از سویه‌های جدید کرونا چه می‌دانیم؟

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، کووید -۱۹ یک ویروس در حال تکامل بوده که تاکنون چندین مجموعه و زیرمجموعه از آن کشف شده است. قابل‌توجه‌ترین انواع این بیماری، تاکنون انواع دلتا و اُمیکرون بوده است که اُمیکرون به‌عنوان نوع غالب باقی‌مانده در سطح جهان به تکامل خود ادامه داده و به چندین زیرمجموعه BA.1, BA.2, BA.5, و BQ.1 تغییر یافته که هر یک دارای جهش‌های منحصربه‌فردی است. برای مثال XBB و زیرمجموعه آن XBB1.5 جهش‌یافته BA.2 است. زیرمتغیر BA.2 به‌عنوان نوع پنهان اُمیکرون شناخته می‌شود، زیرا جهش‌های ژنتیکی آن تشخیص این نوع را از نوع دلتا دشوار می‌کند.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) در حال نظارت بر زیرمجموعه‌های جدید کووید -۱۹ است که طی چند ماه در بسیاری از نقاط جهان فراگیر شده است. گروه مشاوره فنی سازمان جهانی بهداشت درمورد تکامل ویروس سارس-ک وو-۲ (TAG-VE) نیز ردیابی انواع جدید اُمیکرون و نحوه تکامل آن‌ها در زمان حاضر را به‌عنوان بخشی از فعالیت‌های مداوم خود پیرامون این ویروس و زیرمجموعه‌های گسترده آن مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.

این گروه وظیفه دارد در صورت ظهور گونه‌ای از کرونا با فنوتیپ متفاوت که ممکن است منجربه تشدید بیماری یا بروز مجدد یک اپیدمی جهانی شود، سازمان جهانی بهداشت را در جریان امور قرار دهد تا از حجم فشار وارده بر سیستم‌های مراقبت بهداشتی جهانی بکاهد و از تکرار مجدد شرایطی که بروز کرونا منجر به آن شد تا حد ممکن پیشگیری به عمل آورد.

TAG-VE درحال‌حاضر با توجه به سطوح مختلف مصونیت در برابر بیماری و وجود تفاوت در چشم‌اندازهای ایمنی کشورهای سراسر جهان، در حال کار روی دو فنوتیپ کلی XBB و BQ.1، از زیرسویه‌های اُمیکرون، همچنین زیرشاخه‌های این فنوتیپ‌ها با عناوین XBB* و BQ.1* است.

XBB* یک فرم نوترکیب از زیرسویه‌های BA.2.10.1 و BA.2.75 اُمیکرون است. این به آن معناست که زیرمتغیر XBB دارای ژن‌هایی از دو ویروس مختلف است که میزبان یکسان را آلوده و DNA را دست‌خوش تغییر می‌کنند. این فرم در ۳۵ کشور جهان شناسایی شده و شواهدی به‌دست داده است که در مقایسه با دیگر انواع اُمیکرون، نرخ عفونت بالاتری دارد. البته به‌نظر می‌رسد این امر کاملاً به چشم‌انداز ایمنی منطقه‌ای و پوشش واکسیناسیون کووید -۱۹ بستگی داشته باشد.

شیوع نوع فرعی XBB به نام XBB.1.5 که به آن کراکن نیز گفته می‌شود، در سی‌ام دسامبر ۲۰۲۲ اعلام شد که خطر ابتلاء به آن تقریباً ۴۰ درصد بالاتر از دیگر زیرمجموعه‌های اُمیکرون است و قابلیت انتقال بالاتری به دیگران توسط فرد مبتلا دارد. تأثیر دیگر این نوع فرعی قابلیت گریز آن از راهکارهای پیشگیرانه و درمان‌های قبلی به‌شمار می‌رود. به این معنی که این زیرمجموعه‌ها توانایی دور زدن واکسن‌های کووید -۱۹ و آنتی‌بادی‌های ساخته شده در بدن در اثر ابتلای قبلی به این بیماری را دارد.

BQ.1* نیز زیرسویه‌ای از BA.5 و حامل جهش‌های خوشه‌ای در بعضی از آنتی‌ژن‌های کلیدی از جمله K444T و N460K است که در ۶۵ کشور شناسایی شده است. BQ.1* نسبت به دیگر زیرشاخه‌های اُمیکرون رشد قابل‌توجهی در کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته است و جهش‌های اضافی آن با امکان افزایش فرار ایمنی همراه است، بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که خطر بروز مجدد عفونت را بالا ببرد.

شواهد به‌دست‌آمده حاکی از آن است که این فنوتیپ‌ها نسبت به دیگر زیرسویه‌های اُمیکرون که منجربه جهش‌های فرار ایمنی بیشتر می‌شود، به اتخاذ رویکردهای بهداشت عمومی ضروری خاصی که متفاوت از عملکردهای پیشین باشد نیازی ندارد، با این وجود نگرانی‌های وجود دارد مبنی بر این‌که این رده‌ها پتانسیل بالایی برای پیشرفت در سطح ایجاد عفونت‌های شدید را تا حدی دارد که ممکن است بار دیگر جهان نیازمند تجدید برنامه واکسیناسیون خود باشد.

به‌عبارت ساده‌تر لازم است TAG-VE به‌طور مداوم شرایط را مورد بررسی قرار دهد، چراکه هرگونه پیشرفت قابل‌توجه در هر یک از دو فنوتیپ XBB و BQ.1 یا زیرسویه‌های آن‌ها مستلزم هشدار به سازمان جهانی بهداشت و سایر نهادهای مربوطه در سراسر جهان برای تغییر استراتژی‌های بهداشت عمومی است تا از تکرار شرایط ناگوار سه سال اخیر پیشگیری به‌عمل آید.

به‌این‌ترتیب گروه مشاوره فنی سازمان جهانی بهداشت درمورد تکامل ویروس سارس-ک وو-۲ به‌طور مداوم در حال تشکیل جلساتی به‌منظور ارزیابی داده‌های موجود در زمینه قابلیت انتقال، شدت اثر بالینی بیماری و پتانسیل فرار ایمنی انواع مختلف کووید -۱۹ و اُمیکرون است تا تأثیر بالقوه تشخیص و درمان به‌موقع، همچنین اثربخشی واکسن‌های فعلی را در پیشگیری از بروز عفونت یا شدت گرفتن بیماری بسنجد.

سازمان جهانی بهداشت نیز با جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل‌های مستقل و مقایسه‌ای داده‌های کشورهای سراسر جهان درباره زیرشاخه‌های مختلف اُمیکرون، به نظارت دقیق بر زیرسویه‌های XBB* و BQ.1* ادامه خواهد داد، زیرا هرچند تاکنون شواهدی از آسیب‌رسانی بیشتر این زیرسویه‌ها نسبت به دیگر انواع اُمیکرون به‌دست نیامده است، این احتمال وجود دارد که شرایط برای دو نقطه متفاوت از جهان یکسان نباشد و پیچیده شدن اوضاع در یک ناحیه، تمام پیشرفت‌های بشر در زمینه کرونا را به سه سال پیش پرتاب کند. بنابراین سازمان جهانی بهداشت در نظر دارد با ارزیابی داده‌های کشورهای گوناگون و بررسی‌های آزمایشگاهی با قابلیت تفسیر جهانی، احتمال بروز هر رخدادی را پیش از وقوع بسنجد و برای اقدام فوری و سریع آماده باشد.