به گزارش ایمنا، با وجود این‌که در لایحه بودجه میراث فرهنگی برای سال ۱۴۰۲ مبلغ یک‌هزار و هشتصد و سی میلیارد تومان (۱.۸۳۰ میلیارد تومان) تعیین شده که حدود ۶۰ درصد از مجموعه بودجه وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به خود اختصاص داده است، اما به زعم برخی مدیران میراث فرهنگی در استان‌ها کمبود بودجه همچنان مهم‌ترین چالش میراث فرهنگی به شمار می‌آید.
حتی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم به این موضوع اذعان کرده و بارها در نشست‌ها و برنامه‌های خود، کمبود بودجه میراث فرهنگی را گوشزد کرده است.
ضرغامی حتی قبل از لایحه بودجه ۱۴۰۲ (خردادماه ۱۴۰۱) گفته بود: «امسال مجلس بودجه عمرانی وزارت میراث فرهنگی را ۷۷ درصد افزایش دادند و این افزایش بیش از دوبرابر میانگین افزایش اعتبارات عمرانی در سایر دستگاه‌هاست. با این حال افزایش اعتبار مذکور برای مرمت ۳۵ هزار بنای تاریخی در کشور کافی نیست و از ظرفیت خیرین نیز در کنار اعتبارات دولتی استفاده خواهد شد.»
ضرغامی همچنین بیست و هشتم دی‌ماه ۱۴۰۱ با اشاره به محدودیت منابع کشور، همین امر را یکی از عوامل اختصاص بودجه اندک در حوزه میراث فرهنگی اعلام کرده و گفته بود: «با صحبت انجام‌شده با رئیس‌جمهور قرار شد با پیگیری سازمان برنامه و بودجه و صحبت با مجلس این رقم اصلاح شود. فعالیت‌ها در حوزه عمرانی و مرمت‌ها مختص تزئین و ظواهر بناهای تاریخی نیست، بلکه برخی به دلیل سازه و پایداری مشکل دارند که نیازمند فوریت و اعتبار بیشتر است؛ لذا رئیس‌جمهور تذکر داد تا مواردی به عنوان اصلاح در این حوزه‌ها به مجلس ارائه شود که رقم نهایی نیز تکمیل و اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
او خردادماه ۱۴۰۲ نیز اعتبارات دولتی را برای صیانت از حوزه میراث‌فرهنگی «یک شوخی بزرگ» خواند.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همچنین در نشستی اظهار کرد: «در نظر بگیرید که ٣۵ هزار بنای ثبت ملی و ٢۶ بنای ثبت جهانی در ایران داریم که اگر بر اساس بودجه سالِ قبل بخواهیم به هر کدام بودجه‌ای اختصاص دهیم، به هر بنا روزی ٣٠٠ هزار تومان می‌رسد که از دستمزد روزانه یک کارگر هم کمتر است. پس دولت پول کافی برای مرمت ندارد و تعارف نداریم.»
درباره کمبود بودجه علی دارابی معاون میراث‌فرهنگی کشور نیز اظهارنظرهایی داشته است؛ او چندی پیش در یادداشتی به میزان بودجه میراث‌فرهنگی معترض شده و نوشته بود: «وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اگر مورد توجه ویژه قرار گیرد، می‌تواند هزینه اداره کشور را به جای نفت بر عهده گیرد؛ به شرط آنکه یک‌بار همه امکانات، ظرفیت‌ها، زیرساخت‌ها و اعتبارات و بودجه لازم را به آن اختصاص دهند. واقعاً با بودجه سه هزار و ۱۷۷ میلیارد و ۳۸۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان که برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نظر گرفته‌اند، در صورت تخصیص ۱۰۰ درصد آنکه سال ۱۴۰۱ فقط ۳۵ درصد تخصیص داده شده است از عهده معاونت میراث چه کاری ساخته است؟ از دولت و مجلس محترم شورای اسلامی انتظار تخصیص بودجه و اعتبارات ویژه برای میراث فرهنگی داریم. ما امانت‌دار و حافظ میراث فرهنگی ایران بزرگ هستیم. این اعتبارات بیانگر مهجوریت میراث فرهنگی است و این در شأن، جایگاه و تاریخ و تمدن کهن ایران عزیز نیست.»
وزارت میراث فرهنگی در ادامه این اظهارات، راه‌اندازی انجمن خیرین میراث فرهنگی را کلید زد تا از افرادی که مایل به کمک به حفظ و صیانت از میراث فرهنگی با سرمایه شخصی هستند کمک بگیرد.
در حالی‌که میزان بودجه میراث فرهنگی همیشه مورد بحث و اعتراض بوده، اما برخی استان‌ها توانستند در دریافت سهمی بیشتر از بودجه ۱۴۰۲ گوی سبقت را از سایرین بربایند، به طوری که برخی مدیران استانی، توزیع بودجه میراث فرهنگی را «ناعادلانه» دانسته‌اند. گفته شده است درحالی‌که استانی کمتر از یک میلیارد تومان بودجه برای مرمت دریافت کرده است، بیش از نیمی از بودجه مرمت میراث فرهنگی برای استان اصفهان درنظر گرفته شده که اعتراض در خفای برخی استان‌ها را به دنبال داشته است.
