توکن اسکم چیست + نحوه تشخیص، روش‌های کلاهبرداری و Scam

به گزارش ایمنا، اسکم کوین نوعی توکن جعلی است که از طریق آن سرمایه کاربران از دستشان خارج می‌شود و به حساب سازنده آن واریز می‌شود. عموم سکه‌هایی که با شعار سریع ثروتمند شدن ایجاد می‌شوند، کلاهبرداری به حساب می‌آیند. این گروه از سکه‌ها معمولاً مشابه یک سکه از پیش ساخته شده هستند. باید در نظر داشت که وجود این نوع توکن‌ها باعث بی ارزش شدن برخی ارزهای دیجیتال شده است. به طور خلاصه زمانی‌که یک شخص ارز دیجیتالی را برای سرقت سرمایه کاربران ایجاد کند، درواقع کلاهبرداری انجام داده است. به عنوان مثال در نظر بگیرید که در یک ارز سرمایه گذاری کرده‌اید و ناگهان توسعه دهندگان پروژه را متوقف کرده و با پول سرمایه گذاران فرار کنند.

بازار کریپتوکارنسی و سایت‌های اسکم

کریپتوکارنسی یا رمز ارز به راحتی قابلیت انتقال بین افراد مختلف از هر نقطه‌ای به نقطه دیگر را از طریق آدرس‌های مشخص و یکتا برای هر کاربری دارد. این بازار از حدود ۱۰ سال پیش فعالیت خود را با پرچمداری ارز دیجیتال بیت کوین به عنوان پرچمدار پروژه خود شروع نمود و حالا چند سالی است که با توجه بیشتر از جانب کاربران در سراسر جهان مواجه شده و در مسیر پیشرفت قرار گرفته است.

سایت اسکم چیست

اسکم (scam) در لغت به معنای کلاه‌برداری است و سایت اسکم به سایت‌هایی گفته می‌شوند که از طریق روش‌های مختلف، سعی در سرقت اطلاعات و یا دارایی‌های کاربران دارند. سایت‌های اسکم یا از ابتدا با هدف کلاه‌برداری از کاربران و سرقت دارایی‌های آن‌ها ایجاد می‌شوند و یا در ابتدا اینگونه نبوده و هدف آن‌ها تأسیس یک پروژه و سایت واقعی است ولی در طول مسیر به دلیل مشکلات مختلف مجبور به تعطیل کردن آن شده و دارایی‌های کاربران که مرتبط با پروژه مورد نظر باشند را نیز از بین می‌برند و در واقع ارزش آن‌ها را به صفر می‌رسانند.

نحوه فعالیت سایت‌های اسکم

به طور کلی اساس کار این سایت‌ها ترغیب کاربران به فعالیت از طریق انتشار اخبار و داده‌های کذب و در عین حال جذاب و امیدوارکننده برای بازدیدکنندگان بوده و اغلب آن‌ها با وعده هدیه دادن یک ارز یا پاداش‌های مالی کاربران را به خود جذب می‌کنند و در نهایت با تعطیل کردن سایت یا پروژه خود و یا استفاده از اطلاعات شخصی یا کیف پول کاربر، دارایی او را به سرقت برده و راهی برای پیگیری آن نیز وجود نخواهد داشت.

تقریباً تمام سایت‌های اسکم به یک شکل عمل کرده و روشی مشابه یکدیگر دارند. آن‌ها در طی ۳ مرحله مخاطبین خود را فریب داده و اطلاعات آن‌ها را به سرقت می‎‌برند.

