به گزارش خبرنگار ایمنا، قرار گرفتن ایران در بین ۱۰ کشور برتر معدنی دنیا، این قابلیت را به وجود می‌آورد که معادن به‌عنوان تأمین‌کننده مواد اولیه موردنیاز بسیاری از صنایع کشور در امر خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه مطرح باشد. در استان‌هایی که دارای ذخایر و ظرفیت‌های معدنی غنی و متنوع هستند، می‌توان با ایجاد شرایط مناسب سرمایه‌گذاری و توجه کافی به معادن، زمینه پویایی و رشد این گنجینه ارزشمند را فراهم کرد.
متأسفانه معضلی در کشورهای در حال توسعه وجود دارد تحت عنوان خام‌فروشی شناخته می‌شود و به اقتصاد و توسعه کشورها بسیار آسیب می‌رساند. خام‌فروشی به معنای صادرات مواد اولیه به کشورهای توسعه یافته و خرید فرآورده با قیمتی چند برابر از همان کشورها است. خام‌فروشی علاوه بر تأثیرات نامطلوبی که در توسعه و اقتصاد کشورها دارد، معضلات انرژی را نیز افزایش می‌دهد. درحال‌حاضر ایران با معضلات بسیاری در حوزه انرژی مواجه است و قرار گرفتن معضل خام‌فروشی در کنار این مشکلات نیز می‌تواند آسیب‌های بسیاری به اقتصاد و شرایط جامعه کشور وارد کند.
برای بررسی نقش خام فروشی در حوزه انرژی و شناخت تبعات این معضل با ساسان صفریان، دکترای مدیریت و آینده‌پژوهی انرژی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
خام‌فروشی چه تأثیراتی به همراه دارد؟
خام‌فروشی را می‌توان بدترین روش برای فروش سرمایه‌های یک کشور معرفی کرد، زیرا هنگامی که کشوری به خام‌فروشی روی می‌آورد، تمام مواد اولیه‌ای که می‌تواند ارزش افزوده بالایی در اقتصاد داشته‌باشد را به کشورهای در حال توسعه و پیشرفته می‌فروشد.
به‌طورکلی خام‌فروشی در صنایع مختلف تأثیرات منفی زیادی دارد؛ زمانی که مواد اولیه در کشورهای توسعه‌یافته تبدیل به فرآورده شده و با چند برابر قیمت اولیه به کشور مبدا خود فروخته می‌شود؛ درواقع خام‌فروش روی داده است. خام‌فروشی بدترین راه برای فروش سرمایه‌های داخلی کشورها به‌شمار می‌رود که معمولاً در کشورهای جهان سوم مشاهده می‌شود. کشورهای جهان سوم معمولاً برای تأمین مخارج صنایع مختلف خود به خام‌فروشی روی می‌آورند.
جلوگیری از خام‌فروشی چگونه ممکن است؟
کشورهای در حال توسعه درصورتی‌که استراتژی و برنامه‌ریزی مطلوبی داشته‌باشند، می‌توانند میزان خام‌فروشی را در بخش‌های مختلف ازجمله مواد معدنی و انرژی کاهش دهند یا حتی متوقف کنند تا با استفاده از این مواد در صنایع مختلف تبدیل به کشوری توانمند شوند؛ کشوری که قادر به تولید محصولات و مواد مورد نیاز کشورهای توسعه یافته هستند.
آیا تاکنون برای جلوگیری از خام‌فروشی منابع در کشور تمهیداتی صورت گرفته است؟
متأسفانه تا به امروز مسائلی مانند خام‌فروشی خیلی مورد توجه قرار نگرفته، از طرف دیگر تجهیزات صنایع نیز بسیار کهنه و فرسوده است و نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیاز فعلی باشد. مهاجرت نخبگان نوعی خام‌فروشی است؛ در این نوع از خام‌فروشی درواقع متخصصانی را تربیت می‌کنیم، اما به دلیل نداشتن بازار کار و شرایط مناسب برای فعالیت این افراد، متخصصان به کشورهای توسعه‌یافته مهاجرت می‌کنند و با مواد اولیه‌ای که خودمان به کشورهای دیگر صادرات کرده‌ایم، محصولاتی را تولید و با قیمتی چند برابر به فروش می‌رسانند.
درواقع در این نوع از خام‌فروشی کشوری در حال توسعه مواد اولیه و نیروی انسانی را به کشورهای توسعه یافته صادر می‌کند سپس فرآورده‌ها را با قیمتی بسیار بالاتر خریداری می‌کند که این روند بدترین نوع مدیریت است و در ایران نیز مشاهده می‌شود.
نقش خام‌فروشی در معضلات انرژی کشور چیست؟
یکی از انواع خام‌فروشی که در مسائل انرژی به‌خصوص تأمین برق و گاز بسیار مورد توجه قرار دارد، اختصاص این منابع به مصارف شهری است. درحال‌حاضر بیش از ۳۵ درصد از مصرف برق کشور را مصارف شهری در بر می‌گیرد و تنها ۴۵ درصد از کل برق مصرفی به صنایع اختصاص دارد؛ این مسئله باعث می‌شود که در فصل‌هایی مانند تابستان، برای جلوگیری از قطع برق شهری میزان کارکرد صنایع تولیدی را کاهش دهیم که این مسئله نوعی از خام فروشی محسوب می‌شود.
چرا اختصاص برق به مصارف شهری خام‌فروشی محسوب می‌شود؟
در این روند برقی که باید در بخش صنعت مورد استفاده قرار گیرد و تبدیل به ارزش افزوده‌ای شود که می‌تواند اقتصاد کشور را بهبود ببخشد با تخفیف به بخش خانگی و تجاری اختصاص می‌دهیم که عملاً این کار نوعی خام‌فروشی محسوب می‌شود. تاکنون این نوع از خام‌فروشی خیلی مورد توجه قرار کارشناسان نگرفته است.
خام‌فروشی برق برای مصارف خانگی چه تأثیراتی به همراه دارد؟
زمانی که دولت برای تأمین مصارف خانگی و جلوگیری از بروز مشکل در این بخش برق را از چرخه صنعت خارج کند انرژی نمی‌تواند در توسعه کشور و افزایش بهره‌وری تأثیرگذار باشد و عملاً چرخه اقتصادی کشور متوقف می‌شود؛ درواقع این روند یکی از بدترین اشکال خام‌فروشی محسوب می‌شود که به دلیل نبود مدیریت صحیح و زیرساخت لازم در بخش خانگی رخ داده است.
نظر شما