به گزارش ایمنا، کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» به قلم غلامرضا گلی‌زواره به‌تازگی توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل به چاپ دوم رسیده است، این کتاب برای نخستین‌بار در سال ۱۳۷۵ توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده بود.
عزاداری در سطحی وسیع از قرن چهارم هجری و در عصر «دیلمیان» در ایران متداول شد و در عصر صفوی به اوج شکوهمندی رسید. از اواخر این دوره، پایه‌های نمایش‌های مذهبی و به تصویر کشیدن حوادث کربلا بنا نهاده شد و در زمان کریم‌خان زند و به دستور وی، شبیه‌خوانی به مثابه یک سنت مذهبی در ایران مرسوم شد و در عصر قاجاریه به‌ویژه در زمان ناصرالدین شاه، به نهایت تکامل هنری خود رسید.
این نمایش مذهبی در میان مردم ایران به‌خصوص در روستاها و شهرهای کوچک و نقاط کویری جایگاه ویژه‌ای دارد و رواج آن چشمگیر بوده و با باورهای بومی و فرهنگ جامعه درآمیخته است.
شبیه‌خوانی غیر از جنبه سوگواری، حالت آموزشی دارد زیرا عامه مردم با مشاهده این نمایش مذهبی، اطلاعاتی در خصوص تاریخ و حوادث صدر اسلام کسب می‌کنند و در مواردی تصور آن‌ها از اهل‌بیت (ع) و دشمنان آن خاندان با الهام گرفتن از تعزیه در ارتباط است؛ از سوی دیگر تعزیه و تعزیه‌خوانی یک سنت مذهبی محسوب می‌شود، از این‌رو باید در اجرا و قالب و محتوای آن، دقت بسیار صورت گیرد.
کم نیست مجالس تعزیه‌ای که از سر سوزوگداز ترسیم شده و مضامین آن‌ها به خوبی توانسته است اهداف تشیع را پیگیری کند و چهره اهل‌بیت را درست و صحیح ترسیم کند، اما از این نمونه‌ها که بگذریم پاره‌ای از نسخ تعزیه که چشمگیر نیز هستند اگر بر منابع روایی و حدیثی و معارف تشیع یا تاریخ مستند صدر اسلام عرضه شود، حاوی اشکال‌های اساسی و غیرقابل اغماضی است. به عنوان مثال، گاهی برای ایجاد ترحم در تماشاگران، صحنه‌هایی به تصویر کشیده شده است که هیچ سنخیت مذهبی و سندیت تاریخی ندارد.
کتاب «ارزیابی سوگواری‌های نمایشی» که در هفت فصل تنظیم شده، پژوهشی است درباره ارزیابی جاذبه‌ها و جلوه‌های هنری تعزیه که برای تهذیب آن پاره‌ای از اشعار تعزیه نقد و بررسی شده است. برای نگارش این کتاب، حدود صد مجلس تعزیه که اغلب آن‌ها در نواحی مرکزی و نقاط کویری ایران به اجرا درآمده، استفاده و همچنین به منابع متعددی مراجعه شده است.
هدف از تألیف چنین مجموعه‌ای، برداشتن گامی است در راستای پالایش و پیرایش اشعار تعزیه و اصلاح کردن برخی سرودهای آن و سوق دادن آن به جهتی که صحنه‌های حماسی و شکوهمند صدر اسلام به ویژه کربلا را بیش از پیش تداعی کند و احساسات را در راستای امام حسین (ع) برای آن قیام کرد، رهنمون سازد.
«سیر تاریخی ماتم‌داری»، «دست‌اندرکاران تعزیه در گذر تاریخ»، «عناصر تعزیه»، «زبان حال اهل‌بیت (ع) در اشعار و نمایش‌های مذهبی»، «افراد دیگر در تعزیه»، «مضمون شفاعت در مضامین نمایش‌های مذهبی» و «قضا و قدر در سوگ‌نامه‌ها» عناوین فصول هفت‌گانه کتاب است.
نویسنده معتقد است این کتاب، یک اثر ترویجی است و مقدمه‌ای برای نوشتاری پژوهشی با بررسی کامل ابعاد تعزیه است؛ بنابراین صاحب‌نظران باید با چنین نگرشی به آن نظر داشته باشند.
چاپ دوم این کتاب در ۲۸۲ صفحه، شمارگان هزار نسخه عرضه شده است.
منبع: مهر
نظر شما