1. دام: در اولین مرحله از مراحلی که اسکمرها آن را دنبال می‌کنند، در ابتدا مانند غذایی که به عنوان طعمه برای شکار گذاشته می‌شود دام پهن می‌کنند. در این مرحله اسکمرها تمام تلاش خود را می‌کنند تا کاربران را به سوی سایت اسکم یا بدافزار اسکم و… جذب کنند.
2. توافق: در مرحله دوم با توجه به ساز و کارهایی که سایت‌های اسکم برای مخاطبین فراهم می‌کنند؛ مخاطبین رضایت می‌دهند که اطلاعات خود را در اختیار سایت‌های اسکم قرار بدهند.
3. اعمال: در مرحله آخر سایت یا بدافزار اسکم، به هدف خود رسیده و تمام موارد مورد نیاز را برای نهایی کردن اهداف خود در اختیار خواهد داشت. و در این مرحله است که سایت Scam به خواسته خود رسیده و آن را عملیاتی می‌سازد.

انواع روش‌های کلاهبرداری

بروکرهای اسکم

بعضی صرافی‌ها وجود دارند که به شما این نوید را می‌دهند که، در صورتی که موجودی خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهید به شما امتیازات و جوایزی اهدا خواهد شد. اما حقیقت چیز دیگری است. این بروکرها در قبال افزایش موجودی که کاربران انجام می‌دهند کارمزدهای قابل توجهی را از آن‌ها دریافت می‌کنند. پس از محاسبه کارمزد و جوایز اهدا شده متوجه خواهید شد که در حقیقت این کارگزاری شما را فریب داده و این افزایش موجودی اصلاً به نفع شما نبوده است.

عرضه اولیه ICO اسکم

ICO چیست؟ ICO یا عرضه اولیه سکه اولین روش عرضه اولیه ارزهای دیجیتال است. در این نوع عرضه اولیه توسعه دهندگان پروژه، بودجه لازم جهت توسعه پروژه خود را به دست می‌آورند. در عرضه اولیه ICO کلاه‌برداری‌های بسیاری می‌تواند رخ دهد.

در این روش اسکم توسعه‌دهندگانی جعلی با وایت پیپرها و پروژه‌های جعلی که هیچگاه قرار نیست افتتاح شوند را راه‌اندازی می‌کنند. و پس از جذب سرمایه از افراد یا به کلی پروژه‌ای راه‌اندازی نمی‌شود یا اینکه پس از مدتی پروژه آن‌ها با شکست مواجه می‌شود. در هر صورت برای جلوگیری از به دام افتادن در اینگونه اسکم‌ها، باید ICO ها را از صرافی‌های معتبری همچون بایننس یا کوکوین خریداری کنید.

بدافزارها

بدافزارهای گوناگونی با عملکردهای گوناگون، در این زمینه وجود دارند. برخی از آن‌ها بر روی سیستم شما نصب می‌شوند و در صورتی که قصد داشته باشید دارایی را انتقال دهید، پس از کپی کردن آدرس کیف پول، آدرس موردنظر شما را با آدرس دیگری که متعلق به سارقان است جایگزین خواهند کرد. یا در موارد دیگری برخی از آن‌ها بر روی سیستم شما نصب می‌شوند و از قدرت سیستم شما برای استخراج رمز ارزها استفاده می‌کنند.

همچنین برخی از آن‌ها پس از نصب، رمز عبور کیف پول شما را کپی کرده و برای سازنده بدافزار ارسال می‌کنند. باید بدانید در همه موارد بدافزارها برای اجرایی شدن نیاز به نصب خواهند شد. برای جلوگیری از فعالیت آن‌ها، کاربران کافی است اقدام به نصب برنامه‌های نامعتبر نکنند.

کیف پول‌های اسکم

برخی از کیف پول‌ها وجود دارند که پس از راه‌اندازی آن‌ها و انتقال دارایی خود به آن‌ها، دارایی‌های که به آن انتقال داده‌اید را هرگز دریافت و نمایش نمی‌دهند. و در این صورت دو حالت وجود خواهد داشت یا شما تصور خواهید کرد آدرس را اشتباه وارد کرده‌اید و مجدد دارایی را انتقال داده و آن را از دست می‌دهید و یا اینکه، متوجه خواهید شد و دیگر از آن استفاده نخواهید کرد. در هر صورت بهتر است هیچگاه کیف پول‌های گمنامی که ممکن است به صورت تصادفی با آن‌ها مواجه شوید را نصب نکنید.

