به گزارش ایمنا، نشست تخصصی «جنگ هیبریدی و جهاد تبیین»، ویژه استادان حوزه علمیه اصفهان با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی رنجبر، پژوهشگر علوم استراتژیک و نویسنده کتاب «جنگ سرد ایران و آمریکا» به میزبانی معاونت فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رنجبر در ابتدای این نشست، نوظهوربودن پدیده جنگ هیبریدی یا ترکیبی را نادرست دانست و ضمن اشاره به سابقه تاریخی این نبرد، افزود: در طول درگیری جبهه حق و باطل، جنگ ترکیبی به صورت‌های گوناگون وجود داشته است.
وی ادامه داد: رسول اکرم (ص) از همان آغاز رسالت، همواره با جنگ ترکیبی مواجه می‌شد؛ ایشان در مدینه با چهار چالش جدی روبه‌رو بود. چالش نخست مربوط به مواجهه با دشمنان خارجی یعنی قریشیان و سه چالش دیگر، مربوط به مواجهه با دشمنان داخلی، شامل گروه‌های اهل کتاب با محوریت یهودیان، منافقان و اشراف مدینه به سرکردگی عبدالله‌بن‌ابی و ضعیف‌الایمان‌های متأثر از این دو گروه بود.
نحوه مواجهه پیامبر (ص) با دشمنان داخلی و خارجی؛ الگوی جهاد تبیین
این پژوهشگر حوزه علوم استراتژیک اظهار کرد: در میان چهار گروه دشمنان داخلی و خارجی پیامبر (ص)، اهل کتاب به‌عنوان دشمنی داخلی همواره با بزرگ‌نمایی توانمندی‌های دشمنان خارجی و تحقیر توانمندی‌های داخلی به دنبال تأثیرگذاری بر افراد سست‌ایمان اطراف پیامبر (ص) بودند. به‌عنوان مثال بعد از پیروزی مسلمانان در جنگ بدر، ناامیدی شدیدی در جبهه کفر نمایان شده بود، لذا قبل از شروع نبرد احد، اهل کتاب وارد میدان شدند و شروع به القای ترس و تضعیف روحیه مؤمنان مدینه کردند. در این زمان، آیه ۹۹ سوره آل‌عمران نازل شد: «بگو ای اهل کتاب، چرا افرادی را که ایمان آورده‌اند، از راه خدا بازمی‌دارید و می‌خواهید این راه را کج کنید؟ درحالی‌که شما قوی هستید و خداوند از آنچه انجام می‌دهید، غافل نیست.»
وی ادامه داد: هنگامی که ابوسفیان برای تدارک جنگ جدید (احد) به حبشه رفت و سه هزار غلام حبشی خرید، اهل کتاب شروع به بزرگ‌جلوه‌دادن این اتفاق کردند و در بین مردم به تبلیغ قدرت بدنی فوق‌العاده این غلام‌ها پرداختند و به مؤمنان این‌گونه القا می‌کردند که هر یک از غلامان حبشی، توانایی مقابله با ۱۰ نفر از شما را دارد. در این هنگام، آیه‌ای دیگر در ادامه آیه فوق نازل شد و مؤمنان را این‌گونه خطاب قرار داد: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر از گروهی از اهل کتاب که (کارشان نفاق‌افکنی و شعله‌ور کردن آتش کینه و عداوت است) اطاعت کنید، شما را پس از ایمان به کفر بازمی‌گردانند.»
حجت‌الاسلام رنجبر اظهار کرد: در عصر حاضر نیز دشمنان جمهوری اسلامی ایران در محورهای گوناگونی وارد عرصه‌های نبرد ترکیبی می‌شوند. یکی از این محورها، حوزه رسانه و سوءاستفاده دشمن از بزرگ‌نمایی اتفاقات مورد نظر آن‌هاست. مثلاً اگر یک ناو آمریکایی از خلیج مکزیک به سمت خلیج فارس حرکت کند، رسانه‌های خارجی چنان به بزرگ‌نمایی این اقدام می‌پردازند که عده‌ای در داخل کشور تحت تأثیر قدرت فضاسازی آن‌ها قرار می‌گیرند. نفوذی‌های داخلی نیز همین فضا را دنبال می‌کنند، آن‌ها در حوزه اقدام، انقلابی اما در حوزه راهبردها و استراتژی‌ها، به‌شدت تحمیل‌کننده استراتژی‌های دشمن بر تصمیم‌های کشور هستند.
