به گزارش خبرنگار ایمنا، آزاداندیشی مفهومی است مانند یک فرهنگ و گفتمان که به طریقی فرد را با محیطی جدید برای رشد و بالندگی آشنا می‌کند که این شیوه پیشرفت واقعی در فرهنگ و اندیشه و علم را به همراه دارد. در این میان کرسی آزاداندیشی، بازیگری اصلی و عنصری تعیین‌کننده است، کرسی آزاداندیشی محفلی برای گفت‌وگوی آزادانه حول موضوعات مختلف است؛ محفلی که در آن فرهنگ آزاداندیشی محقق می‌شود.
هر محفلی که در آن دانشجویان بتوانند حول یک موضوع مشخص با یکدیگر و در یک فضای آزاد، منطقی و اخلاق‌مدار، گفت‌وگو کنند، مصداقی از یک کرسی آزاداندیشی است؛ براین اساس کرسی آزاداندیشی را نباید محصور در یک قالب خاص دانست. مناظره‌های تخصصی و غیرجنجالی، میزگردهای دانشجویی، تریبون‌های آزاد، حلقه‌های نقد و گفت‌وگو در دانشکده و خوابگاه، کلاس‌های درس و حتی محیط‌های مکتوب و مجازی و به طور کلی هر محفل گفت‌وگویی می‌تواند مصداقی از کرسی آزاداندیشی باشد.
برای تبدیل شدن آزاداندیشی به فرهنگ، کرسی‌های آزاداندیشی به عنوان یک وسیله، باید در موضوعات و قالب‌های مختلف پی در پی برگزار شود تا به گفتمان غالب فضای نخبگانی کشور تبدیل شود؛ از این رو بسیاری از برنامه‌هایی که برگزاری آنها در فضای دانشگاه مرسوم بوده از جمله تریبون آزاد و مناظره دانشجویی در صورت دارا بودن مؤلفه‌ها، کرسی آزاداندیشی محسوب می‌شود.
گفت‌وگوهای آزاد دانشجویی شباهت زیادی به تریبون آزاد دارد، اما به صورت ساختارمندانه و منطقی در این برنامه تمام افراد می‌توانند برای اظهارنظر ثبت‌نام کنند و در مدت زمان مساوی به اظهارنظر درباره موضوع جلسه بپردازند.
یکی از ارکان اساسی جمهوری اسلامی، مشارکت مردم در حاکمیت است و این مشارکت مصادیق مختلفی دارد که یکی از آنها صحبت کردن و اظهارنظر درباره مسائل کشور است. اینکه دانشجویان ببینند تریبونی وجود دارد که می‌توانند صحبت‌هایشان را درباره مسائل اساسی کشور و حتی مسائل دانشگاه خودشان مطرح کنند این احساس مشارکت در آنها تقویت می‌شود.
از طرفی مطالبه‌گری و حساس بودن به مسائل کشور یکی از رسالت‌های دانشجو است؛ دانشجو به دلیل آزادی و نداشتن روحیه محافظه‌کاری، می‌تواند مطالبات مردم را فریاد بزند و به عنوان نماینده مردم، مسئولان را در قبال وظایف و تعهداتشان بازخواست کند.
کرسی مطالبه‌گری قالبی در راستای تحقق اهداف است. در این مدل، موضوع کرسی، نقد عملکرد یکی از مسئولان دانشگاهی با یکی از مسئولان کشور است. در واقع برگزاری این مدل از آزاداندیشی گامی مثبت در راه تحقق آرمان آزاداندیشی و ترویج روحیه نقدپذیری است.