فیشینگ

فیشینگ یا Phishing پرکاربردترین روش اسکم است که سابقه طولانی‌تر و استفاده بیشتری نسبت به موارد دیگر اسکم دارد.

در این روش اسکم، اسکمر ابتدا طی پیامی از سوی بانک، کارگزاری و… که حاوی لینک وبسایتی است را برای مخاطب خود ارسال می‌کند. این لینک شما را به سایتی هدایت خواهد کرد که طوری سازمان‌دهی شده است تا در خصوص آن اصلاً شکی را به دل خود راه ندهید. همه موارد در پیامک ارسالی و خود سایت شبیه به سایت مادر است. پس از ورود به این سایت، سایت از شما مواردی را می‌خواهد که مربوط به حساب بانکی یا حساب کارگزاری شما می‌شود مانند رمز کارت، رمز کارگزاری و….

پس از اینکه اطلاعات خواسته شده را درون سایت وارد کردید اسکمر با این اطلاعات قادر خواهد بود دارایی‌های شما را از کیف پول یا حساب بانکی شما برداشت کند. سایت‌های فیشینگ اسکم بدین شکل عمل می‌کنند. برای جلوگیری از به دام افتادن در این نوع اسکم، بهتر است به صورت کلی لینک‌هایی را که از سوی شماره‌های ناشناس برای شما ارسال می‌شوند را باز نکرده و در صورت باز کردن، اطلاعات خواسته شده در آن‌ها را وارد نکنید.

اسکم های عوام فریب

برخی از اسکم‌ها نیز وجود دارند که از سادگی افراد استفاده می‌کنند و نیازی به برنامه‌ها یا سایت‌های مهندسی شده ندارند. یکی از این روش‌ها حقه شاهزاده نیجیریه نام دارد. در این روش فردی از کشور دیگر داستانی را برای شما بازگو می‌کند. این داستان از این قرار است که اتفاقی افتاده است که مقدار زیادی پول در جایی بر اثر حادثه‌ای غیرقابل دسترس شده است. او از شما می‌خواهد به آزادسازی این پول کمک کنید. به شما وعده مقداری از این پول را می‌دهد برای دریافت کمک از شما قطعاً اطلاعات حساب بانکی یا مقداری پول از شما درخواست می‌کند.

در این روش فرد فریبکار ممکن است از طریق نرم افزارهای اجتماعی همچون اینستاگرام، تلگرام و… با شما ارتباط برقرار کند. برای جلوگیری از این فریب‌کاری هرگز به اینگونه افراد، با چنین داستان‌هایی اعتماد نکنید.

نقشه پانزی

نقشه‌های پانزی شباهت بسیار زیادی با شرکت‌های هرمی که در کشور ایران نیز یافت می‌شود دارند. در این نوع اسکم، اسکمرها مخاطبان خود را راضی به سرمایه گذاری و دریافت پول از آن‌ها می‌کنند.

در نقشه پانزی ممکن است تا چند ماه نیز به سرمایه گذارانی که در اوایل زمان ورود به سایت هستند حتی مبالغی را به عنوان سود، برای جذب مخاطبان بیشتر و اعتماد به اینکه این سایت یک سایت کاملاً معتبر و رسمی است بدهند. اما این سایت‌ها بالافاصله بعد از اینکه احساس کنند دیگر نمی‌توانند مخاطبان جدیدی را به سمت خود جذب نمایند سایت را از دسترس خارج کرده و امکان برداشت پول را متوقف می‌کنند. یا به نوعی پول‌های مخاطبان خود را برداشته و فرار می‌کنند. برای جلوگیری از این نوع اسکم نباید به سایت‌هایی که نوید سودهای عجیب و غریب می‌دهند و که اصلاً هم منطقی نیستند اعتماد کنید.

