به گزارش خبرنگار ایمنا، گسترش شهرها و جانمایی نادرست واحدهای تولیدی و صنایع بزرگ در مجاورت شهرها موجب شده است کلان‌شهرهای صنعتی کشور تحت تأثیر آلایندگی‌ها قرار گیرد و زیست‌پذیری شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سلامت ساکنان شهر را تهدید می‌کند. با توجه به اینکه بعضی از صنایع، محدوده مجاورت خود با شهرها را رعایت نکرده‌اند، آلاینده‌های این کارخانجات موجب تشدید آلودگی هوای شهرها شده است، در این راستا قانون‌گذار قانونی را مبنی بر دریافت عوارض از صنایع تصویب کرد تا با این کار بتوان مشکلاتی را که این آلاینده‌ها برای شهرها به وجود آورده‌اند را رفع کرد.
تعیین عوارض آلایندگی با هدف کنترل و رفع مضرات آلاینده‌ها در نظر گرفته شده، اما اجرای آن با چالش‌هایی همراه است. این عوارض در حال حاضر به شهرداری‌ها پرداخت می‌شود تا آن را صرف بهبود وضعیت حمل‌ونقل شهری، توسعه فضای سبز شهری و بهبود کیفیت هوای شهر کنند، اما بسیاری از فعالان محیط زیست معتقدند که این هزینه‌ها باید در سازوکار و چارچوب‌های مشخص به همان صنعت آلاینده بازگردد تا به رفع منبع آلودگی و تجهیز و به‌روزرسانی صنایع اقدام شود.
این فرآیند پیچیدگی‌های خود را دارد و لازم است چارچوب‌های معینی برای آن در نظر گرفته شود تا نتیجه‌بخش باشد، اما در حال حاضر نیز مشکلاتی همچون نبود لیست شفاف از واحدهای آلاینده و ابهاماتی که در محاسبه و پرداخت این عوارض وجود دارد، بحث پرداخت عوارض آلایندگی را با چالش‌هایی مواجه کرده است. مدیریت شهری اراک تلاش داشته است در دوره ششم مبلغ دریافت شده از محل عوارض و نحوه هزینه‌کرد آن را شفاف‌سازی کند؛ اراک از آلوده‌ترین شهرهای کشور است و شفاف‌سازی فرآیند دریافت و نحوه هزینه‌کرد عوارض آلایندگی اهمیت زیادی دارد، البته مدیریت شهری باید تلاش کند تا راهکارهای دیگری را نیز در کنار دریافت عوارض لحاظ کند تا کیفیت زندگی در این کلان‌شهر بهتر شود.
پیچیدگی‌های پرداخت عوارض آلایندگی
سیاوش آقاخانی، کارشناس محیط زیست به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مشکلاتی که در زمینه عوارض آلایندگی واحدهای صنعتی وجود دارد در حوزه‌های دامنه صنایع آلاینده، میزان آلایندگی، نحوه توزیع عوارض و نحوه هزینه‌کرد آن مطرح است.
وی می‌افزاید: هنوز برای جرم‌انگاری در این حوزه‌ها به بلوغ کافی نرسیده‌ایم، اما طبق تجربه‌های خوبی که در این زمینه در کشورهای اروپایی شکل گرفته است، این است که برای تولید آلایندگی صنایع گذشته از جرم‌انگاری انجام شده هزینه‌ها به قدری بالا در نظر گرفته شده است که در یک بازه زمانی کوتاه صنایع ترغیب می‌شوند به جای پرداخت این هزینه به سمت کاهش مشکلات زیست‌محیطی حرکت کنند.
این کارشناس محیط زیست تصریح می‌کند: بعضی صنایع در کشور ما با تغییرات کوچک می‌تواند از لیست صنایع آلاینده خارج شود، در حالی که آلایندگی‌های اعیان و پنهان زیادی دارد که مورد بی‌توجهی قرار گرفته و لازم است لیست صنایعی که مشمول عوارض آلایندگی می‌شود، در بحث قانون‌نگاری بازنگری شود و در قالب آئین‌نامه‌های شفاف مدنظر قرار گیرد.
آقاخانی اضافه می‌کند: لازم است مجموعه‌های تولیدی و خدماتی به این لیست افزوده شود تا نه تنها صنعت بلکه دیگر اصنافی که تولید آلودگی دارد نیز در این لیست لحاظ شود.
