به گزارش خبرنگار ایمنا، روز جهانی محیط‌زیست هر سال روز پنجم ژوئن در سراسر جهان، مصادف با ۱۵ خردادماه در ایران گرامی داشته می‌شود، بر اساس اطلاعات موجود سازمان ملل متحد برای نخستین بار سال ۱۹۷۲ میلادی این زمان را به عنوان روز جهانی محیط‌زیست به منظور افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط‌زیست، ارتقای بینش جامعه در کنار تغییر دیدگاه‌های عمومی درباره نقش محوری و اساسی محیط، ترویج مشارکت مردم برای حفظ محیط زیست و تحریک سیاست‌مداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با عدم تخریب زیست محیطی و گونه‌های زیستی جانوری نامگذاری کرد و از آن سال تاکنون به بهانه این مناسبت به موضوعات جهانی مرتبط با حیات وحش، آلودگی هوا و آب پرداخته شده است.
همچنین با توجه به اهمیت زیادی که محیط‌زیست روی زندگی انسان‌ها دارد، هر ساله یکی از مسائلی که محیط زیست را تهدید می‌کند، توسط سازمان ملل، تحت عنوان موضوعی خاص جهت حفظ محیط زیست برای مردم و سازمان‌ها پررنگ‌تر و مورد توجه جدی قرار می‌گیرد که شعار و موضوع روز جهانی محیط زیست در سال ۲۰۲۳ "راه حل‌ها برای آلودگی پلاستیک" انتخاب شده است و براین اساس، هفته محیط‌زیست در سال جاری با پیام محوری «نهضت ملی کاهش آلودگی‌های پلاستیکی» در سراسر کشور برگزار خواهد شد.
طبق نظر متخصصان امر، امروزه کیسه‌های پلاستیکی، بیشترین کالای مصرفی در دنیا است و به‌رغم کاربردهای فراوان با ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط‌زیست، سالانه عامل مرگ هزاران جانور آبزی و بیش از میلیون‌ها پرنده در جهان می‌شوند که ضعف اجرایی در این حوزه با سرعت بسیاری به نابودی محیط‌زیست می‌انجامد، حدود ۱۶۰ هزار کیسه پلاستیکی در دقیقه مصرف می‌شود و هرساله چیزی حدود پنج تریلیون کیسه پلاستیکی مصرف خواهد شد که این حجم می‌تواند دو برابر مساحت کشور فرانسه را بپوشاند. بیشتر این کیسه‌های پلاستیکی خیلی ساده دور ریخته و تنها یک درصد آنها بازیافت می‌شود، به‌طور متوسط هر کیسه پلاستیکی حدود ۱۲ دقیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد در حالی که برای تجزیه آن چیزی حدود ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان نیاز است.
مطابق یک پژوهش انجام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری دانشگاه شهید بهشتی در سال‌های ۹۴-۹۵، روزانه حدود ۲۱ تن و سالیانه حدود ۷۵۰۰ تن کیسه پلاستیک تنها در میدان‌های میوه و تره‌بار تهران مصرف می‌شود و تنها چهار درصد از کیسه‌های پلاستیکی مراکز دفن، فشرده‌سازی و در زمین دفن می‌شود و مابقی در محیط رها شده و به زمین‌های کشاورزی، سطح شهرها و آبراهه‌ها راه پیدا می‌کند.
ده‌ها هزار موجود زنده در سال، به‌طور مستقیم در اثر برخورد با وسایل پلاستیکی یا در اثر بلعیدن قطعات پلاستیکی توسط آبزیان از بین می‌روند. این جانوران پس از اشتباه گرفتن پلاستیک با یک وعده غذایی و بلعیدن آن دچار خفگی یا پارگی قسمت‌های داخلی بدن خود می‌شوند. آمارهایی که هر ساله توسط سازمان‌های بهداشتی در مورد استفاده از این ماده منتشر می‌شود، تکان‌دهنده است. طبق آمار غیررسمی، میزان تولید کیسه‌های پلاستیکی در کشور بیش از ۱۷۷ هزار تن در سال تخمین زده می‌شود که این رقم معادل ۴۹۰ تن در روز است. در مجموع هوا، آب، خاک، گونه‌های گیاهی، حیات وحش و هر آنچه که سیاره ما را به محیطی برای زیست تبدیل کرده، دچار چالش‌های فراوانی شده است و رفع این چالش‌های محیط زیستی نیاز به بازنگری، بازآفرینی و ترمیم دارد تا حیات بشر در کره زمین حفظ شود.
