به گزارش خبرنگار ایمنا، هفته فرهنگی شهرها رویکردی که امروزه در دیپلماسی فرهنگی شهرها دنبال می‌شود، رویکردی که توجه و اولویت آن دروهله اول افزایش حس تعلق شهری و هویت فرهنگی شهروندان و سپس معرفی ظرفیت‌ها فرهنگی و هنری شهری در سطح کشور و بین‌الملل است، حفظ این رویکرد توانسته بسیاری از شهرها را در برابر بسیاری از معضلات فرهنگی و اجتماعی ایمن ساخته و در کنار آن نقش مهم در ارتقای دیپلماسی فرهنگی در سطح بین‌الملل ایجاد کند.
از طرفی هفته فرهنگی توانسته در بسیاری از شهرها آن شهر را با استفاده از پتانسیل و ظرفیت فرهنگی و هنری که دارد در آن حوزه تبدیل به یک برند کرده و موج عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی را به سمت آن شهر در طول سال به‌ویژه هفته فرهنگی سوق دهد. شاید عده‌ای بر این باور باشند که هفته فرهنگی همچون خود دیپلماسی واژه و عملکرد لوکس است که تأثیر چندانی در حوزه فرهنگ و هنر آن شهر نداشته است اما به‌جرئت می‌توان گفت این هفته اگر به‌درستی و بر اساس معیارهای لازم برنامه‌ریزی و اجرا شود حداقل دستاوردی که می‌تواند داشته باشد ایجاد همبستگی اجتماعی و تقویت هویت فرهنگی شهروندان است.
شهر اصفهان از دیرباز تاکنون از سفرنامه‌های مورخان قدیم تا روایت اینفلوئنسر شهری آمیخته بافرهنگ و هنر بوده است، شهری که اسکلت‌بندی و هویت آن بر مبنای فرهنگ و هنر بوده است، طبیعی است که برگزاری هفته فرهنگی در آن و پرداختن به آن از اهمیت بنیادین برخوردار است، هرساله از سوی شهرداری اصفهان برنامه‌های متعددی در این هفته برگزار می‌شود، برنامه‌هایی که بنا به گفته مدیران شهری سعی شده است بر هویت و فرهنگ این شهر تکیه کند، امسال ۲۰۰ عنوان برنامه در این هفته توسط معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان در مناطق مختلف شهر برگزار شد، حال پرسش اصلی اینجا مطرح است که این برنامه‌ها با چه رویکرد و سیاستی برنامه‌ریزی و اجراشده و آیا توانسته از اثربخشی لازم در اکوسیستم فرهنگی شهر و استان اصفهان برخوردار باشد؟ ازاین‌رو گفت‌وگویی را با مجتبی شاهمرادی، معاون فرهنگی شهردار اصفهان صورت گرفته است که در ادامه ازنظر می‌گذرانید.
ایمنا: چه نقاط قوت و ضعف از برگزاری هفته فرهنگی اصفهان در دوره‌های اخیر و امسال احصا شده است که در برنامه‌ریزی سال آینده به این موارد توجه خواهد شد؟
شاهمرادی: واقعیت این است زمانه‌ی ما زمانه‌ی بیگانگی از هویت است و این مهم چیزی است که متفکران در همه جای دنیا به آن اذعان دارند. راهبرد فرهنگی در همه کشورها به اقتضای فعالیت‌های آن‌ها، بر اساس تقویت هویت آن‌ها است. طبیعی است وقتی در شهری همچون اصفهان با یک پیشینه دیرینه تاریخی و فرهنگی و مذهبی زندگی می‌کنیم، لذا مؤلفه‌های هویتی باید پراهمیت و پررنگ شود.
وقتی‌که به‌عنوان نمونه یک شخصیت بین‌المللی همچون «شیخ‌الرئیس بوعلی سینا» حدود ۱۴ سال از عمر خود را در اصفهان سپری می‌کند و در اصل برآمدن و مطرح‌شدن وی در این شهر است. این در طول تاریخ با تأثیرات ویژه‌ای همراه است.
