به گزارش خبرنگار ایمنا، فناوری اطلاعات و ارتباطات، جامعه جهانی را به طور بنیادین دست خوش تغییر و تحول کرده و در پرتو آن شیوه و سبک زندگی انسان‌ها و روابط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آنها را تحت تأثیر خود قرار داده است؛ در عصر اطلاعات شاهد شکل‌گیری فضایی هستیم که در آن فعالیت‌های گوناگون از جمله اطلاع‌رسانی، داده‌ورزی، ارائه خدمات، مدیریت، کنترل و ارتباطات از طریق ساز و کارهای الکترونیکی و مجازی انجام می‌پذیرد.
با وجود تصور اشتباه مبنی بر مجازی بودن این فضا باید گفت که در واقع چنین نیست، فضای فتا (سایبر) یک فضای کاملاً واقعی است که قابلیت انجام بیشترین جرایم یا انواع عملیات واقعی در آن وجود دارد. کاربران در سراسر جهان همواره در معرض انواع آسیب‌ها، تهدیدها از جمله تخریب و انهدام، تحریف و انحراف، ربایش، افشا و قطع و سایر جرایم از راه دور و نزدیک قرار دارند.
با وجود تحولات و نوآوری‌های عظیم در این عرصه، مجرمان و تبهکاران از این فضا سوءاستفاده می‌کنند و گاهی مجرمان فضای سایبر گاه خطرناک‌تر از مجرمان دنیای واقعی هستند، زیرا آنها از تکنولوژی به عنوان سلاح استفاده می‌کنند.
پلیس فتا نیز از همان تکنولوژی در راستای ضلالت دشمنان و مجرمان و مبارزه و سپردن آنان به چنگال عدالت به منظور تأمین امنیت آحاد جامعه استفاده می‌کند؛ امروز پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با پایبندی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و اطاعت و پیروی از فرماندهی معظم کل قوا با اقتدار، هوشمندی، تیزهوشی و حرفه‌ای، پای به عرصه تأمین‌کنندگان امنیت در این فضا می‌گذارد.
پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران یا پلیس سایبری با نام مختصر پلیس فتا، یک واحد تخصصی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که وظیفه آن جلوگیری از کلاهبرداری‌ها، تخلفات، ایجاد امنیت و کاهش مخاطرات برای فعالیت‌های مختلف را دارد، در سال‌های گذشته با اقدامات متعدد و گسترده در حوزه اطلاع‌رسانی و هشداردهی از سوی پلیس فتا، سطح دانش فنی و رسانه‌ای هم‌وطنان در حوزه جرایم سایبری افزایش قابل قبولی داشته است، این در حالی است که با توجه به ترفندهای پیچیده مجرمان سایبری نیاز است همواره هم‌وطنان به هشدارهای پلیس فتا توجه جدی داشته باشند تا در تله این مجرمان گرفتار نشوند؛ از این رو در راستای بررسی فراوانی پرونده‌ها در پلیس فتا و جرایم رایج و راه‌های مقابله با آن با سرهنگ سیدمصطفی مرتضوی، رئیس پلیس فتای استان اصفهان به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
جرایم اقتصادی در ماه‌های ابتدایی سال جاری افزایش داشته است
ایمنا: جرایم سایبری بیشتر در چه زمینه‌ای رخ می‌دهد؟
سرهنگ مرتضوی: امروزه به دلیل پیشرفت فضای مجازی و همه‌گیری کسب و کارهای اینترنتی، جرایم سایبری نیز در حال افزایش بوده که می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به دیگران وارد کند؛ استان اصفهان از نظر جمعیت و گستردگی رتبه سوم کشور است و نفوذ فضای مجازی نیز در جامعه از همین نسبت پیروی می‌کند.
همچنین درصد نفوذ فضای مجازی بالاتر از ضریب جمعیتی است، در چند ماه ابتدایی سال جاری شاهد رشد تدریجی جرایم بودیم که عمده رشد آسیب‌ها، تهدیدها و جرایم برای شهروندان مربوطه به جرایم اقتصادی است و در بعضی از عناوین مجرمانه مانند جرایم غیراخلاقی، مزاحمت‌ها، انتشار اکاذیب، هتک حیثیت و … روند کاهشی را شاهد هستیم.