براساس تحقیقات صاحب‌نظران زیست‌محیطی، سطح سفره‌های زیرزمینی ما به طور متوسط دو متر در سال کاهش پیدا می‌کند، این مسئله باعث ایجاد پدیده فرونشست زمین شده است، در این پدیده در قرن ۲۱ دو بار رکورد جهان را جابه‌جا کردیم. در سال ۲۰۱۰ سازمان زمین شناسی رقم فرونشست در جنوب تهران را ۳۶ سانتی متر اعلام کرد که چهار سانتی متر بیش از مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک بود، ۳۶ سانتی‌متر ۹۰ برابر میزانی است که در اتحادیه اروپا حد بحرانی حساب می‌شود. آلودگی هوا همچنان یک بحران جدی و نفس‌گیر است، همیشه دست کم یکی از شهرهای ما جزو ۱۰ شهر آلوده جهان است.
مقابله با بحران ترویج مصرف پلاستیک با تدوین قوانین بازدارنده
محمد درویش، فعال و کنشگر محیط‌زیست پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، تعریف قوانین بازدارنده مؤثر را عمده‌ترین موفقیت کشورهای جهان در مقابله با ترویج و مصرف بی‌رویه پلاستیک می‌داند و اظهار می‌کند: این کشورها با تصویب جریمه‌های هنگفت و افزایش هزینه‌های مصرف پلاستیک، درصدد تشویق شهروندانی هستند که از این ماده مخرب زیست‌محیطی استفاده نمی‌کنند.
وی می‌افزاید: نمی‌توانیم پلاستیک را حذف کنیم اما می‌توانیم ماهیت پلاستیک را به‌نحوی تغییر دهیم که از یک عنصر آلاینده و مخرب محیط‌زیستی به یک عنصر دوستدار محیط‌زیست تبدیل شود؛ اگر درصدد مقابله با بحران مخاطرات زیست‌محیطی مصرف پلاستیک در کشور هستیم باید با بازنگری قوانین و اعمال سیاست‌هایی، طی فرایندی بتوانیم سرمایه‌گذاری را در جهت تولید محصولات زیست‌پذیر و حفاظت از محیط‌زیست تشویق کنیم.
این کنشگر محیط‌زیست با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی برای خودداری مردم از مصرف کیسه‌های پلاستیکی، می‌افزاید: اگر تنها به صورت گفتاری و بدون معرفی هیچ‌گونه جایگزینی، برای شهروندان متذکر شویم که مصرف پلاستیک خطرناک است، به هیچ‌وجه دغدغه‌های زیست‌محیطی برطرف نخواهد شد؛ باید طی بازنگری قوانین از افرادی که با تفکیک زباله‌های تر و خشک از مبدا درصدد کاهش هزینه‌های بازیافت هستند، حمایت کنیم.
وی ادامه می‌دهد: گروه‌هایی که منفعت آنها در بخش زباله است، به دلیل پرداخت نکردن حق بیمه، نبود رعایت حقوق اخلاقی کارگران به خصوص در به‌کارگیری بیشتر اتباع بیگانه با صرف هزینه‌های اندک، اقدام به جمع‌آوری پلاستیک از سطح شهرها می‌کنند، اما در حفظ محیط‌زیست از اپلیکیشن‌ها و افراد متخصص استفاده نمی‌شود.
درویش درباره اینکه پلاستیک‌ها با آلایندگی‌های بسیار بالا بدون تجزیه، سال‌ها در طبیعت با مخاطرات زیست‌محیطی ماندگار است، می‌افزاید: بعضی پلاستیک‌ها پس از تجزیه مورد مصرف پرندگان و دام قرار می‌گیرد که با آلودگی این موجودات و ورود آنها به زنجیره غذایی مورد استفاده انسان، آنها را نیز آلوده می‌کند.
وی اظهار می‌کند: تدوین قوانین بازدارنده در کشور برای مقابله با بحران ترویج مصرف پلاستیک، حمایت از تولید پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر، استفاده نکردن از مواد پلاستیکی یک‌بار مصرف و اراده مردم برای بهره‌مندی از کیسه‌های پارچه‌ای ازجمله اقداماتی است که می‌توانیم برای کاهش مصرف پلاستیک انجام داد.
