فضای شخصی دریچه‌ای به ویژگی‌های شخصیتی

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، حریم خصوصی یا فضای شخصی درباره کیستی و چیستی فرد، علایق و سلایق وی و در نهایت ملیت و فرهنگ او نکات بسیاری به دیگران می‌گوید. تمایل به ایجاد، حفظ و بزرگی و کوچکی این فضا از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بنا بر تحقیقات انجام گرفته میزان فضایی که فرد به دیگران می‌دهد با شخصیت، جنسیت، سن و پیشینه فرهنگی وی مرتبط است.

فضای شخصی چیست؟

فضای شخصی به ناحیه فیزیکی خصوصی اطراف یک فرد اشاره دارد که به‌طور معمول هنگام نفوذ فرد دیگر به آن، احساس ناراحتی می‌کند. در حالت کلی می‌توان فضای شخصی را به‌عنوان فاصله راحت بین یک فرد با دیگری تعریف کرد که در زمان برقراری ارتباط آن را حفظ می‌کند. حمله به فضای شخصی یک فرد یعنی شخصی که با وی در حال صحبت است خیلی به او نزدیک شده که این امر با ایجاد احساس ناراحتی برای فرد همراه است.

فضای شخصی هم‌چون ترسیم حباب در اطراف خود است که فرد به چشم یک حفاظ نامرئی به آن نگاه می‌کند و تنها به افرادی اجازه وارد شدن به آن حباب را می‌دهد که با آن‌ها احساس راحتی یا نزدیکی دارد. این فضا کمک می‌کند فرد از پویایی افراد اطرافتان خود محافظت کند، زیرا اگر قرار باشد یک نفر بر تمام اموری که در اطراف وی در حال گذر است متمرکز شود، حفظ تمرکز دشوار خواهد بود، بنابراین فضای شخصی به کاهش هر چه مؤثرتر حواس‌پرتی کمک می‌کند.

یک مفهوم مرتبط با فضای شخصی، فاصله بین فردی است، یعنی منطقه‌ای که افراد بین خود و شریک تعاملی خویش نگه می‌دارند. با افزایش فضای شخصی افراد، فاصله‌های بین فردی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. فاصله بین فردی فیزیکی کارکردهای مهمی دارد و فاصله گرفتن از دیگران باعث افزایش کنترل و حفظ استقلال می‌شود که نتیجه آن کاسته شدن از نفوذ دیگران است.

عوامل تعیین‌کننده فضای شخصی

اندازه فضای شخصی تا حد زیادی به تفاوت‌های فردی و موقعیتی بستگی دارد. به عبارت دیگر، فضای شخصی را نباید یک سازه ایستا در نظر گرفت زیرا در افراد و موقعیت‌های گوناگون متفاوت است. فاصله بین فردی عمدتاً تحت تأثیر ماهیت رابطه بین دو فرد متقابل قرار دارد و به چهار دسته فاصله صمیمی، فاصله شخصی، فاصله اجتماعی و جلسات از راه دور عمومی تقسیم می‌شود. این فاصله ممکن است تحت تأثیر طرز فکر یا اهداف فرد نیز قرار گیرد. اگر هدف یک فرد وابستگی به شخص دیگری باشد احتمال بیشتری دارد که نزدیک آن شخص بماند، به همین ترتیب نیاز شدید به تعلق داشتن به دیگران منجر به تمایل بیشتر برای نشستن در کنار آن‌ها می‌شود. در مقابل زمانی که افراد بر اهداف شخصی، منحصربه‌فرد بودن و استقلال تمرکز دارد، بیشتر از آن‌ها فاصله می‌گیرد.

تفاوت‌های فردی نیز از عوامل تأثیرگذار بر فضای شخصی است. مطالعات مختلف شواهدی را مبنی بر اثرگذاری جنسیت بر فضای شخصی ارائه کرده‌اند، به‌طور معمول مردها به فاصله گرفتن از هم و زن‌ها به در کنار هم بودن تمایل بیشتری نشان می‌دهند، همچنین به نظر می‌رسد فضای شخصی از کودکی تا نوجوانی افزایش می‌یابد.

شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد افرادی که از نظر باز بودن و برون‌گرایی بالاتر از شریک تعاملی خود هستند، تمایل کمتری به داشتن فضای شخصی بزرگ از خود نشان می‌دهند. سایر تفاوت‌های فردی مانند جنسیت و سن نیز بر فضای شخصی تأثیر دارد. ترجیح زنان حفظ فاصله فیزیکی بیشتر از غریبه‌ها و آشنایان است و افراد مسن دوست دارند فاصله بین خود و دیگران را حفظ کنند.

فراتر از انعکاس شخصیت و جمعیت، میزان فضای شخصی با پیشینه فرهنگی نیز مرتبط است. به‌طور ساده‌تر، فضای شخصی در فرهنگ‌های گوناگون متفاوت است. ساکنان کشورهای جمع‌گرا در مقایسه با کشورهای فردگرا، نزدیکی بین فردی قوی‌تر را ترجیح می‌دهند، به عبارت دیگر در فرهنگ‌های جمع‌گرا نیاز به نسبت بالایی به هماهنگی با دیگران و داشتن احساس تعلق دیده می‌شود، حال آن‌که ساکنان فرهنگ‌های فردگرا تمایل شدیدی دارند تا خود را از دیگران متمایز کنند و برای موفقیت شخصی تلاش کنند.

آخرین عنصر تأثیرگذار بر فضای شخصی نیز عوامل محیطی به‌شمار می‌رود. افراد زمانی که در موقعیت‌های استرس‌زا، اتاق‌هایی با سقف کوتاه یا مکان‌های شلوغ قرار می‌گیرند فاصله‌های بیشتری را ترجیح می‌دهند و تمایل دارند فضای شخصی گسترده‌تری داشته باشند.