ایمنا: راهکار مقابله با جرایم چیست؟
سرهنگ مرتضوی: یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای مقابله با جرایم و آسیب‌های فضای مجازی، افزایش دانش و فرهنگ استفاده از این فضا است؛ در حال حاضر اینترنت ابزاری مناسب برای توسعه افکار و اندیشه‌های بشری محسوب می‌شود به شرط آنکه در راه صحیح استفاده شود.
مردم باید برای ورود به دنیای مجازی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشند تا دچار مشکلات مالی و اجتماعی نشوند، ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه نخست اولویت قرار دارد.
پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم است و برای جلوگیری از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها، والدین باید تا حدودی به فناوری‌های روز دنیا مسلط و آگاه باشند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنها است و هنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز می‌شود.
بنابراین چنانچه خانواده‌ها دانش و فرهنگ استفاده از فضای مجازی را فرا گیرند می‌توانند نسبت به شیوه‌های کلاهبرداری آگاهی و شناخت کافی و لازم را داشته باشند، همچنین از انجام بسیاری از جرایم، ارتباطات و آسیب‌ها جلوگیری می‌شود.
ایجاد فضای صمیمی در خانواده راهکار پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی
ایمنا: خانواده‌ها و مدارس چه نقشی در زمینه جلوگیری از جرایم سایبری دارند؟
سرهنگ مرتضوی: خانواده از جمله عوامل اساسی شکل‌گیری شخصیت، منش فردی و اجتماعی فرزندان است و فرزندان به موازات فراگیری زبان و نمود ارتباط با محیط و اعضای خانواده و جامعه، آداب و رسوم و خلقیات خانواده خود را کسب می‌کنند و آنها را جزو شخصیت و منش خود می‌سازند.
امروزه بیشتر خانواده‌ها در فضای مجازی حضوری فعال دارند و فضای مجازی نقش مهمی در زندگی آنها ایفا می‌کند؛ همین باعث شده تا افراد سرگرم این محیط شوند و تمرکزی بر خانواده نداشته باشند.
وقتی همه سرگرم فضای مجازی هستند در واقع مهمترین عنصر تعامل و گفت‌وگو در خانواده از بین رفته و فرزندان هر روز از خانواده فاصله می‌گیرند و غرق در این فضا می‌شوند و آسیب‌های اینترنتی بیشتری به آنها وارد می‌شود؛ از این رو خانواده باید صمیمیت خود را حفظ کند.
از جمله راه‌های پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی در خانواده‌ها؛ ایجاد فضای صمیمی در خانواده، ایجاد رابطه اعتماد بین والدین و فرزندان، نکشاندن روابط فضای مجازی به فضای واقعی، پرهیز از وبگردی‌های بی‌هدف، مطرح نکردن اسرار خانوادگی و مشکلات زندگی خود در فضای مجازی، عدم انتشار اطلاعات شخصی و خانوادگی، الگودهی مثبت و ارائه جایگزین و استفاده مؤثر از اینترنت و افزایش سواد رسانه‌ای است.
بعد از خانواده، مدرسه دومین محیطی است که سرنوشت و آینده کودکان را رقم می‌زند و در شکل‌دهی شخصیت دانش‌آموزان نقش بسزایی دارد و بخشی از سرنوشت و آینده دانش‌آموزان در مدرسه رقم می‌خورد. این نهاد، می‌تواند در افزایش سواد رسانه و زندگی در عصر دیجیتال و شناخت آسیب‌ها در فرزندان مؤثر باشد و با برگزاری کلاس‌هایی برای والدین به‌منظور آموزش آنها در زمین فرزندپروری در عصر دیجیتال در راهنمایی و هدایت خانوداده‌ها و فرزندان مطلوب باشد.
ایمنا: گروه هم سن و سالان جوانان و نوجوانان چه تأثیری در بروز جرایم دارند؟
سرهنگ مرتضوی: با توجه به اینکه این طیف از جامعه از هیجان‌های دوره بلوغ و جوانی برخوردار هستند، می‌توانند در رقابت‌های دوستانه و شرط بندی، مشوق سایر هم‌سالان به منظور ارتکاب جرایم سایبری باشند؛ ضمن اینکه در این سنین حس کنجکاوی غالباً بر عقلانیت برتری دارد.