حفظ محیط زیست مسئله‌ای کلیدی است
حسین اکبری، معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با تاکید بر اینکه حفظ محیط‌زیست یک مسئله کلیدی و جامع است، می‌گوید: هر سال پنجم ژوئن مصادف با روز جهانی محیط‌زیست است، هدف از این روز آگاهی‌رسانی به مردم برای نگهداری و حفظ محیط‌زیست، جلوگیری از تخریب شهر همچنین تحریک سیاست مداران و دولت‌ها به تصمیماتی شایسته، جامع و آینده‌نگر برای حفاظت زیست محیطی، افزایش روند توسعه، پیشگیری از تخریب‌ها و بازسازی محیط‌زیست است.
وی با اشاره به اینکه آلودگی هوا، آب و خاک بر محیط‌زیست و تنوع زیستی اثرات منفی دارد، اظهار می‌کند: بحث آلودگی‌ها یکی از موانع بزرگ حفظ اکوسیستم‌ها و تنوع زیستی است که کمتر به این موضوع توجه شده، در حالی که آلودگی‌های هوا، خاک و آب بر محیط‌زیست اثرات مضر و تخریب‌کننده‌ای دارد و توجه نکردن به این مهم نابودی اکوسیستم و تنوع زیستی را به دنبال دارد.
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان فرونشست زمین به ویژه در استان اصفهان را یکی دیگر از چالش‌های محیط‌زیستی می‌داند و می‌افزاید: برداشت بی‌رویه از آب و خشکسالی باعث فرونشست زمین شده است، همچنین شکار غیرمجاز، تغییرات اقلیمی و خشکسالی که به دنبال آن مرگ‌ومیر، مهاجرت، ورود حیوانات به مناطق ناامن و کشاورزی، سوءتغذیه و شیوع بیماری‌ها در حیات وحش را به دنبال دارد و همه این موارد از جمله چالش‌های مهمی است که با آن روبه‌رو هستیم.
وی با اشاره به راهکار رفع چالش‌های محیط‌زیستی، تصریح می‌کند: حفظ محیط‌زیست رسالتی فرا ملی و جهانی است، چرا که همه باید برای حفظ محیط‌زیست و رفع مشکلات تلاش کنند، همچنین تلاش برای رفع چالش‌های محیط‌زیستی برابر با تلاش برای حفظ حیات انسان و زمین خواهد بود، رسانه‌ها و مردم باید به بهبود وضعیت محیط‌زیست کمک کنند.
لزوم تبیین ضرورت اجرای آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی
محسن نقیلو، مدیرکل روابط عمومی و امور رسانه سازمان حفاظت محیط‌زیست و دبیر اجرایی ستاد برگزاری هفته محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به سابقه نامگذاری روز جهانی محیط‌زیست، می‌گوید: تاریخچه نامگذاری روز جهانی محیط‌زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی ۵۰ سال پیش بازمی‌گردد. در آن سال برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط‌زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. هم‌زمان با برپایی این کنفرانس، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط‌زیست سازمان ملل) شد.
وی می‌افزاید: شعار امسال روز جهانی محیط‌زیست «راه‌حل‌ها برای آلودگی پلاستیک» انتخاب شده است و براین اساس، هفته محیط‌زیست در سال جاری با پیام محوری «نهضت ملی کاهش آلودگی‌های پلاستیکی» در سراسر کشور برگزار خواهد شد.
مدیرکل روابط عمومی و امور رسانه سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار می‌کند: سند محوری اقدامات هفته محیط‌زیست در سال ۱۴۰۲ تبیین ضرورت اجرای آئین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی است که به تصویب دولت مردمی و انقلابی سیزدهم رسیده است.
وی می‌گوید: نمایش رسانه‌ای وضعیت بحرانی محیط‌زیست در جهان، ایجاد حساسیت برای اجرای مسئولیت اجتماعی و لزوم همیاری و مشارکت همگان جهت حل این معضل جهانی، تبدیل فرهنگ محیط‌زیستی به معارف عمومی در میان اقشار مختلف مردم و مسئولان و ارتقای فرهنگ عمومی و همچنین آشنایی عموم مردم با اهداف، دیدگاه‌ها، سیاست‌ها، برنامه‌ها و مأموریت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست از اهداف برگزاری هفته محیط‌زیست است.