یکی از راهبردهای اصلی در این دوره مدیریت شهری در حوزه فرهنگ تقویت مؤلفه‌های هویتی است که به‌طور عام، فرهنگی، هنری، مذهبی، تاریخی، علمی، ایثار و شهادت و هر آنچه که اصفهان در مؤلفه‌های هویتی خود دارد، به‌عنوان یک راهبرد مطرح بوده است. این رویدادها؛ همچون خون در شریان شهر است.
یکی از راهبردهای اصلی در این دوره مدیریت شهری در حوزه فرهنگ تقویت مؤلفه‌های هویتی است که به‌طور عام، فرهنگی، هنری، مذهبی، تاریخی، علمی، ایثار و شهادت و هر آنچه که اصفهان در مؤلفه‌های هویتی خود دارد، به‌عنوان یک راهبرد مطرح بوده است. این رویدادها؛ همچون خون در شریان شهر است.
بعد ازپاندمی کرونا در دنیا موجی ایجادشده و آن‌هم این است که عرصه‌های شهری تبدیل به عرصه‌های رویدادی شده و مردم تمایل دارند رویدادها را در عرصه عمومی شهر مشاهده کنند. با استفاده از تجارب قبلی کسب‌شده در این دوره تلاش ما بر این بود که شهر خالی از رویداد و اتفاق نباشد تا هم مردم اصفهان و هم گردشگران بتوانند به‌طور مستمر در شهر اصفهان رویدادی که متناسب با ذات و هویت اصفهان باشد را ملاحظه کنند.
تأکید ویژه ما این است که این رویدادها باید خانوادگی باشد تا مردم عادت کنند که با خانواده خود در این رویدادها شرکت کنند. به این موضوع به‌عنوان نکته جدی و مؤلفه جدی و سیاستی به آن پرداخته‌شده و اگر دقت شود عمده رویدادهای ما رویدادی است که خانواده‌ها می‌توانند از آن بهره ببرند.
در تلاش هستیم برای آنچه خلأ وجود دارد بتوانیم تعریف ویژه داشته باشیم. خوشبختانه گام‌هایی برداشته‌شده و به سمت جلو درحرکت هستیم. امید می‌رود در سال پیش رو در هرماه بتوانیم رویدادهای ملی و بزرگ در شهر اصفهان برگزار کرده و در تلاش هستیم تمرکز رویدادها را از محورهای تاریخی کمی فاصله انداخته و به سمت برنامه‌ها و رویدادها در داخل محلات اصفهان سوق دهیم. البته با لحاظ اینکه طبیعی است در محورهای تاریخی مناطق تاریخی هم نیاز به رویدادهای ویژه خودش دارد.
خوشبختانه تنوع برنامه در گوشه شهر اصفهان برقرار است و در پردیس هنر، تخت فولاد از و در نهالستان‌های منطقه دو و تلاش شده با این وسعت برنامه اجرا شود. اتفاق مهمی رخ‌داده و این است که رویکرد این دوره مدیریت شهری احصا نقدهای مردم و گلایه‌های شهروندان است. به همین جهت تقاضا دارام شهروندان مارا نقد و ایرادات را بیان کنند.
طبیعی است اجرای این حجم برنامه‌ها با نقاط ضعفی روبه‌رو باشد وقتی این نقاط ضعف توسط شهروندان به ما اطلاع داده شود به‌طورقطع اقدام برای رفع این نقاط ضعف صورت می‌گیرد و این امر یکی از جلوه ویژه‌ای از مشارکت شهروندان در اداره شهر است.
در حال حاضر؛ اتفاقی در حال رقم خوردن است مبنی بر مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و کانون‌های فرهنگی در مدیریت شهری است که نمونه بارز آن اعلام آمادگی این نهادهای مؤثر مردمی در مشارکت برنامه‌های هفته فرهنگی اصفهان است. البته در افزایش مشارکت ابعاد مختلف هم مدنظر معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان بوده است.