جنگ هیبریدی؛ از واقعیت میدانی تا روایت‌سازی
وی در ادامه به شرح نبرد ترکیبی پرداخت و افزود: جنگ هیبریدی، ترکیبی از دو ساحت گوناگون است که مانند دو خط موازی در کنار هم، ریل دستیابی به هدف این جنگ را می‌سازند که همان عقب‌نشینی رقیب از مواضع استراتژیکش است. این دو ساحت، واقعیت میدانی و روایت‌سازی را شامل می‌شود. نکته قابل تأمل این است که اهمیت روایت‌سازی، کمتر از واقعیت میدانی نیست. کشور هر قدر در واقعیت میدانی پرتوان ظاهر شود، تا وقتی که نتواند روایت درستی از میدان ارائه دهد، موفقیتی کسب نخواهد کرد. برای مثال حضرت علی (ع) روزی حداقل پنج مرتبه نماز می‌خواند، اما مردم شام به‌دلیل ضعف یاران ایشان در روایتگری، امام را جزو نمازخوانان نمی‌دانستند. در این مقطع زمانی، یاران معاویه بهتر عمل کردند و در جنگی ترکیبی، حضور در میدان واقعی و میدان روایی را به یک میزان اهمیت می‌دادند.
این نویسنده و پژوهشگر، ضمن اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در قابل تحسین خواندن مهندسی نبرد هیبریدی اخیر در ایران، افزود: ساخت یک کلان‌روایت، نخستین گام در جنگ ترکیبی است. طراحی محورهایی براساس این کلان‌روایت، گام دوم دشمن محسوب می‌شود؛ محورهایی همچون معیشت، کارآمدی، مذهب، قومیت، جوانان و زنان؛ سپس برای هر کدام، زیرشاخه‌هایی تعریف می‌کنند. فرض مثال، ذیل موضوع زنان، تحصیل بانوان، اشتغال آن‌ها، ورزش و حجاب را منظور می‌کنند و در بین این زیر شاخه‌ها به دنبال سوژه‌ای برای ساخت خرده‌روایت‌ها می‌گردند.
وی در رابطه با اتفاقات اخیر در کشور اظهار کرد: موضوع حجاب و ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه خصوصاً در مسابقات فوتبال، سوژه‌ای بود که براساس آن خرده‌روایت‌هایی طراحی و تولید شد. در وقایع ورزشگاه ثامن، درگیری مختصر چهار نفر از زنان، به‌مثابه درگیری جمعیت زیادی از زنان ایران، برجسته و سوژه‌سازی شد و امپراطوری رسانه‌ای، استفاده نابجا از اسپری فلفل را ظلمی به تمام زنان ایران دانست و آن را منتشر کرد.
برجسته‌سازی اجباری بودن حجاب
رنجبر در ادامه به بیان نمونه‌ای دیگر پرداخت و اضافه کرد: خرده‌روایت بعدی در ماجرای مشاجره خانمی با مأموران گشت ارشاد و تقاضای او برای انصراف از دستگیری و انتقال دخترش به علت بیماری ساخته شد. روایت این بود که حجاب در ایران اجباری است و این، ظلم بزرگی به زنان محسوب می‌شود. امپراتوری رسانه، رخداد روز قبل از این ماجرا، یعنی حضور میلیونی زنان تهران در اجتماع بزرگ غدیر را منتشر نکرد. حتی به حضور رؤسای‌جمهور ترکیه و روسیه در ایران طی آن روز، هیچ اشاره‌ای نداشت و تنها جریان این مشاجره را برجسته و منتشر کرد.
وی ادامه داد: سوژه بعدی، اتفاقی است که برای مهسا امینی به وقوع پیوست و بلافاصله خرده‌روایت‌هایی با مضامین ظلم، کتک‌کاری و تجاوز به این زن ایرانی شکل گرفت، اما از نظر این رسانه‌ها، سوژه مهسا امینی قابلیت‌هایی داشت که می‌توانست به واسطه آن، سایر محورها را نیز درگیر این جنگ ترکیبی کند. او از قوم کرد و سنی‌مذهب و اهل یکی از شهرستان‌های کمتربرخوردار کشور بود بود و در اوج جوانی قرار داشت، لذا در این سوژه همه محورهای جنگ ترکیبی فعال شد.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه به خطای محاسباتی دشمنان اشاره کرد و گفت: آن‌ها همانند گذشته دچار خطای محاسباتی شدند و بنا به آیه «و مکروا و مکرالله والله خیرالماکرین» طومار برنامه‌های آن‌ها درهم پیچیده شد، اما باید آگاه بود که دشمن اصلی ما یعنی آمریکا، استراتژی‌های کلان در دو حوزه میدان و روایت‌سازی دارد و همواره به‌دنبال سوءاستفاده از سوژه‌ها و رخدادهای داخلی است.