در اصل طرح بحث از ضرورت آزاداندیشی به بهمن‌ماه سال ۸۱ برمی‌گردد جایی که نقطه شروع ماجرا سخنان رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای انجمن اهل قلم بود: «اگر بخواهیم در زمینه گسترش و توسعه واقعی فرهنگ و اندیشه و علم حقیقتاً کار کنیم، احتیاج داریم به اینکه از مواهب خدادادی و در درجه اول آزاداندیشی استفاده کنیم. آزاداندیشی در جامعه ما یک شعار مظلوم است. تا گفته می‌شود آزاداندیشی، عده‌ای فوری خیال می‌کنند که بناست همه بنیان‌های اصیل در هم شکسته شود و آنها چون به آن بنیان‌ها دلبسته‌اند، می‌ترسند. عده‌ای دیگر نیز تلقی می‌کنند که با آزاداندیشی باید این بنیان‌ها شکسته شود. هر دو گروه به آزاداندیشی که شرط لازم برای رشد فرهنگ و علم است، ظلم می‌کنند. ما به آزاداندیشی احتیاج داریم».
از آن جایی که حیثیت دانشگاه و دانشجو حیثیتی علمی است و از دانشجو انتظار می‌رود بیش از هر چیز به پویایی و تحرک علمی اهمیت بدهد، در جریان نامه‌نگاری‌های سال ۸۱ نیز که به مطرح شدن ضرورت فضای باز و کرسی‌های آزاداندیشی انجامید، رویکرد علمی و تخصصی به این کرسی‌ها در اولویت قرار گرفته است؛ به نظر می‌رسد جو عمومی دانشگاه طاقت چنین رویکردی را ندارد و اکثریت جمعیت دانشجویان هم (که در مقطع کارشناسی تحصیل می‌کنند) توان و بنیه علمی لازم برای وارد شدن به بحث‌های آزاد علمی را ندارند؛ به این ترتیب و با وسواس می‌توان کرسی‌های آزاداندیشی علمی را تنها متوجه دانشجویان مقاطع بالاتر (ارشد و دکتری) دانست که اشراف بیشتری هم بر رشته‌های تخصصی خودشان دارند. طبیعی است که در کرسی‌های سطح پایین‌تر بحث‌های عمومی‌تر و سطحی‌تری نیز شکل می‌گیرد.
طی سال‌های اخیر نوع نگاه به کرسی‌های آزاداندیشی نیز دچار چرخش شده و انتظارات سیاسی از کرسی‌های آزاد اندیشی بالا رفته است؛ مقام معظم رهبری در سال ۸۸ و در بخشی از تذکراتشان نسبت به پیاده نشدن کرسی‌های آزاداندیشی به دانشجویان صراحتاً فرمودند: «شما کرسی آزاد فکری سیاسی را، کرسی آزاد فکری معرفتی را در همین دانشگاه تهران، در همین دانشگاه شریف، در همین دانشگاه امیرکبیر به وجود بیاورید. چند نفر دانشجو بروند، آنجا حرفشان را بزنند، حرف همدیگر را نقد کنند، با همدیگر مجادله کنند. حق، آنجا خودش را نمایان خواهد کرد.» با این حساب مناظره‌های ساده دانشجویی در حوزه‌های مختلف سیاسی و فکری نیز مصداق بارز کرسی‌های آزاداندیشی تلقی شده و این نیز مطالبه امروز رهبری از جریانات دانشجویی است.
یکم خردادماه ۹۳ رهبر معظم انقلاب در دیار جمعی از دانشجویان با ایشان فرمودند: «نمونه‌هایی از کارهایی که می‌تواند نسل جوان را در نقش و شأنِ محوربودنِ حرکت عمومی جامعه کمک کند و ظرفیت لازم را به آنها بدهد، تشکیل میزگردها و کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها که بنده مکرر این را تکرار کرده‌ام، تأکید کرده‌ام و توصیه کرده‌ام و خیلی پیشرفتی نداشته است. چه کسی باید این کار را بکند؟ منتظر باشید که رئیس دانشکده یا معاون فرهنگی یا مانند اینها بکنند، فایده‌ای ندارد؛ خودتان باید بکنید. در دانشگاه‌ها کرسی‌های آزاداندیشی را باید تشکیل بدهید؛ منتها همین‌طور که گفتم همه این حرکت‌ها باید منضبط باشد. با انضباط، با پیش‌بینی، با مطالعه خوب از سوی افرادی که صاحب ذهن فعال و زبان گویا هستند راه بیفتد. اینها حتماً کمک می‌کند، تأثیر می‌گذارد. الان مجموعه دانشجویانی که همراه با تشکل‌ها هستند، درصد بالایی از دانشجوهای کشور نیست، اگر چنانچه شما این کارها را بکنید، این درصد قطعاً رشد خواهد کرد. دانشجویی که متعهد نباشد یا سرگرم کارهای بی‌ربط باشد، در پیشرفت کشور هیچ تأثیر مثبتی نمی‌گذارد اگر تأثیر منفی نگذارد. شما می‌توانید تأثیرگذاری کنید.»