امید می‌رود؛ هر چه به سمت جلوتر حرکت می‌کنیم،؛ این حس برند سازی رویدادها، حس مشارکت و البته تقویت نام اصفهان در ابعاد مختلف تا بتواند کمک کنه که انشا الله جایگاه این شهر دائماً ارتقا پیدا کند. به نظر بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران، رویدادها در هر حوزه به‌صورت سطحی و مقطعی هستند یعنی تأثیرگذاری خود را در آن مقطع دارند و کوتاه‌مدت است.
ایمنا: با توجه به اینکه امسال شاهد هستیم معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان غرق در رویدادهای ملی و بین‌المللی است؛ چه رویکردی دنبال می‌شود که این رویدادها از عمق بیشتر و تأثیرگذاری طولانی‌مدت برخوردار شوند؟
شاهمرادی: رویدادهایی که توسط معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان شاهد هستیم، درواقع نوک کوه یخ اقیانوس فرهنگی در اصفهان است. واقعیت این است که فعالیت‌ها و رویدادهای این معاونت چند برابر از نوک قله‌ای یخی که شاهد آن هستیم، عمق دارد. فصل تابستان را در پیش است رویدادهایی که توسط معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان شاهد هستیم، درواقع نوک کوه یخ اقیانوس فرهنگی در اصفهان است. واقعیت این است که فعالیت‌ها و رویدادهای این معاونت چند برابر از نوک قله‌ای یخی که شاهد آن هستیم، عمق دارد. فصل تابستان را در پیش است، سال گذشته طبق آمار اعلام‌شده، تعداد بسیار زیادی از فرزندان شهروندان اصفهان در فرهنگسراهای و کتابخانه‌های شهرداری اصفهان اوقات فراغت خود را سپری می‌کردند.طبیعی است فعالیت‌های عمقی بروز بیرونی ندارد و امید می‌رود این‌ها آثار خودش را در درازمدت بگذارد.
تلاش ویژه معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان این است که در سال جاری آمار اعضای کتابخانه‌های شهر اصفهان به یک‌میلیون نفر برسد. تقویت منابع کتابخانه ما از طرف دیگر تقویت حوزه‌های آموزش و توانمندسازی شهروندان تقویت حوزه فرهنگ شهری؛ از طرف دیگر تمام این موارد اتفاقی که در این رقم خورد.
رویدادهای حوزه اندیشه که در حال حاضر ما در هفته فرهنگی رویدادهای خاص برای اهل علم و فضل است چراکه اعتقادداریم این موارد باید عرصه‌ی بروز و ظهور داشته باشند چراکه به‌نوعی موتور محرکه هستند. طبیعی است این فعالیت‌ها و تلاش‌ها همچون نوک کوه یخ خیلی خودشان را نشان ندهند و ما هیچ‌وقت انتظار نداریم که یک رویداد حوزه اندیشه همچون رویداد جشن روزه اولی‌ها در میدان امام پرمخاطب باشد. در اساس مخاطب خاص در حوزه رویدادها ونشست های تخصصی و اندیشه‌ای تأثیر بسیار دارد.
اصفهان باید محل رفت‌وآمد اهل علم باشد. اهل علم فرهنگ و هنر باید پس از بیان یک مکتب، برنامه‌ها را موردبررسی و نقد قرار دهند. ازلحاظ حوزه تبلیغاتی رویدادهای عام ما به جهت اینکه دعوت عموم مردم گستره بیشتری دارد، ممکن است بیشتر در ذهن تداعی شود. و اگر این ظرفیت اگر بیشتر نباشد حداقل به‌صورت حداقل پنجاه‌پنجاه در حوزه‌های عمیق‌تر در حوزه فرهنگ در شهرداری در حال فعالیت کردن است.