نظم نوین جهانی با پیشرانی جمهوری اسلامی ایران
وی ضمن اشاره به این نکته که آمریکا در کلان‌استراتژی خود به دنبال حفظ نظم جهانی است، افزود: ایران نیز باید در پی ایجاد نظم نوین جهانی با پیشرانی جمهوری اسلامی باشد. از طرف دیگر، همان‌گونه‌که کلان‌روایت آمریکا از ایران، اهریمنی و شیطانی است، کلان‌روایت ایران نیز باید همان جمله معروف امام خمینی (ره) باشد که فرمود: آمریکا شیطان اکبر است، البته این مضمون باید در قالب روایت‌هایی به نسلی فعلی که ماهیت شیطانی آمریکا را کمتر لمس کرده‌اند، نشان داده شود.
رنجبر در ادامه به بسترهای مورد نیاز برای مقابله با جنگ هیبریدی از منظر مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان در سال ۱۳۹۳ بیان کرد: «باید به مسائل جهانی، منطقه‌ای و کشوری نگاه کلان و جامع داشته باشیم. این نگاه کلان، معرفت و بصیرتی به ما عطا می‌کند که اولاً موقعیت، جایگاه و ایستگاه خودمان در وضع کنونی را بازیابی کنیم و بفهمیم در چه وضعی قرار داریم و بعد هم به ما تعلیم می‌دهد که برای آینده چه باید بکنیم.»
وی افزود: ایشان همواره توجه مسئولان کشور را به نگاه جامع و کلان به مسائل گوناگون جامعه، به جای نگاه نقطه‌ای فرامی‌خواند. رهبر انقلاب حتی در بررسی زندگی ائمه (ع)، به جای واکاوی کنش و واکنش آن‌ها به‌صورت مجزا، همه حضرات معصومین را به‌مثابه انسان ۲۵۰ ساله‌ای می‌نگرد که بنا به مقتضیات هر زمان، رفتارهای متناسبی از خود بروز داده‌اند. در این نگاه کلی، هیچ تناقضی در رفتار ائمه (ع) دیده نمی‌شود. ایشان به آیات قرآن نیز چنین نگاهی دارد و با دیدی کلان، کلیت قرآن را استقصا کرده و کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن را نگاشته است.
موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد ایران
این پژوهشگر حوزه علوم سیاسی اظهار کرد: در کلام مقام معظم رهبری، تأکید بر ارزیابی سه مفهوم موقعیت، جایگاه و ایستگاه به چشم می‌خورد. در این راستا، اگر به موقعیت ژئوپلیتیکی و جغرافیایی منطقه خود نگاه کنیم، غرب آسیا مانند جزیره‌ای است که سه قاره آفریقا، آسیا و اروپا را به یکدیگر متصل می‌کند و به آب‌های آزاد جهان نیز راه دارد. مرکز و قلب این منطقه، خاورمیانه و مرکز خاورمیانه، ایران است، لذا به لحاظ موقعیت جغرافیایی، هیچ کشوری در دنیا به پای ایران نمی‌رسد. بقیه کشورها ازجمله آمریکا و بریتانیا به نوعی در حاشیه این جزیره جهانی جای گرفته‌اند و برای گسترش سلطه جهانی خود بر دنیا به نفوذ در این منطقه، نیاز مبرم دارند.
وی در ادامه به بازخوانی علت اهمیت منطقه غرب آسیا پرداخت و عواملی همچون دسترسی به سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا، ترانزیت و حمل‌ونقل و دفع راهبردی به مفهوم فرصت ندادن به دیگر قدرت‌های جهانی برای تسلط بر این منطقه را در ایجاد این موقعیت حساس، مؤثر دانست و افزود: مسیر تنگه هرمز، باب‌المندب، کانال سوئز و تنگه‌های بسفر و داردانل که دریای مدیترانه را به دریای سیاه وصل می‌کنند، مسیری بسیار استراتژیک است و بیش از نیمی از غلات دنیا در این مسیر جابه‌جا می‌شود.
رنجبر ادامه داد: آمریکا کشورهایی همچون اسرائیل، جیبوتی، مصر، کویت و بحرین را با خود متحد کرد تا از امکانات و منابع آن‌ها برای حفظ منافع خود در این منطقه بهره بگیرد؛ همچنین با وجود امنیت انرژی در کشور عربستان، به‌دلیل نبود امنیت غذایی در این کشور، بر آن مسلط شده و عربستان را به‌مثابه گاو شیرده برای خود قلمداد می‌کند. همچنین کشور ترکیه را به بهانه تأمین امنیت تنگه‌های بسفر و داردانل، مجبور به تأمین نیرو برای ناتو کرده، به صورتی که ترکیه بعد از آمریکا، بیشترین نیروی حاضر در ناتو را داراست.
