بلندمرتبه، مهم و عمومی با توجه به نوع مخاطره، بررسی اطلاعات مستند بناها، فرایند اجرای چک‌لیست‌ها اقدام و در صورت وجود تخلف به ویژه در مسائل مربوط به ایمنی، پایداری و استحکام بنا در برابر زلزله و فروریزش با تشخیص کارشناس رسمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و همکاری دیگر اعضای کارگروه، گزارش تخلفات این قبیل ساختمان‌ها را سریع برای صدور رأی مقتضی به کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ ارجاع می‌دهد.
الزام بخشنامه‌های ابلاغیه ساختمان‌های ناایمن در چیست؟
مطابق بخشنامه‌ای سال ۱۴۰۱ ابلاغ شده از وزارت کشور، رعایت مقررات ملی ساختمان، ضوابط شهرسازی و اصول فنی، ایمنی و بهداشتی در تمام مراحل طراحی، صدور پروانه، اجرا، پایان کار و بهره‌برداری از ساختمان توسط مالک، مهندس طراح، پیمانکار و مجری ساختمان و نظارت بر آن مطابق قوانین موجود از طریق مهندسان ناظر الزامی است.
در این بخشنامه تصریح شده است در مرحله صدور پروانه ساختمان، رعایت دقیق ضوابط طرح توسعه (جامع، هادی و تفصیلی) مصوب، مقررات ملی ساختمان و ضوابط مربوط به ایمنی ساختمان، توسط مراجع صدور پروانه ملاک عمل قرار گیرد و با هدف نظارت بر رعایت ضوابط و مقررات ایمنی در ساختمان‌های در حال بهره‌برداری با استناد به جز (۵) بند (ض) ماده (۱۴) قانون مدیریت بحران کشور؛ ادارات راه و شهرسازی استان مکلف شدند "ارزیابی ایمنی ساختمان‌های مهم و بلند مرتبه با کاربری‌های مختلف را با اولویت‌بندی کلانشهرها در برابر آتش‌سوزی، زلزله، فرونشست و فروریزش زمین انجام می‌دهد و نتایج اقدامات را به مرکز تحقیقات و راه شهرسازی ارائه کند".
بی‌شک می‌توان با رعایت قوانین و مقررات ایمنی مهم درصد وقوع حوادث را به حداقل رساند
چه نکاتی باید برای جلوگیری از ساخت‌وساز ناایمن در شهر رعایت شود؟
هرچند وقوع حوادث مختلف اجتناب‌ناپذیر است، اما بی‌شک می‌توان با رعایت قوانین و مقررات ایمنی مهم درصد آنها را به حداقل رساند، برای نمونه حادثه سقوط هشت متری آسانسور مرکز اداری سه طبقه در حال اتمام بانک ملی در خیابان شهید رجایی کاشان که سبب مجروح شدن شدید چهار نفر شد، لذا مالکان ساختمان‌ها و مهندسان ناظر رعایت اصول ایمنی را در مراحل احداث ساختمان، ایمنی آسانسور، دریافت تأییدیه ایمنی آسانسور از آتش‌نشانی و اداره کل استاندارد و پایان کار شهرداری را داشته باشند و شرکت‌های ذی‌صلاح این آسانسورها را نصب کنند. اداره استاندارد نیز مکلف شده استاندارد آسانسورها را تهیه و تدوین و ایمنی آسانسورها در سطح استان را ارزیابی کند.
همچنین دریافت گواهی استاندارد برای شهرها و پارک‌های بازی به شهرداری‌ها ابلاغ شده است و تمام پیمانکاران موظف به دریافت گواهی ایمنی از اداره کار و استفاده از مصالح استاندارد با دریافت تاییدیه از دستگاه‌های مرتبط برای توسعه ایمنی و پایداری ساختمان‌های احداثی هستند، البته ساخت و سازها در بناهای جدید هم باید طبق مقررات و قوانین فعلی ساخته شود.
از سوی دیگر مهندسان ناظر نیز در ایمنی ساختمان نقش مهمی دارند و نظارت آنان بر رعایت مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی و اصول فنی ایمنی و بهداشت در مراحل طراحی، صدور پروانه، اجرای کار، پایان کار و بهره برداری و ساخت ساختمان توسط مالک مهندس طراح، پیمانکار و مجری ساختمان الزامی است.
به تمام دستگاه‌ها ابلاغ شده که نصب علائم و اطفای حریق و رفع نواقص غیرایمن سیستم‌های سازه‌ها را در دستور کار اقدامات جدی خود قرار دهند و مدیران و هیئت امنای مجتمع‌های مسکونی نیز مکلف‌هستند که رعایت ضوابط ایمنی و چک لیست‌ها را در بررسی سیستم شیرآلات، اعلام آنلاین حریق، سیستم‌های آب آتش‌نشانی، رفع راه‌پله‌ها از اشیای مازاد، عرض پله‌ها و نرده‌گذاری باید بر اساس قوانین انجام شود، همچنین کنترل راه‌های تردد دستگاه‌های امدادی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
در حال حاضر شیرهای ایستگاه‌های هیدرات شهر اصفهان کامل نیست و از شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان درخواست داریم که در اسرع وقت با همکاری سازمان آتش‌نشانی نسبت به ایجاد سیستم‌های آب این سازمان در ایستگاه‌ها اقدامات لازم را اجرایی کند، چرا که این مسئله برای سرعت عمل تیم‌های امدادی بسیار حائز اهمیت است. از سوی دیگر به منظور تاکید بر رعایت اصول ایمنی در محور بازار اصفهان توسط صنوف، جلسات هیئت امنای بازار در فرمانداری تشکیل می‌شود. رعایت همه مقررات و اصول ایمنی در حوزه تجارتی، مسکونی، اداری و سایر بخش‌ها برای پیشگیری از هرگونه رخداد و حادثه‌ای الزامی است.
نظر شما