وی تاکید می‌کند: در سطح دنیا معیارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز مطرح است و طبق قانون هر واحد نسبت به حجم نیرو، فضا و ظرفیتی که دارد مصرف انرژی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد، چنانچه یک واحد صنفی غیرصنعتی دست به مصرف بیش از حد انرژی بزند و به شکل غیرمستقیم باعث افزایش فعالیت نیروگاه و آلودگی در سطح شهر شود، مشمول قوانین آلایندگی و عوارض ناشی از آن خواهد شد.
این کارشناس محیط زیست یکسان بودن میزان عوارض آلایندگی برای تمام صنایع را از دیگر مشکلات می‌داند و تاکید می‌کند: زمانی که یک صنعت آلایندگی بیشتر و مخرب‌تری دارد باید عوارض بیشتری را در این زمینه پرداخت کند، نحوه توزیع این عوارض در میان منابع مصرف‌کننده از دیگر عواملی است که باید مورد بازنگری قرار گیرد.
میزان تأثیر آلایندگی‌ها بر مناطق مختلف مشخص نیست
آقاخانی ادامه می‌دهد: در حال حاضر شهرداری‌ها مهم‌ترین مصرف کننده این عوارض هستند و مناقشاتی در این زمینه وجود دارد، به عنوان مثال مشخص نیست در دو شهر همجوار شازند و اراک چه میزان از این آلایندگی باید به شهرداری شازند و چه میزان به شهرداری اراک تعلق گیرد و دلیل آن هم این است که ما تنها لیست منابع انتشار آلودگی را در نظر می‌گیریم و مشخص نیست که این آلودگی‌ها بیشترین تأثیر را در کدام یک از مناطق می‌گذارند.
وی ادامه می‌دهد: مشکل دیگر این است که این عوارض تنها در اختیار شهرداری‌ها قرار می‌گیرد و دهیاری‌ها و سایر مناطق که می‌توانند این منابع را مورد استفاده قرار دهند مورد غفلت قرار می‌گیرد، صحیح‌تر این بود که این منابع در اختیار فرمانداری‌ها قرار گیرد و دستورالعمل‌های مشخصی برای هزینه آن در راستای بهبود کیفیت هوای شهر مشخص شود.
این کارشناس محیط زیست تاکید می‌کند: مهم‌ترین بخش در زمینه عوارض آلایندگی نحوه هزینه‌کرد آن است، فعالان محیط زیست بر این نظر هستند که حجم زیادی از عوارض آلودگی بالغ بر ۵۰ درصد آن باید در چارچوب‌ها و دستورالعمل‌های مشخص به همان واحد صنعتی آلاینده تعلق گیرد.
آقاخانی اظهار می‌کند: عوارض آلایندگی باید صرف فرهنگ‌سازی و بهبود فضای سبز شهری شود و لازم است در این زمینه قانون‌نگاری انجام گیرد، چراکه در بعضی شهرها شهرداری‌ها بدون توجه به اثربخشی هزینه آن را صرف موارد نامرتبط می‌کنند.
وی می‌گوید: آلاینده‌ها روی بعضی گونه‌های گیاهی و خاک یک منطقه تأثیر می‌گذارد در حالی که شهرداری‌ها در این زمینه خدمات مرتبط ندارند، از همین‌رو لازم است هزینه‌کرد عوارض آلایندگی مورد بازنگری جدی قرار گیرد و در چهارچوب‌های مشخصی هزینه شود تا در درازمدت بر بهبود کیفیت محیط زیست شهر اثرگذار باشد.
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان می‌کند: در این دوره از مدیریت شهری اراک برای نخستین‌بار گزارش شفافی از نحوه دریافت و میزان عوارض آلایندگی به شهروندان ارائه شد که گام مثبتی به‌شمار می‌رود و باید از مجموعه شهرداری و شورای اسلامی شهر بابت این شفاف‌سازی تشکر کرد.
آقاخانی می‌افزاید: شهرداری اراک طی سال اخیر حجم زیادی از این عوارض را صرف خرید اتوبوس‌های شهری کرده است که گام مؤثری در کاهش آلودگی هوا به حساب می‌آید، اما می‌توان با تقسیم‌بندی این عوارض بخشی از آن را صرف مباحث فرهنگی و ارتقای فضای سبز شهر کرد.
وی اضافه می‌کند: هزینه این عوارض در حوزه حمل‌ونقل شهری نیز نکته مثبت دیگری است، اما آنچه مهم است تغییر سیاست‌های خودرومحور به شهروندمحور است که امیدواریم شورای اسلامی شهر اراک سال آینده پکیج شفاف‌تری را در این زمینه در نظر گیرد تا در یک افق مشخص میان‌مدت به حل معضل آلودگی هوای شهر کمک شود.