عظمت و اقتدار ایران
وی بیان کرد: ایران صاحب تمدنی هفت هزار ساله است و ایرانی پیش از اسلام، پسااسلام، پیش از انقلاب و پسا انقلاب همواره بزرگ، مستقل و آزاد زیسته است؛ لذا از چنان جایگاه والایی برخوردار است که می‌تواند تمدن نوین اسلامی را بنیان‌گذاری کند و نظم نوین جهانی به پیشرانی ایران گسترش یابد. ایران صاحب ایدئولوژی برتری است که در آیات متعدد قرآن به آن اشاره شده است. در آیه ۱۱۱ سوره آل‌عمران، خداوند خطاب به مؤمنان می‌فرماید: «آن‌ها (اهل کتاب) هرگز نمی‌توانند به شما زیان برسانند، جز آزارهای مختصر.»
همین ایدئولوژی در آیات ۱۲۰ تا ۱۲۳ سوره آل‌عمران به وضوح بیان شده است. این روحیه مقاومت و سلطه‌ناپذیری ایرانیان بوده که باعث شده، کشور پس از گذشت ۴۰ سال که با انواع دشمنی‌ها و خراب‌کاری‌های قدرت‌های جهانی مواجه بوده، همچنان مقتدر و محکم بایستد و دشمنان را مجبور به حذف گزینه جنگ از روی میز کرده است. دعوت از ایران برای پیوستن به گروه شانگهای و عضویت در گروه بریکس‌پلاس، نمونه‌ای از جایگاه برتر ایران به‌شمار می‌رود.
این نویسنده و پژوهشگر در بخش دیگری از سخنان خود به تبیین واژه «وسطا» در آیه ۱۴۳ سوره بقره پرداخت و افزود: در این آیه، خداوند خطاب به مؤمنان می‌فرماید: «ما شما را امتی میانه قرار دادیم تا بر مردم گواه باشید.» خداوند در این آیه، نعمت برخورداری مسلمانان از قدرت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری میانه و معتدلی را گوشزد می‌کند. قرآن، همان قدرت نرم‌افزاری مسلمانان است که از طرف خالق بشر و مبتنی بر فطرت او و تکوین عالم، برای رشد و هدایت نازل شده است. از لحاظ سخت‌افزاری و ژئوپلیتیکی نیز مردم ایران در بهترین جای دنیا و به بیانی دیگر، در قلب دنیا جای گرفته‌اند، اما با وجود بهره‌مندی از نعمت‌های منحصربه‌فرد، برخی خود را حقیر فرض کرده و جایگاه آینده ایران را محدود و ضعیف تصور می‌کنند.
وی تأکید کرد: با توجه به موقعیت استراتژیک غرب آسیا، کشورهای قدرتمند جهانی همواره در پی سلطه بر این منطقه خاص و حساس بوده‌اند. یکی از تلاش‌های این استعمارگران، انعقاد قرارداد سایکس انگلیسی و پیکوی فرانسوی در سال ۱۹۱۶ بود. در این قرارداد ننگین، کارمندان دولت بریتانیا در کمال وقاحت، به تعیین مرزهای عراق، کویت، عربستان، اردن و فلسطین روی نقشه پرداختند و قبله اول مسلمانان را به آل صهیونیسم و قبله دوم را به آل سعود سپردند.
کارمندان فرانسوی، بین مسیحیان و مسلمانان در لبنان و سوریه مرز ایجاد کردند و به این ترتیب، انگلستان و فرانسه، مسبب ایجاد گسل‌های عمیق قومیتی، مذهبی و جغرافیایی در بین مردمان این ناحیه شدند و بنا به مصالح خود در موقعیت‌های گوناگون با ایجاد درگیری‌های مذهبی، جغرافیایی و قومیتی به دنبال سلطه بیشتر بر این ناحیه هستند.
بهره‌برداری استعمار از مناقشات جغرافیایی خاورمیانه
حجت‌الاسلام رنجبر به جنگ عراق با ایران و کویت اشاره کرد و افزود: قدرت‌های بزرگ، عراق را به منظور دستیابی به آب‌های آزاد جهانی، برای جنگ با ایران تحریک کردند سپس در پی موفق نشدن عراق، این بار کویت مورد حمله این کشور قرار گرفت تا از این طریق به آب‌های آزاد متصل شود. درواقع کشورهای استعمارگر از مناقشه‌های جغرافیایی این منطقه، حداکثر استفاده را کردند.