سایت‌های خرید اینترنتی

یکی دیگر از انواع روش‌های اسکم که امروزه خود را به شکل ویژه‌تری نمایان کرده است بحث سایت‌های خرید اینترنتی است. اقدام به خرید در این سایت‌ها معمولاً نتیجه‌ای جز از دست رفتن سرمایه نخواهد داشت. آن‌ها این کار را معمولاً از طریق برداشتن اطلاعات حساب بانکی شما، زمانی که در حال پرداخت مبلغ هستید انجام می‌دهند. یا اینکه پس از دریافت مبلغ از سوی کاربر، هیچ‌گونه خدماتی را به او ارائه نمی‌دهند. برای جلوگیری از دچار شدن به اینگونه اسکم‌ها سعی کنید سایت موردنظر را از همه جوانب بررسی کرده سپس اقدام به خرید کردن از آن نمائید.

بزرگ‌ترین نمونه‌های شت کوین اسکم

بازی مرکب یا اسکویید گیم

احتمالاً تاکنون سریال اسکوئید گیم را مشاهده کرده اید. سریالی که در سال ۲۰۲۱ به یکی از ترند های جهانی در بین علاقه مندان سریال تبدیل شده بود. شت کوین اسکوئید گیم را می‌توان بزرگ‌ترین اسکم سال نامگذاری کرد. متأسفانه رسانه‌های زیادی نیز شت کوین بازی مرکب را تبلیغ می‌کردند. این تبلیغات باعث شد که ارزش شت کوین بازی مرکب در عرض چند هفته از چند پنی به ارزشی معادل ۳ هزار دلار برسد. با این حال شت کوین اسکویید گیم مشکلاتی را نیز در خود داشت. خریداران این توکن بیان می‌کردند که امکان فروش این توکن وجود ندارد. به‌عبارتی، توسعه دهندگان آن، یک مکانیسم ضد فروش در آن پیاده کرده بودند.

توکن SaveTheKids

تبلیغ ارزهای دیجیتال توسط اینفلوئنسر های فضای مجازی در سال ۲۰۲۱ به یک تجارت بزرگی تبدیل شده بود. یکی از این توکن‌های تبلیغ‌شده، شت کوین SaveTheKids است.

توسعه‌دهندگان این شرکت بیان کردند که با شرکت Esport قرارداد دارند و مقداری از سود حاصل از شرکت به خیریه‌ها پرداخت می‌شود. در ابتدا باور این ادعاها اندکی دشوار بود. اما با شروع تبلیغات اینفلوئنسر های فضای مجازی، بسیاری از افراد نسبت به این توکن علاقمند شدند. سرنوشت این توکن نیز تفاوت چندانی با سایر شت کوین‌های اسکم (شت کوین کلاهبرداری) نداشت. اندکی پس از راه اندازی رسمی توکن SaveTheKid، سرمایه گذران اولیه نسبت به فروش همه جانبه آن اقدام کردند. پس از مدت کوتاهی ارزش آن تقریباً به صفر رسید.

معرفی سایت‌های شناسایی توکن اسکم

هرچه به جلو پیش می‌رویم، روش‌های کلاهبرداری نیز پیچیده‌تر می‌شوند و شناسایی توکن‌های اسکم نیز سخت‌تر می‌گردد. با این حال ابزارهایی وجود دارند که کار را برای کاربران ساده‌تر می‌کنند.

• Dextools: ابزاری مناسب برای بررسی توکن‌های اتریوم و بایننس است و آنچه را که برای هر توکن در حال رخ دادن است نشان می‌دهد.
• Unicrypt: برای بررسی سریع وضعیت نقدینگی یک توکن خاص، گزینه بسیار مناسبی محسوب می‌شود. اگر نقدینگی اولیه سازندگان قفل شده باشد، امکان برداشت آن وجود نخواهد داشت و نکته مثبتی برای سرمایه گذاران محسوب می‌شود.
• A Block Explorer: تمامی اطلاعات درباره توکن‌ها، شامل استخر نقدینگی، اطلاعات سازنده توکن و… در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
• Token Sniffer: از این ابزار می‌توان برای بررسی توکن‌های بایننس و اتریوم استفاده کرد.