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، راهکار بسیار مناسب برای تربیت دانشجویی است که می‌خواهد از آموزش حافظه‌محور به یادگیری تعالی‌بخش برسد؛ از این رو باید روش‌مندی، منطق یادگیری، منطق دسترسی به داده و منطق فکر کردن را به دانشجویان آموزش داد.
وی می‌افزاید: تحول در آموزش رخ نخواهد داد، مگر اینکه روش‌هایی مبتنی بر بیان، گفت‌وگو، تحقیق و خردورزی ارائه شود، آنچه در کرسی‌های آزاداندیشی اتفاق می‌افتد، یک تمرین درک و خردورزی و بیان مؤثر داشتن است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه در واقع کرسی‌های آزاداندیشی فرصت تفکر و یادگرفتن چگونه فکر کردن است، خاطرنشان می‌کند: درست است که مطالبه مقام معظم رهبری در خصوص کرسی‌های آزاداندیشی در گذشته به عنوان یک مطالبه به حق در عرصه فرهنگی دیده می‌شد، اما امروز این مطالبه، درمان نظام آموزشی از مدرسه تا دکتری است.
وی ادامه داد: لازم است به جایی برسیم که به جای ارائه مدرک، امتحان نهایی دانشجو، شرکت در یک کرسی آزاداندیشی باشد و دانشجو بتواند ممارست خود را که قدرت فراگیری، درک، خردورزی و بهره‌گیری از بیان است، نشان دهد.
ضرورت تداوم و افزایش کرسی‌های آزاداندیشی
مجتبی جعفری، مدیرکل فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان درباره کرسی‌های آزاداندیشی می‌گوید: در زمان‌های مختلف تریبون‌های آزاد دانشجویی برگزار شده است پیش‌تر شاهد بودم برای برگزاری تریبون‌های آزاد در فضای باز جمعیت بسیاری حاضر می‌شد و دانشجویان به صورت آزادانه به گفت‌وگو می‌پرداختند.
وی می‌افزاید: برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی میان جوانان دانشجو فرصت بسیار خوب، مطلوب و لازمی است که به نظر می‌رسد تاکنون این کرسی‌ها به خوبی برگزار شده است و باید به تعداد آنها افزوده شود؛ این در حالی است که باید مصداق کرسی‌های آزاداندیشی به یک معنا باشد، دانشجو صحبت‌های خود را انجام داده و طرف مقابل دیدگاه‌های خود را مطرح کند همچنین نباید شرایط به سمتی حرکت کند که تضارب آرایی صورت گیرد.
مدیرکل فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان تصریح می‌کند: پرونده دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی قابل قبول بوده، اما با آنچه مورد انتظار است، فاصله داریم و باید افزایش و تقویت شود.
وی ادامه می‌دهد: کرسی‌های آزاداندیشی حدود سه سال است که در دانشگاه آزاد اسلامی به صورت قوی برگزار شده است، به گونه‌ای که سال گذشته مورد تقدیر رهبر فرزانه انقلاب قرار گرفت که یکی از کارهای خوب و ارزشمند در دانشگاه آزاد اسلامی است.
نظر شما