آمریکا پس از جنگ کویت، ۱۵ هزار نفر از نیروهای خود را در این کشور مستقر کرد تا ظاهراً از آن‌ها در مقابل حملات عراق محافظت کند، سپس به مرور زمان و در پی انواع درگیری‌های قومی، مذهبی و جغرافیایی، ۱۲۰ هزار نیرو در عراق، ۷ هزار نیرو در بحرین و ۱۰ هزار نیرو در قطر مستقر شدند و از این مناقشات، حداکثر منفعت را کسب کرد.
وی در ادامه ضمن اشاره به عقب‌نشینی آمریکا از اجرای گزینه حمله نظامی به ایران، تصریح کرد: با وجود این عقب‌نشینی، گزینه جنگ اقتصادی هنوز روی میز سردمداران این کشور است، اما به راستی گره اصلی مشکلات اقتصادی ایران در کدام بخش است و چگونه باز می‌شود؟
این نویسنده و پژوهشگر در بخش دیگری از سخنان خود به معضلاتی که سبب ایجاد ناپایداری در حوزه اقتصاد ایران شده است، اشاره کرد و افزود: دولت در هر ماه باید حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان حقوق، مزایا و بازپرداخت اوراق و اسناد را بپردازد. روند ۱۰۰ ساله اخیر ایران به این صورت بوده است که دولت، دلار حاصل از فروش نفت را در بانک مرکزی قرار می‌دهد، معادل ریالی آن، اسکناس چاپ می‌کند و از این طریق، به پرداخت حقوق و مزایا می‌پردازد.
این روش سبب افزایش نقدینگی، تزریق اسکناس به جامعه و عامل اصلی تورم در کشور است. حقوق و دستمزد کارکنان دولت در گردش مالی دادوستد بعدی، در اختیار دیگر حرفه‌ها، مشاغل و صاحبان خدمات قرار می‌گیرد و به این ترتیب، نقدینگی زیادی وارد جامعه می‌شود، درحالی‌که تنها راه علاج پدیده افزایش نقدینگی، پرداخت حقوق کارکنان دولت از طریق وصول مالیات بقیه مشاغل است تا گردش ثروت و منابع کشور بین همه رده‌ها و دهک‌های جامعه صورت گیرد.
اصلاح ساختار دریافت مالیات
وی ادامه داد: به همین دلیل، اصلاح ساختار دریافت مالیات یکی از الزامات دستیابی به اقتصاد پایدار است. اصلاح رابطه مؤدی و ممیز و ایجاد سامانه شفاف برای دستیابی به اطلاعات حقیقی تراکنش‌های مالی افراد، باید جای خود را به روش منسوخ خوداظهاری و دریافت مالیات برحسب درآمدها بدهد.
رنجبر تأکید کرد: شایسته است تمام فعالان عرصه رسانه و صاحبان تریبون با مطالبه‌گری درخصوص تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس شورای اسلامی، به اصلاح ساختار درآمدهای مالیاتی کمک کنند.
وی ادامه داد: ایران در حوزه روابط اقتصادی با دیگر کشورها، مصمم به حذف تدریجی دلار از مبادلات بین‌المللی است. پس از دعوت رسمی از کشورمان برای عضویت در گروه شانگهای، شامل کشورهایی با مجموع جمعیتی بین سه تا چهار میلیارد نفر و گروه بریکس پلاس که تقریباً ۳۸ درصد تولید ناخالص جهان را در اختیار دارند، ایران پیشنهاد حذف دلار در مبادلات اقتصادی و جایگزینی آن با ارزی دیگر را ارائه داده است.
این نویسنده و پژوهشگر، احیای جاده ابریشم را یکی دیگر از اقدامات استراتژیک ایران برای گسترش تجارت بین‌المللی دانست و گفت: به اذعان سفیر چین، موقعیت ایران در این جاده کمربندی همانند نقطه ثقل جرثقیل است. اهمیت احیای جاده ابریشم در ایجاد فضای مناسب تجاری برای کشورهای این منطقه به حدی است که تابستان امسال، گروه G۷ که متشکل از هفت کشور صنعتی جهان است، مبلغی حدود ۶۰۰ میلیارد دلار برای جلوگیری از ساخت این جاده اختصاص داد. برای ایجاد این جاده ترانزیت، اخراج آمریکا از کشورهای افغانستان و عراق الزامی می‌نمود تا این کریدور شرق به غرب، از شرق چین تا شرق مدیترانه و شمال به جنوب، از سن‌پترزبورگ تا چابهار شکل بگیرد.
نظر شما