ایمنا: هفته فرهنگی اصفهان توانسته از اثرگذاری لازم در اکوسیستم فرهنگی برخوردار باشد؟
شاهمرادی: در حوزه فرهنگ دارای افرادی هستیم که گوهرهایی دارند و بسیاری وقت‌ها برای به دست آوردن این گوهرها مجبور به سفر به تهران یا شهرهای دیگر هستند. در هفته فرهنگی تلاش شده این افراد به اصفهان سفر کنند. و شهروند اصفهانی اهل فکر و فرهنگ در اصفهان از نقطه نظرات و تجربیات استفاده کنند و بهره‌مند شوند.
آشنایی و پای درس این افراد نشستن همچنین هم‌نشینی و مراوده با آنان مهم و در اصفهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان در هفته فرهنگی به‌طور خاص به این مسائل پرداخته است. سهم خیلی خوبی که رویدادها هفته فرهنگی در اکوسیستم فرهنگی داشته است، اجرای رویدادهایی با رویکرد نخبگان بوده است و تلاش این بوده که همه اهالی فرهنگ و هنر در حوزه‌های مرتبط با خود بتوانند از آن‌ها بهره‌برداری کنند.
ایمنا: وظایف شهرداری در حوزه فرهنگی در بحث فرهنگ شهروندی و ارتقای زندگی است اما خب همیشه شما در رویدادها به همبستگی اجتماعی و نشاط اجتماعی تأکید کردید؛ علت ورود به این حوزه چیست؟
شاهمرادی: ما اگر شهروند بانشاطی نداشته باشیم اگر شهروندان با همدیگر همبستگی اجتماعی نداشته باشند درنتیجه حوزه فرهنگ شهروندی ما تضعیف می‌شود وقتی ما در حوزه فرهنگ شهروندی از همه خواسته می‌شود که مراقب فضای شهر شهرداری اصفهان باشند، به نظافت اصفهان دقت کنند به ایمنی در شهر اصفهان دقت کنند لذا این نیاز به هماهنگی جمعی دارد
این اراده جمعی اصفهانی‌ها اگر همبستگی اجتماعی وجود نداشته باشد در شکل نمی‌گیرد این مؤلفه‌ها به هم وابسته است ما نمی‌توانیم حوزه‌های مختلف فرهنگی را از هم جدا کنیم و ادعا کنیم که این مؤلفه‌های اجتماعی و فرهنگی مهم با یکدیگر ارتباط ندارند.
در دنیا علیه کشورمان ایران هراسی راه انداخته‌اند در برخی از مواقع برخی از مردم به دلیل تماشای محتواهای شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های بیگانه در مورج اخبار منفی و مأیوس‌کننده قرار می‌گیرند بر این اساس تلاش معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان بر این است شهروند ما وقتی در اصفهان زیست می‌کند نشاط هم داشته باشد، اگر این نشاط در شهروندان ارتقا پیدا کند.
وجود شادی و نشاط در حوزه رابطه شهروندی نیز اثرگذار خواهد بود چنین فردی طبیعی است ازنظر اقتصادی موفق‌تر خواهد بود. بررسی‌های اجتماعی نشان می‌دهد یکی از نقطه‌های آسیب ما یکی در حوزه نشاط اجتماعی و حوزه همبستگی بوده لذا سعی شده نشاط در این حوزه‌ها افزایش یابد. این موارد می‌تواند در درازمدت به ارتقای سرمایه اجتماعی اصفهان کمک کند. لازم است عنوان شود که این موضوع به این معنی نیست که نشاط اجتماعی مهم است فرهنگ شهر روی زمین‌مانده است. بر این اساس فرهنگ روی نشاط اجتماعی و نشاط اجتماعی روی فرهنگ تأثیرگذار است.
ایمنا: دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود سال گذشته در هفته فرهنگی اصفهان افتتاح شد و امسال هم اولین سالگرد آن است؛ رویدادهایی که توسط این دبیرخانه در هفته فرهنگی صورت گرفت به چه میزان توانسته در مطالبه عمومی جریان دائمی زاینده‌رود در سطح ملی تأثیرگذار باشد؟
شاهمرادی: قضاوت آن با مردم است اما تصور بنده بر این است که نسبت به سال گذشته حداقل یک‌قدم به سمت جلو حرکت کرده‌ایم. هدف ما در دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود این است که این رود به زاینده‌رود ایران تبدیل شود و البته مطالبات جاری بودن دائمی آن از سوی همگان مطرح شود. زاینده‌رود مسئله حیات دائمی‌اش مسئله همه ایرانیان شود و اگر این اتفاق صورت گیرد طبیعی است این مسیر بهتر طی می‌شود.