پرداخت ۱۱۸ میلیارد تومان از عوارض آلایندگی صنایع به شهرداری اراک در سال ۱۴۰۱
حسین پاکزاد، معاون مالی و اقتصادی شهرداری اراک تاکید می‌کند: سال ۱۴۰۱ حدود ۱۱۸ میلیارد تومان عوارض آلایندگی وصول و در سه سرفصل اصلی هزینه شده است، یکی از این سرفصل‌ها حفظ و توسعه فضای سبز شهری اراک است و سال گذشته حدود ۱۲۶ میلیارد تومان به این حوزه اختصاص پیدا کرد.
وی ادامه می‌دهد: به منظور بهبود عبور و مرور و حمل‌ونقل شهری در تقاطع‌های غیرهمسطح شهر اراک ۱۵۵ میلیارد تومان هزینه شده است، برای بازسازی و نوسازی حمل‌ونقل عمومی شهر ۳۰ میلیارد تومان را اختصاص داده‌ایم و اقدام به خرید ۷۰ دستگاه ون اختصاص کرده‌ایم که طی روزهای آینده به ناوگان عمومی شهر اضافه خواهد شد.
معاون مالی و اقتصادی شهرداری اراک اضافه می‌کند: در بخش‌های دیگر از جمله هوشمندسازی حمل‌ونقل عمومی نیز قراردادی ۱۱ میلیارد تومانی با شرکت صاایران منعقد شده که در حال انجام است و در این راستا ۱۴ میلیارد تومان به دوربین پلاک‌خوان اختصاص داده شده است.
معاونت مالی و اقتصادی شهرداری اراک با بیان اینکه سال جاری حدود ۳۵ میلیارد تومان به خرید پنج دستگاه سنجش آلودگی هوا اختصاص پیدا کرده است، می‌افزاید: سال گذشته ۳۱۲ میلیارد تومان در این سه بخش اصلی هزینه کردیم در صورتی که عوارض دریافتی تنها ۱۱۸ میلیارد تومان بوده است.
هزینه عوارض آلایندگی صرف سیاست‌های انسان‌محور می‌شود
پیمان عین‌القضاتی، رئیس شورای اسلامی شهر اراک در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، می‌گوید: طبق ضوابط ابلاغی سال ۱۴۰۲ روند دریافت عوارض آلایندگی مشخص شده است، مشکلی که در این زمینه وجود دارد در دسترس نبودن لیست سیاه انتشار است.
وی می‌افزاید: ما به عنوان نمایندگان مردم در پارلمان شهری اطلاعات دقیقی در این زمینه نداریم تا بدانیم تولید آلایندگی کدام یک از شرکت‌ها از حد استاندارد بیشتر است تا برای دریافت عوارض دست به مطالبه‌گری بزنیم.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک با تاکید بر اینکه مشکل دیگر مشخص نبودن نحوه محاسبه این عوارض است، تصریح می‌کند: نمی‌توان به‌طور دقیق عوارض آلاینده هر شرکت را از دیگری تفکیک کرد، در شهرهایی که همجوار هستند و به‌طور یکسان از عوارض آلایندگی متضرر می‌شوند، این عوارض باید به نحو متفاوتی پرداخت شود، اما مشخص نیست که در آن سرانه شهروندی و وسعت شهر باید به چه صورت مدنظر قرار گیرد.
عین‌القضاتی با اشاره به ضرورت ابهام‌زدایی در این زمینه‌ها، ادامه می‌دهد: ترتیب پرداخت عوارض آلایندگی نیز به شکل نامنظم انجام می‌شود و نمی‌توان برنامه‌ریزی مدونی روی آن داشت.
وی خاطرنشان می‌کند: شورای اسلامی ششم مصمم است که عوارض آلایندگی در شهر برای کاهش آلایندگی صرف شود، آنچه در این زمینه پیش‌بینی شده است و بر اجرای آن اصرار داریم در مرحله نخست توسعه فضای سبز، بهبود و ساماندهی حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌راه‌سازی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و احداث تقاطع‌هایی است که به تسریع و تسهیل ترافیک شهری کمک می‌کند.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک تاکید می‌کند: بسیاری از این موارد برای انسان‌محور کردن شهر است، در این زمینه اجرای طرح جامع ترافیک شهر در دست پیگیری است و به محض اینکه طرح تاییدیه نهایی را از وزارت کشور دریافت کند، اجرای خطوط انبوه‌بر در شهر نیز عملیاتی خواهد شد که بر کاهش آلایندگی و افزایش رضایتمندی شهروندان مؤثر خواهد بود.
نظر شما