به گزارش خبرنگار ایمنا، محیط‌زیست همواره برای بشر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده، زیرا حیات انسان به شرایط زیست‌محیطی بسیار وابسته است و اگر محیط‌زیست با مشکل مواجه شود قطعاً حیات بشر در تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در این راستا تمام علوم تلاش دارند که با معضلات زیست‌محیطی مقابله کنند.
یکی از علومی که در حوزه محیط‌زیست نقشه ویژه‌ای دارد، شیمی است؛ این دانش در گسترش آلودگی‌های زیست‌محیطی مؤثر بوده و البته راهکارهای مفیدی در جهت مقابله با آلودگی نیز ارائه می‌کند. برای شناخت بیشتر سهم علم شیمی در مشکلات زیست‌محیطی و بررسی راهکارهای شیمیایی در جهت بهبود آلودگی با حمیدرضا یوسفی، دکترای شیمی آلی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
علم شیمی چه ارتباطی با محیط‌زیست دارد؟
به‌طورکلی علم شیمی دانشی بین رشته‌ای محسوب می‌شود و همواره با مباحث مختلف سایر علوم در ارتباط است؛ این ویژگی باعث شده است که علم شیمی زیبایی متمایزی نسبت به سایر علوم داشته‌باشد و موجب شده که این دانش در تعامل با سایر علوم بتواند در جامعه نقش ویژه‌ای ایفا کند.
در حوزه محیط‌زیست مباحث بسیار گسترده‌ای مطرح می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها مربوط به آب و هوا است که علم شیمی ارتباط بسیار تنگاتنگی با آن دارد، درواقع این دانش پتانسیل ایجاد آلودگی همچنین جلوگیری از گسترش آلودگی‌های زیست‌محیطی را دارد.
نقش علم شیمی در حوزه آلودگی هوا چیست؟
اگر بخواهیم به نقش علم شیمی در حوزه آلودگی هوا بپردازیم، می‌توانیم به شهرهای صنعتی مانند اصفهان توجه کنیم. استان اصفهان از منظر صنایعی مانند پالایشگاه، ذوب‌آهن، پتروشیمی، شهرک‌های صنعتی، کوره‌های آجرپزی و تعداد خودروها جزو شهرهای صنعتی بزرگ دنیا محسوب می‌شود و صنایع مختلف آن همواره از متریال‌های شیمیایی استفاده می‌کنند. متأسفانه در این حوزه علم شیمی به عنوان عاملی مخرب در راستای آلودگی هوا شناخته می‌شود.
آیا در علم شیمی راهکاری برای جلوگیری از آلودگی هوا به دلیل فعالیت صنایع وجود دارد؟
بله، با وجود اینکه علم شیمی یکی از عوامل آلودگی هوا شناخته می‌شود، اما راهکارهایی در جهت رفع یا کنترل این معضل نیز ارائه می‌کند که ازجمله آن‌ها می‌توان به مصرف بهینه سوخت، استفاده از مواد سازگار با محیط‌زیست، به‌کارگیری صحیح فناوری‌های دنیا و مباحث مربوط به شیمی سبز اشاره کرد.
علم شیمی در زمینه آلودگی آب چه نقشی ایفا می‌کند؟
یکی از مباحثی که در حوزه محیط‌زیست مورد توجه قرار می‌گیرد، آب است که از اهمیت بسیاری نیز برخوردار است. در صنایع و کارخانه‌ها هنگامی که فاضلاب و مواد دور ریز وارد جو یا محیط اطراف می‌شود، می‌تواند آب، هوا و خاک منطقه را آلوده کند که به موجب این مسئله مشکلات بسیاری برای جامعه ایجاد می‌شود. متأسفانه این فرآیند نیز یکی دیگر از مشکلات ناشی از علم شیمی به‌شمار می‌رود که البته همین دانش راهکارهایی برای بهبود مشکلات ناشی از فاضلاب صنایع ارائه می‌کند.
علم شیمی چه راهکارهایی برای بهبود مشکلات ناشی از فاضلاب صنایع ارائه کرده است؟
علم شیمی در جهت جلوگیری از ورود آلاینده‌های صنایع به محیط پیرامون همواره بر استفاده از نانو فیلترها و نانوجاذب‌ها تاکید داشته است؛ درواقع فاضلاب و مواد دور ریز صنایع باید مدیریت شود، زیرا در پساب‌ها نیز ماده‌های بسیار ارزشمندی وجود دارد.
درصورتی‌که بتوانیم پساب کارخانه‌ها و صنایع را به شکل صحیحی مدیریت کنیم، از نظر اقتصادی چندین میلیارد پیشرفت خواهیم کرد. تاکنون پایان‌نامه‌ها و مقالات بسیاری در رابطه با استفاده صحیح و مدیریت پساب کارخانه‌ها تحریر شده که به مدیریت مواد دورریز در کارخانه‌های مختلف اشاره داشته است.
جدا از مسائل شیمیایی چه عوامل دیگری در معضلات زیست‌محیطی نقش دارد؟
یکی دیگر از مباحثی که در حوزه محیط‌زیست اهمیت زیادی دارد، اقلیم و آب‌وهوای مرتبط با هر شهر است. اگر شرایط اقلیمی را در شهر اصفهان مورد بررسی قرار دهیم، متوجه می‌شویم که این شهر از نظر آب‌وهوا خشک و گرمسیری محسوب می‌شود، اما وجود رودخانه در اصفهان ویژگی بسیار مفیدی است.
درواقع رودخانه زاینده‌رود که در گذشته همواره جریان داشت هوای مطبوعی را برای شهر اصفهان ایجاد می‌کرد، البته در گذشته مصرف سوخت‌های آلوده به شدت امروز نبود و این مسئله نیز در آلودگی هوای اصفهان نقش ویژه‌ای ایفا می‌کند.
اهمیت رودخانه زاینده‌رود در اصفهان چیست؟
به‌طورکلی در دنیا شهرهای محدودی وجود دارد که رودخانه در مرکز شهر جریان دارد و اصفهان از این ویژگی مهم برخوردار است. در دنیا تنها چند کشور ازجمله آلمان، ایتالیا، فرانسه، روسیه و ایران رودخانه‌هایی را در خود جای داده‌اند که از درون شهرها تردد می‌کند و قطعاً نبود آب در رودخانه‌ای مانند زاینده‌رود در کنار معضلاتی مانند خشکسالی و کمبود بارش، مشکلات زیست‌محیطی بسیاری به‌وجود می‌آورد.
با توجه به شرایط زیست‌محیطی فعلی، علم شیمی چه مقدار می‌تواند به جامعه کمک کند؟
با توجه به شرایط زیست‌محیطی فعلی، علم شیمی باید به مباحث مربوط به دوران خشکسالی و کمبود آب توجه کند؛ درواقع طرح‌ها و تحقیقاتی که امروزه در علم شیمی ارائه می‌شود باید به گونه‌ای باشد که به کشاورزان در جهت استفاده بهتر از منابع آبی و بارندگی کمک کند.
از طرح‌هایی که در شرایط کنونی باید مورد توجه قرار بگیرد، می‌توان به بارور کردن ابرها و راه‌هایی برای استفاده صحیح از بارندگی اشاره کرد. امروزه در آلمان ابر و مه‌آلودگی بسیار مورد توجه قرار گرفته و پژوهشگران این کشور تلاش دارند که از ابر آب تولید کنند و در صنایع مختلف از این منبع استفاده کنند. ابر می‌تواند منبع مفیدی برای تأمین آب شهرهایی مانند اصفهان باشد.
نظر شما