یادی از «ابوالحسن صبا» شهریار موسیقی

به اعتقاد کارشناسان و پژوهشگران، در تاریخ معاصر موسیقی ما «صبا» در عرصه موسیقی نقشی چون «نیما» در شعر نو را داشت و کارش با اقبال عامه مواجه شده بود. وی نخستین هنرمندی بود که با ردیف‌های موسیقی ایرانی به‌صورت خلاق برخورد کرد و به پژوهش در این زمینه اصرار داشت.

به گزارش خبرنگار ایمنا، طی یادداشتی که سجاد رضایی، مدیر دفتر تخصصی موسیقی شهرداری اصفهان در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده، آمده است:

«ابوالحسن صبا در چهاردهم فروردین‌ماه سال ۱۲۸۱ هجری خورشیدی در شهر تهران چشم به جهان گشود. نزد پدر ابوالقاسم کمال‌السلطنه، طبیب و ادیب و دوستدار موسیقی به فراگیری سه‌تار پرداخت. صبا ساز اصلی خود را که همان ویولن بود، نزد حسین‌خان هنگ‌آفرین فراگرفت. سنتور را نزد علی‌اکبر شاهی و حبیب سماعی، کمانچه را نزد حسین‌خان اسماعیل‌زاده، ضرب را نزد حاجی خان ضربی، نی را نزد اکبرخان، تار را نزد استاد علی‌نقی وزیری و سه‌تار را در مکتب استاد میرزا عبدالله و غلامحسین درویش به کمال رسانید.

سال ۱۳۰۲ در مدرسه عالی موسیقی که توسط علی‌نقی وزیری بنیان گذاشته‌شده بود، مشغول به تحصیل شد. صبا در ۲۲ سالگی دانشجوی ممتاز و تک‌نواز برنامه‌های مدرسه عالی موسیقی شد و مورداحترام و تشویق استادان و دوستانش قرار گرفت. وی دستی بر سرودن شعر داشت و با شیفتگی به‌سوی استاد غزل شهریار رفت. نقل است هرکجا شهریار و صبا باهم بودند، شهریار شعرش را باحال بهتر و شیرین‌تر می‌خواند. همچنین شهریار سه‌تار را از صبا آموخت.

در این خزان فضیلت هزاردستانی / فکنده غلغله بر شاخسار موسیقی

دلا بساط سخن‌گستران که مهمان است / به شهریار غزل، شهریار موسیقی

نخستین اثر ضبط‌شده ابوالحسن صبا قطعه زرد ملیجه با ویولن بود که در میان دو بند سرود «ای وطن» در سال ۱۳۰۶ در قالب صفحه، تولید شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت.

وی در سال ۱۳۰۶ از طرف استاد علینقی وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. وی نزدیک دو سال در رشت ماند و در آنجا ضمن آموزش موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌های شمال رفت و به جمع‌آوری آهنگ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌هایی از این سفر به همراه آورد. آهنگ‌های دیلمان، رقص چوبی قاسم‌آبادی، کوهستانی و امیری مازندرانی یادگار این دوره از زندگی اوست.

در سال ۱۳۱۸ که رادیو تهران تأسیس شد، ابوالحسن صبا در رادیو به کار نوازندگی پرداخت اما همچنان در هنرستان موسیقی مشغول آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی بود.

وی با پژوهش روی موسیقی محلی آفریده‌های شاد خود مثل رقص قاسم‌آبادی را نیز به گنجینه موسیقایی این مرز پرگهر افزود. از میان انبوه شاگردان او می‌توان به حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، لطف‌الله مفخم‌پایان، علی تجویدی، جهانگیر کامیان، همایون خرم، رحمت‌الله بدیعی، ساسان سپنتا، ابراهیم قنبری‌مهر، مهدی خالدی، عباس شاهپوری، مهدی مفتاح، محمدعلی بهارلو، حبیب‌الله بدیعی، محمد طغانیان‌دهکردی، سعید قراچورلو و شهریار و بابک رادمنش اشاره کرد. از معروف‌ترین آثار صبا که تاکنون منتشر شده است می‌توان به سه دوره آموزش ویولن، چهار دوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار و سه‌تار اشاره کرد.

به اعتقاد کارشناسان و پژوهشگران، در تاریخ معاصر موسیقی ما «صبا» نقشی چون «نیما» را داشت و کارش با اقبال عامه مواجه شده بود. وی نخستین هنرمندی بود که با ردیف‌های موسیقی ایرانی به‌صورت خلاق برخورد کرد و به پژوهش در این زمینه اصرار داشت.

در اواخر عمر نیز در منزلش کلاس موسیقی دایر کرده بود و به علاقه‌مندان آموزش می‌داد. استاد ابوالحسن صبا در پنجاه و پنج سالگی بر اثر ناراحتی قلبی با زندگی وداع گفت. پس از وفات و بر طبق وصیت، خانه پر مهرش توسط دانشکده هنرهای زیبا در بیست و نهم آبان ۱۳۵۳ به موزه تبدیل شد.»

کد خبر 652011

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.