در هفته فرهنگی اصفهان حدود ۱۲۰ اجرا تئاتر در مورد زاینده‌رود در تهران صورت گرفت و اجازه اجرا داده شد و مردم سراسر کشور استقبال می‌کنند مابقی مسائل نیز مشخص و بارز می‌شود.
ایمنا: برنامه‌های هفته فرهنگی اصفهان ناشی از نبوغ است یا اعتبارات؟
شاهمرادی: باید سابقه فعالیت‌ها را در این معاونت بررسی کرد، عموماً همه فرصت‌هایی داشتند و اینکه چه گونه از فرصت‌هایشان استفاده کنند بسیار مهم است و این موضوعی است که مردم باید ارزیابی کنند. نکته بعد اینکه کتمان نمی‌کنم که ما اعتبار ما در شهرداری سابقه‌ای است که در حوزه فرهنگی داشتیم و فعالیت‌هایی صورت گرفته است.
ما امروز بر دوش افرادی ایستادیم که ۲۶ سال در سازمان فرهنگی، اجتماعی ورزشی شهرداری فعالیت کردند و برای شهرداری اصفهان آبرو و اعتبار بین شهروندان خلق کردند. به نظر می‌رسد شهروندان از شهرداری انتظار دارند و استفاده از بودجه‌های دولتی برای شهروندان کتمان نمی‌شود چراکه این موارد تکمیل‌کننده کار ما است. در حال حاضر نهادهای فرهنگی غیر از شهرداری اصفهان وجود دارد که اعتبارات مالی خوبی هم دارند اما آن‌گونه که بایدوشاید تأثیر مطلوبی که باید داشته باشند را ندارند.
همت، خلاقیت و توانایی‌ها و مهارت همکاران این‌جانب در معاونت فرهنگی شهرداری و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری دارند همه این موارد در کنار هم به اتفاقاتی که در حال حاضر قابل‌مشاهده است تبدیل‌شده است. کاری که در شهرداری انجام‌شده این است که انرژی‌ها را آزادکرده‌ایم.
وقتی شهردار اصفهان یک شهردار فرهنگی است و رویکرد شورای شهر رویکرد فرهنگی است طبیعی است شما باید انتظار داشته باشد در حوزه فرهنگ ظهور و بروز ویژه‌ای داشته باشد. تلاش ما این است که برای حل تمام مشکلات شهر دنبال راه‌حل فرهنگی باشیم. اگر این نبوغ و خلاقیت و همت و توانایی همکاران من نبود و فقط حمایت مالی بود این اتفاقی که هم‌اکنون شاهد آن هستیم رقم نمی‌خورد.
در حال حاضر همچون سایر بخش‌های شهرداری هزینه می‌کنیم یعنی هنوز هیچ اعتباری از سال ۱۴۰۲ نگرفتیم و چند ده میلیارد از اعتبارات هزینه‌ای سال ۱۴۰۱ این سازمان هنوز پرداخت‌نشده است. افرادی که برای اصفهان فعالیت می‌کنند هم دغدغه اصفهان و هم اعتماد دارند به همین خاطر برای شهر خود هزینه می‌کنند بعضاً چند ماه هم طول می‌کشد تا هزینه‌های خود را دریافت کنند. هر زمان بخواهیم واقعاً کار فرهنگی انجام شود هیچ‌وقت نداشتن پول و امکانات سد ما نخواهد بود، همت و خلاقیت ما و همت جمعی ما است که منجر به این اتفاقات شده است.
