به گزارش خبرنگار ایمنا، اخلاق نقش مهمی در ارتقای سطح زندگی انسان و دست‌یابی به کمال حقیقی بشر ایفا می‌کند، اما اغلب افراد بر این باورند که سبک زندگی اخلاقی، نیاز به دوری از دنیا و گوشه‌نشینی دارد.
یکی از مؤثرترین راهکارها برای از بین بردن این ذهنیت نادرست، بیان سبک زندگی توأم با اخلاق افرادی است که رفتار و منش خود را در تمام سطوح زندگی بر پایه کسب فضائل و دوری از رذائل بنا نهاده‌اند. معصومان (ع) ازآنجاکه نمونه‌های عینی کمال انسانی هستند، بهترین الگو در این زمینه خواهند بود.
از طرفی امامان الگو و چراغ هدایت جامعه به شمار می‌روند و استفاده از اندیشه آن‌ها لازمه هدایت جامعه است، بنابراین باید با الگو گرفتن از سیره رفتاری و عملی اهل‌بیت (ع) زمینه ارتقای رفتاری و معنوی جامعه را فراهم آورد. اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که در دنیای امروز شاهدِ چالش تمدنی و تهاجم فرهنگی غرب هستیم، به همین دلیل استفاده از میراث علمی، معنوی و رفتاری اهل‌بیت (ع) ضروری است.
شناخت و تبیین سیره علمی اهل بیت (ع) در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به‌ویژه در موضوع‌های مبتلابه امروز جامعه به‌عنوان یک نیاز جدی باید مورد توجه قرار گیرد. از طرف دیگر مطالعه زندگی اهل بیت (ع) ازاین‌جهت اهمیت دارد که روش و منش آن بزرگواران برای ما به‌عنوان یک الگو مدنظر است.
بدین ترتیب مطالعه زندگی ائمه شیعه باید به‌عنوان یکی از لوازم تغییر سبک زندگی قرار گیرد، در این میان زندگی سیاسی و اجتماعی امام حسن (ع) از جایگاه خاص‌تری برخوردار است. ازاین‌رو ایمنا به مناسبت ولادت باسعادت امام حسن (ع) گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام علی‌اکبر هراتی، استاد حوزه و دانشگاه انجام داده است که از نظر می‌گذرانید.
امام حسن (ع) دارای چه ویژگی‌های بارز اخلاقی بودند که نیاز است در عصر حاضر از آن الگو بگیریم؟
این امام معصوم جدا از جایگاه امامتی که دارند به‌عنوان یک انسان از فضائل اخلاقی بی‌شماری برخوردار هستند و علاوه بر آن شاهد هستیم در برهه‌های تاریخی و زمانی که امام حسن (ع) در ایام نوجوانی و جوانی به سر می‌برند، امام علی (ع) منشور کامل تربیتی را برای ایشان تبیین می‌کنند که بارزترین تأکید امام علی (ع) به امام حسن مجتبی (ع) در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه آمده است که می‌فرمایند «من به سن و سالی رسیده‌ام که هر پدر عاقلی در سن و سال من (که آن موقع ۶۱ سال داشتند) فقط باید به فکر خود و آخرتش باشد و با دیگران کاری نداشته باشد و من این‌گونه هستم.»
طبیعی است وقتی امام مجتبی (ع) این نامه را مطالعه می‌کنند به این فکر فرورفته‌اند که چرا پدرم برای من وقت صرف کردند؟ امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند که حسن جان تو غیر من نیستی و همه وجودم هستی و هر چه بر سر تو بیاید بر سر من آمده است. پس هر فردی امام حسن (ع) را بشناسد بخشی از شخصیت امام علی (ع) را شناخته، زیرا وجود او وجود امام علی (ع) است.
بارزترین ویژگی شخصیتی ایشان، بحث انفاق است؛ امام حسن مجتبی (ع) چندین بار اموال خود را به‌طورکامل انفاق کردند و این ویژگی شخصیتی به این امر برمی‌گردد که در دامان بانوی بزرگ اسلام حضرت زهرا (س) تربیت یافته‌اند. حضرت زهرا با سیره و سبک زندگی که داشتند به‌خوبی بحث انفاق و اهمیت اجرای آن را در زندگی از همان دوران طفولیت برای این امام بزرگوار تبیین کردند به‌گونه‌ای که خود امام حسن (ع) می‌فرمایند «در نیمه‌شب که مادرم از رنج‌ها می‌گریست در نمازها و دعاهایش برای همه دعا می‌کرد و هرقدر صبر کردم تا برای ما و خودشان دعا کنند چیزی نمی‌شنیدم و به ایشان گفتم که چرا برای خودتان دعا نمی‌کنید؟ فرمودند: فرزندم، الجار ثم‌الدار؛ اول همسایه بعد خودمان.»
