به گزارش خبرنگار ایمنا، تاریخ معماری و شهرسازی اسلامی مبین این مطلب است که مسکن و محلات مسکونی علاوه بر ساختار کالبدی خود، مفاهیم و معانی والایی را به همراه دارد؛ در شهر اسلامی ضمن پاسخگویی به نیازهای مادی، بستر آرامش معنوی و توجه به نیازهای روحی جوانان مانند امنیت، عبادت و حیات جمعی نیز فراهم شده است و رفتارهای فردی در بطن رفتارهای اجتماعی تعریف و تبیین می‌شود، اما به تبع پیامدهای زندگی مدرن و تغییر در ساختار رفتارهای انسانی، آسیب‌ها و عوامل مخربی مفاهیم زندگی جاری در مسکن و محله را تحت تاثیر و تنزل قرار داد؛ امروز مفاهیم ارزشمند زندگی در خانه و محله اسلامی، آثار و نتایج بی‌توجهی به هویت اسلامی در شهرسازی معاصر را آشکار می‌کند که نیازمند بررسی و تحلیل است و دستمایه‌ای برای تقویت مفاهیم والای سکونت را ارائه خواهد داد.
اصول شهرسازی اسلامی
دولت‌ها بیشترین تلاش را دارند تا با تکیه بر اصول و مبانی مهندسی شهرهایی زیبا را به نمایش بگذارند. بعضی دولت‌ها خود را ملزم به رعایت هنجارها، ارزش‌ها و اصول دینی می‌دانند و بر این باور هستند که این اصول در حوزه شهرسازی باید مدنظر قرار گیرد. دولت جمهوری اسلامی ایران تلاش دارد تا در حوزه شهرسازی، اصول و ارزش‌های اسلامی را مدنظر قرار دهد، از این رو تبیین اصول و هنجارهای شهرسازی الزامی است، "فقه تمدنی" که یکی از زیر شاخه‌های "فقه شهرسازی" است تا با روش اجتهادی اصول مدنظر اسلام را در حوزه شهرسازی از منابع معتبر اسلامی استخراج کند و در اختیار مجریان قرار دهد؛ از منظر فقه اسلامی اصول و قواعدی مانند لزوم عمران و آبادی زمین، مصلحت، اضرار به انسان‌ها و محیط زیست و حرمت اتلاف بر مقوله شهرسازی حکم‌فرما است.
تاثیر شهر اسلامی بر جوانان
پارادایم بر پایه نگرش فلسفی و اعتقادی است که اندیشمندان به عنوان یک اصل به آن باور دارند و فرآیند تولید علم را هدایت می‌کند. پارادایم‌های رایج در علوم انسانی عبارت است از پارادایم اثبات‌گرایانه، تفسیری و انتقادی؛ از آنجا که تمدن غرب طی چند قرن اخیر، پیشرو و جلودار عرصه علم بوده است، علوم دانشگاه‌ها، به ویژه علوم انسانی، محصول تفکر و ترجمه تمدن غربی است و مبانی پارادایمیک علوم غربی در مقابل مبانی اسلامی است.
با توجه به اینکه شهر بر ابعاد روحی، روانی، فکری و جسمی جوانان تاثیرگذار است و کالبد و فضای شهر نشان‌دهنده نوع فرهنگ، ارزش و اعتقادات جامعه است، به منظور تحقق شهر اسلامی نمی‌توان از پارادایم‌های رایج در علوم انسانی، به دلیل تفاوت‌های بنیادی که با نگاه اسلام دارد، استفاده کرد؛ لذا باید چارچوب فکری منطبق بر نگاه دینی در تحقق شهر اسلامی تولید شود، نظریات علوم اسلامی با توجه به وابستگی به دین باید علاوه بر اثبات استناد آنها به منابع و معارف اسلامی، از کارآمدی مناسب برخوردار و توان رقابت و برتری نسبت به سایرین را داشته باشد.
شهر اسلامی مامنی امن برای جوانان
جوان به میزانی که در ساماندهی مکان زندگی خویش از آموزه‌های اسلامی بهره جوید، آن مکان زمینه‌ساز رشد و کمال او خواهد شد. این تعبیری از معماری و شهرسازی اسلامی است؛ لذا انتظار می‌رود شهر اسلامی به عنوان شهری که تمام ویژگی‌های کالبدی و عملکردی آن از اسلام نشات گرفته است، مامن امنی برای شهروندان جوان جهت تعالی و عبودیت خداوند باشد و این مهم محقق نمی‌شود مگر تمام مولفه‌های شهرهای اسلامی در شهرهای ایران متجلی شود و زمینه را برای تعالی شهروندان فراهم کند.
تاثیر معناداری شهر بر سبک گذران فراغت جوانان
فضای شهری از جمله مفاهیم علمی است که در رشته‌های مختلف مانند علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، معماری و شهرسازی دارای تعاریف و حوزههای متفاوت کاربردی است؛ در یک تقسیم‌بندی از ابعاد، معیارها و اصول فضای شهری، می‌توان ابعاد عملکردی، معنایی و اجتماعی برای فضای شهر قائل شد. در شهر اوقات فراغت آن هم برای جوانان با توجه به ماهیت و محتوایی که دارد، یکی از مهمترین سازه‌های اجتماعی است که بر تمام ابعاد حیات اجتماعی جوانان تاثیر می‌گذارد؛ تاثیر این سازه اجتماعی را علاوه بر سطح خرد، می‌توان در سطح کلان و در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جست‌وجو کرد؛ فضای اجتماعی شهر تاثیر مثبت و معناداری بر سبک گذران فراغت جوانان دارد.
بی‌توجهی به شهرسازی اسلامی برای جوانان، سبب تنزل کیفیت سکونت در شهرسازی طی سال‌های اخیر شده است که از آن جمله می‌توان به کمرنگ شدن اصالت و احساس تعلق به خانه و محله، بی‌توجهی به مفهوم حریم در سکونت، تضعیف امنیت در محلات و نبود آرامش روحی در مسکن اشاره کرد.
نمود آموزه‌های اسلامی در ساختار کالبدی شهرهای ایران
با آغاز دوران پس از اسلام شاکله شهرهای ایران از شهرسازی ویژه این دوران متأثر شد و آثار به جای مانده در شهرها گویای این امر است، گویا راه و رسم ویژه‌ای در این سرزمین بوده است تا خانه، آبادی و شهر را بسازد و این راه و رسم اگرچه در دوران مدرن از طریق هجوم بی‌رویه شهرسازی متناسب با ابزارهای مدرن دستخوش تغییر قرار گرفته است، با این حال بافت مدرن خود را در بستری جای داده که شهر اسلامی از گذشته برای او ایجاد کرده است.
نظر شما