ایمنا: برخی معتقدند رویدادهای هفته فرهنگی باید حداقل رویکرد ملی و بین‌المللی داشته باشد که این امر صورت نگرفته است، نظر شما در این مورد چیست؟
شاهمرادی: برداشت ما از هفته فرهنگی یعنی از این اصلاح برداشت‌های متفاوت است، نظر ما در شهرداری اصفهان این است که در هفته فرهنگی اول‌ازهمه خود شهروندان اصفهان بعد از میزبانی بسیار خوب از مسافران در ایام نوروز بتوانند یک هفته با ظرفیت‌های اصفهان آشنا بشنوند بعدازاین ظرفیت برای معرفی ملی و بین‌المللی آن استفاده کنیم. نظر ما در شهرداری اصفهان این است که در هفته فرهنگی اول‌ازهمه خود شهروندان اصفهان بعد از میزبانی بسیار خوب از مسافران در ایام نوروز بتوانند یک هفته با ظرفیت‌های اصفهان آشنا بشنوند بعدازاین ظرفیت برای معرفی ملی و بین‌المللی آن استفاده کنیم.
امسال ظرفیت صداوسیما را افزایش دادیم و امیدواریم سال آینده بتوان این ظرفیت را تقویت کنیم البته رویدادهای بین‌المللی هم در هفته فرهنگی اصفهان برگزارشده است که می‌توان به اختتامیه جشنواره نقاشی کودکان «پوپک» اشاره کرد. یکی دیگر از برنامه‌های معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان برای معرفی هنرمندان و ظرفیت‌های فرهنگی اصفهان به سایر شهرهای کشور این است که در طول سال شب‌های فرهنگی را در شهرهای دیگر کشور یا در سایر نقاط دنیا برگزار شود.
در حال حاضر با این موضوع ظرفیت‌هایی که در اختیار ما قرار داده می‌شود، مواجه هستیم با اصفهانی که سرشار از داشته‌هاست و طبیعی است نمی‌توان تلاش کرد تا همه این ظرفیت‌ها معرفی شود. انشا الله در طول سال مابقی ظرفیت‌های اصفهان معرفی شود.
لازم به ذکر است برای برنامه‌های هفته فرهنگی قبل از عید فراخوان اعلام شد ضمن اینکه اهالی فرهنگ و مردم اصفهان هم برنامه‌ها را به‌نوعی نقد می‌کنند و هم میزبان اجرای برنامه‌ها هستند.
رویداد «هم‌ریش» که اصلی‌ترین دغدغه زاینده‌رود در تهران بوده است با حضور رؤسای کمسیون فرهنگی سراسر کشور و با حضور و مهمان خارجی برگزار شد.
ایمنا: با توجه به حضور هم‌اندیشی رؤسای کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهرهای مراکز استان کشور در اصفهان که مقارن با هفته فرهنگی اصفهان بود، چه بازخوردی از سوی این افراد نسبت به این هفته صورت گرفت؟
شاهمرادی: بازخوردهایی که پس‌ازاین نشست به شهرداری اصفهان منتقل شد، بازخوردهای خوبی بود. به‌عنوان‌مثال در برخی برنامه‌های هفته فرهنگی، همکارانی از شورای اسلامی قم در پردیس هنر و دوستان دیگری هم در چهارباغ حضور داشتند. بازخورد این بازدیدکنندگان از برنامه‌های هفته فرهنگی مطلوب بود در حال حاضر بخشی از برنامه‌های فرهنگی اصفهان الگویی برای برخی شهرها شده است.
بسیاری از رویدادهای ما برای کلان‌شهرها الگو شده است و خوشبختانه اصفهان در این راستا پیشتاز است و پرچم‌دار حرکت‌های خوب در کشور هستیم. برنامه‌های مختلف مثل عید نوروز، ماه رمضان و روزه اولی‌ها برنامه‌هایی بود که بلافاصله بعدازآن در کشور هم موج آن ایجادشده است. ضمن اینکه اعتقاددارم باید جایگاه بین‌المللی ایجاد کنیم و این مهم به همت و خلاقیت ما بستگی خواهد داشت.
نظر شما