نقیلو درباره روزشمار هفته محیط‌زیست امسال، اظهار می‌کند: اولین روز از هفته محیط‌زیست (۱۶ خرداد) به نام دیپلماسی جهانی- منطقه‌ای، مدیریت تغییر اقلیم و آب، اجرایی کرد راهکارهای کاهش گردوغبار نامگذاری شده است.
اولویت‌های رسانه‌ای سازمان حفاظت محیط‌زیست
وی ادامه می‌دهد: در این ایام طی روز هفدهم خردادماه موضوع تنوع زیستی و حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض با مشارکت جوامع محلی؛ در روز هیجدهم مباحث محیط زیست، محیط‌بان، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت؛ روز نوزدهم مسئله محیط زیست، رسانه، آموزه‌های دینی، مسئولیت اجتماعی همگانی و خانواده؛ در زمان بیستم خردادماه محیط زیست، صنعت سبز، پسماند و پیشرفت پایدار دانش بنیان؛ بیست‌ویکم محیط زیست، اقتصاد دریا محور، گردشگری تالاب‌ها، اشتغال، تسهیل فرآیندها و رشد تولید و در آخرین روز هفته جهانی محیط‌زیست طی بیست‌ودوم فناوری‌های نوین، سمن‌ها و مشارکت‌های داوطلبانه مردمی مورد بررسی و اطلاع‌رسانی صورت می‌گیرد.
مدیرکل روابط عمومی و امور رسانه سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به رویکردها و سیاست‌های اجرایی هفته محیط‌زیست، بر ایجاد هماهنگی با دستگاه‌ها و تشکل‌های فعال در پویش ۸۰ میلیون محیط‌بان به منظور برجسته سازی اهمیت و ضرورت حفاظت از طبیعت و تنوع زیستی و جلب مشارکت و همراهی مردم با برنامه‌های حفاظتی تاکید می‌کند و می‌افزاید: تقویت دانش و آگاهی افزایی و امیدبخشی به مردم از طریق رسانه ملی و دیگر رسانه‌های ارتباط جمعی، بهره‌برداری از ظرفیت و نفوذ اجتماعی هنرمندان، ورزشکاران و نخبگان در راستای فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست ضروری است.
وی ادامه می‌دهد: زمینه‌سازی مشارکت حداکثری تشکل‌های مردم نهاد در برگزاری برنامه‌های هفته محیط‌زیست از طریق خانه‌های محیط‌زیست، تقدیر از فعالان مردمی و اقدامات داوطلبانه در حوزه حیات وحش، جمع‌آوری زباله از زیستگاه‌های حیات وحش توسط جوامع محلی، آموزش و فرهنگ‌سازی مدیریت میدانی در زمان ورود گونه‌های جانوری به مناطق شهری و روستایی به عموم مردم، حمایت از فناوری‌های نوین سازگار با محیط‌زیست با رویکرد حمایت از خرید کالاهای ساخت ایران، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای اقشار مختلف مردم و اجرای مراسم پاکسازی پسماند در مناطق محیط‌زیستی در مبادی ورودی شهرها با توجه به آغاز تعطیلات تابستانی از جمله رویکردها و سیاست‌های اجرایی هفته محیط زیست امسال است.
نقیلو درباره اولویت‌های رسانه‌ای این سازمان در برگزاری هفته محیط زیست، تصریح می‌کند: اولویت‌های رسانه‌ای سازمان حفاظت محیط‌زیست در برگزاری هفته محیط‌زیست که بر محوریت جهاد تبیین و اطلاع رسانی صحیح، شفاف و به‌هنگام تدوین شده است، تبلیغ فرآیندها و پروژه‌های امیدآفرین، تبیین آثار مثبت اجرای طرح‌های محیط‌زیستی و تاکید بر نبود کلنگ‌زنی و افتتاح پروژه‌های فاقد ارزیابی محیط‌زیستی به عنوان یک راهبرد است.
وی با بیان اینکه مباحث برگزاری هفته محیط‌زیست یک موضوع فرابخشی است، خاطرنشان می‌کند: سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی که در هفته محیط‌زیست رویدادی دارند می‌توانند برای هماهنگی با دبیرخانه ستاد برگزاری هفته محیط زیست در مراکز استان‌ها در ساعات اداری تماس بگیرند. در استان اصفهان نیز این دبیرخانه مستقر در اداره روابط عمومی و امور رسانه حفاظت محیط‌زیست استان با شماره تماس ۳۵۵۵۵۵۶۵ پاسخگوی فرابخش محیط‌زیست است.
نظر شما