طبیعی است این نوع نگاه و سیره در زندگی حضرت زهرا (س) باعث شود که این فضیلت به فرزندشان امام حسن (ع) انتقال پیدا کند و این امام بزرگوار با وجود برخورداری از همه فضیلت‌های اخلاقی و انسانی، بیشتر با کرم، جود و عطا معروف شوند.
از بردباری امام حسن (ع) به‌عنوان یکی از بارزترین ویژگی اخلاق ایشان یاد می‌شود، به چه جهت این ویژگی اخلاقی در ایشان برجسته بود؟
نمی‌توان گفت فقط صبر و بردباری در امام حسن مجتبی (ع) بیشتر از سایر صفات خوب اخلاقی برجسته بود بلکه اگر زندگانی و سیره این امام معصوم را به‌درستی مطالعه و بررسی کنیم، درخواهیم یافت که تمام فضائل و صفات اخلاقی در این امام معصوم به یک اندازه پررنگ بود اما بابتِ شرایط زندگی و تحولات سیاسی و اجتماعی که در زمان این امام معصوم اتفاق افتاد، بیشتر ویژگی اخلاقی صبر و بردباری را در ایشان نمایش می‌دهند.
در زمان امام حسن (ع) سم‌پاشی فراوانی علیه ایشان صورت می‌گرفت و متأسفانه هنوز هم بیشترین هجمه‌ها، دروغ‌ها و شبهات به این امام معصوم وارد می‌شود. اوج این سم‌پاشی‌ها و بدعت‌ها علیه این امام معصوم در ماجرای صلح با معاویه صورت گرفت که حتی سرداران ارشد و دوستان این امام را تحت تأثیر قرار دارد و حتی برخی از این افراد و نزدیکان، ایشان را مذل المؤمنین صدا می‌کردند، اما در مقابل شاهد هستیم امام این طعنه‌ها و سم‌پاشی‌ها را تحمل می‌کرد و دست از حق گفتن برنمی‌داشتند.
حتی در روایات و تاریخ نمونه‌هایی داریم که افرادی از شام به مدینه می‌آمدند و به آن حضرت توهین می‌کردند اما این امام معصوم نه‌تنها اجازه نمی‌دادند که یارانشان با این افراد تندخویی کنند، بلکه با نهایت محبت و مهربانی برخورد می‌کردند و آن‌ها را به خانه می‌بردند و هدایایی می‌دادند و پذیرایی می‌کردند تا آن‌ها بفهمند که مرتکب اشتباه شده و تحت تأثیر تبلیغات منفی دشمن قرار نگیرند.
و مهم‌تر از همه در زمان شهادت پدر بزرگوارشان با اینکه از ضربت خوردن پدر خود بسیار تحت تأثیر قرار گرفته بودند، اما تا زمانی که حکم قصاص را بخواهند اجرا کنند با ابن‌ملجم مرادی، انسانی رفتار کرده و کرامت انسانی وی را رعایت می‌کرد، در کجای تاریخ سراغ داریم که فردی با قاتل پدر خود به این اندازه انسانی رفتار کند.
به کدام سیره اخلاقی این امام بزرگوار کمتر پرداخته‌شده است؟
به سیره رفتار امام حسن (ع) با همسرانشان کمتر پرداخته‌شده و نیاز است با شرایط امروز جامعه که آستانه تحمل زوجین بسیار پایین آمده و شاهد افزایش آمار طلاق هستیم، این موضوع تبیین شود. امام حسن مجتبی (ع) در رفتار با همسران خود بسیار بردبار بودند و در کنار آن توجه به کانون خانواده در اولویت ایشان بود، به‌گونه‌ای که این امام بزرگوار با همسران خود بامحبت و احترام رفتار می‌کردند؛ به جز همسری که با فتنه معاویه و عمر عاص اقدام به شهادت امام (ع) کرد، سایر همسران ایشان در تمام دشواری‌های زندگی این امام بزرگوار یار و همراه ایشان بودند و همراه این امام بزرگوار در مسیر اسلام و اندیشه‌های ناب امامت گام برداشتند.
در حوزه تربیت فرزند این امام بزرگوار چه سیره عملی داشتند؟
سیره عملی این بزرگوار در تربیت فرزندان بهترین مصداق و الگوی تربیت فرزند در عصر حاضر است، مهم‌ترین سیره عملی این امام بزرگوار تربیت فرزند و آماده خدمت به امام وقت خود بود و به همین جهت شاهد هستیم بسیاری از فرزندان دختر و پسر این امام بزرگوار همراه امام حسین (ع) در کربلا حضور داشتند و حتی برخی از آن‌ها به درجه شهادت نائل شدند که این نمونه نشان می‌دهد که به چه میزان امام حسن مجتبی (ع) به تربیت فرزند صالح اهمیت داده و مهم‌تر از همه فرزندانی تربیت کردند که حتی برخی از آن‌ها که حتی کمتر از ده سال داشتند در مسیر همراهی امام وقت خود خدمت کرده و به شهادت برسند.
نظر شما