افزایش ۲۲ درصدی جرایم سایبری نسبت به سال گذشته
ایمنا: آیا جرایم سایبری در استان اصفهان افزایش داشته است؟
سرهنگ مرتضوی: جرایم سایبری در استان اصفهان نسبت به سال گذشته ۲۲ درصد افزایش داشته است که ۷۷ درصد از این جرایم مربوط به جرایم اقتصادی است؛ همچنین جرایم اقتصادی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد ۴۴ درصدی داشته است.
ایمنا: رویکرد پلیس فتا در راستای مقابله با جرایم چیست؟
سرهنگ مرتضوی: پلیس فتا در حوزه پیشگیری از جرم دو رویکرد کلی دارد؛ رویکرد اول پیشگیری وضعی است، در حال حاضر نرم‌افزاهای خدماتی و نرم‌افزارهایی وجود دارند که از طریق آنها جرم‌هایی اتفاق می‌افتد. از این رو پلیس فتا در کنار تحلیل فنی نرم‌افزارها، روش‌های مجرمانه را شناسایی و راهکارهایی را برای پیشگیری از جرم تعیین می‌کند.
رویکرد دوم پلیس، اجرای برنامه‌های پیشگیری اجتماعی است؛ آموزش کاربران در استفاده صحیح از فضای سایبری و پیشگیری از وقوع جرایم سایبری از مهمترین اولویت‌های پلیس فتا است. مردم باید از برخی ترفندهای وقوع جرم آگاه شوند، در همین راستا پلیس فتا برنامه‌هایی از جمله کلاس‌های آموزشی عمومی و برنامه‌های فرهنگی در صدا و سیما را اجرا می‌کند.
پاسخگویی شبانه‌روزی وب‌سایت پلیس فتا به سوالات شهروندان
ایمنا: مسائلی که نیاز است مردم بیشتر درباره آن بدانند را بفرمائید؟
سرهنگ مرتضوی: مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا به شماره ۰۹۶۳۸۰ یا وب‌سایت پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.ir بخش فوریت‌های سایبری طی ۲۴ ساعت شبانه‌روز آماده پاسخگویی به سوالات و ارائه مشاوره‌های لازم به شهروندان گرامی است.
همچنین شهروندان می‌توانند آخرین آموزش‌ها و هشدارهای سایبری، اخبار، مقالات و سایر موارد لازم را از طریق وب‌سایت پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.ir دریافت کنند، شهروندان باید بدانند هر پیام دریافتی از شماره شخصی یا از طریق شبکه‌های اجتماعی با عنوان دریافت سود سهام عدالت، یارانه معیشتی، شکوائیه و … جعلی و به قصد سرقت اطلاعات حساب آنها است.
هر پیام و تماس دریافتی از شماره‌های شخصی یا از طریق شبکه‌های اجتماعی تحت عناوین مختلف همچون برنده شدن در قرعه‌کشی برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، همراه اول، عتبات عالیات و … کلاهبرداری و به قصد سرقت اطلاعات حساب آنها است.
به منظور جلوگیری از کپی کارت‌های بانکی، هنگام خرید از پایانه‌های فروشگاهی، عملیات پرداخت وجه را به صورت شخصی انجام داده و از بازگو کردن رمز خودداری و رمز کارت بانکی خود را به صورت دوره‌ای تغییر دهند.
ایمنا: چه اقداماتی در پلیس فتا برای جلوگیری از جرایم صورت می‌گیرد؟
سرهنگ مرتضوی: پلیس فتا برای مقابله و پیشگیری از جرایم سایبری به صورت شبانه‌روزی در حال رصد و شناسایی پیش‌دستانه مجرمان و جرایم در فضای مجازی است، همچنین آموزش همگانی با تمرکز بر فراوانی جرایم و استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای جهت آگاهی‌بخشی و پیشگیری از جرایم سایبری همواره در دستور کار این پلیس است.
ایمنا: حرف آخر…
سرهنگ مرتضوی: به هشدارها پلیس فتا و آموزش پیشگیری از آسیب‌های فضای مجازی توجه شود.
گفت‌وگو از فائزه صفری، خبرنگار سرویس جامعه خبرگزاری ایمنا
نظر شما