از سوی دیگر، استان مازندران که محوطه‌های تاریخی بی‌شماری دارد و هر روز در معرض زمین‌خواری است و حریم محوطه‌های باستانی این استان روز به روز مورد تعرض قرار می‌گیرد، به گفته مدیران میراث فرهنگی‌اش بودجه مناسبی برای این حوزه دریافت نکرده است، به طوری که مهدی عابدینی معاون میراث‌فرهنگی این استان گفته است: «بودجه‌ای که به این استان اختصاص داده شده کفاف پروژه‌های نیمه‌کاره مرمتی را نمی‌دهد. بودجه مازندران در حوزه مرمت حدود دو میلیارد تومان است که البته وضعیت بقیه استان‌ها هم به همین شکل است و فقط یک استان بیش از نیمی از بودجه مرمتی کشور را دریافت کرده است.»
استان هرمزگان از دیگر استان‌هایی است که از کمبود بودجه در بخش مرمت، ثبت آثار و کاوش‌های باستان‌شناسی گِله دارد؛ طیبه حسین آخوندی رئیس گروه حفظ و احیای بناها و بافت‌های تاریخی استان هرمزگان درباره وضعیت بودجه بخش میراث فرهنگی گفته است: «در حوزه میراث فرهنگی بیشتر بناهای ثبتی به مرمت فوری نیاز دارند، اما به علت محدودیت بودجه به خیلی از آن‌ها توجه نشده و یا به درستی مرمت نشده‌اند. بنابراین همه این بناها در اضطرار مرمت قرار می‌گیرند و برای مرمت آن‌ها درخواست اعتبار می‌شود، اما مبلغی که تخصیص داده می‌شود خیلی کم است و این دیدگاه توزیع اعتبارات در حوزه میراث فرهنگی در شوراهای برنامه‌ریزی نیازمند اصلاح است.»
کمبود بودجه در حوزه میراث فرهنگی فقط مختص بخش مرمت آثار و بناهای تاریخی نیست، بسیاری از آثار نیازمند کاوش‌های باستان‌شناسی هستند، اما سهم ناچیز کاوش‌ها از بودجه‌های تخصیصی، انجام آن‌ها را به تعویق می‌اندازد و همین دستمایه‌ای برای تعرض به این آثار می‌شود؛ برای مثال دو محوطه باستانی استان قم امسال در اولویت کاوش قرار دارند، اما به گفته معاون میراث فرهنگی این استان، کاوش این دو محوطه به شرط تأمین بودجه انجام می‌شود.
در استان البرز نیز تعداد بناهایی که به دلیل کمبود بودجه سال‌هاست به حال خود رها شده‌اند، کم نیست. نمونه بارز آن «کاخ مروارید» است که سقف اصلی آن چند سالی به بهانه کمبود اعتبار، مرمت نمی‌شود، درحالی‌که به مرمت و بازسازی فوری نیاز دارد. شهرام محمودی معاون میراث فرهنگی استان البرز درباره این موضوع اظهار کرد: «اولویت اصلی ما در مرمت پوشش سقف کاخ مروارید است، اما این کار حدود هشت نه میلیارد بودجه می‌خواهد که درخواست آن داده شده، ولی متأسفانه هنوز ابلاغ نشده است. منتظریم با تأمین این بودجه، سقف کاخ را به یک‌باره مرمت کنیم.»
وی افزود «متأسفانه در حوزه کاوش‌های باستان‌شناسی اعتباری نداریم. اعتبارات این حوزه را استانی در نظر نمی‌گیرند و فقط اعتبار ملی شامل آن می‌شود. برای این حوزه هم درخواست اعتبار داشتیم، اما نمی‌دانیم اعتبارات ابلاغ شود یا خیر، ولی ما اولویت‌هایی در این زمینه داریم و مشخص کردیم که قصد داریم در کدام محوطه‌ها کاوش انجام دهیم.»
این اظهارات فقط بخشی از گِله‌های استان‌هاست که درباره وضعیت بودجه میراث فرهنگی ایران مطرح شده است. رصدها نشان می‌دهد که بسیاری از محوطه‌های تاریخی به علت کمبود بودجه کاوش نمی‌شوند و حریم و عرصه مشخصی ندارند. از طرفی آثار ارزشمندی در سطح روستاها و شهرهای کشور داریم که با وجود واجد ارزش بودن به علت بودجه ناکافی نمی‌توانند به ثبت ملی برسند. علاوه‌بر این بناهای تاریخی نفیس و واجد ارزش و ثبت‌شده بسیاری وجود دارد که به مرمت‌های اضطراری نیازمندند، اما حیات آن‌ها در گرو بودجه است و ضرورت دارد نگاه‌ها در زمینه تخصیص بودجه تغییر کند.
نظر شما