به گزارش خبرنگار ایمنا، ساختمان ارگ جهان‌نما که با ارتفاع ۵۰ متر حدود ۲۰ سال پیش در فاصله ۷۰۰ متری از میدان تاریخی امام (ره) و روبه‌روی ساختمان شهرداری احداث شد، از همان ابتدا مخالفت صاحب‌نظران حوزه میراث فرهنگی را به همراه داشت.
این ساختمان با الهام از معماری دوره سلجوقی، با اندکی خطا روی پایه‌های یک ارگ قدیمی به همین نام بنا شد؛ برای اجرای پروژه احداث این برج، شهرداری اصفهان در سال ۱۳۷۵ برای تخریب بخشی از بافت تاریخی حوالی میدان امام حسین (ع) اقدام کرد تا بتواند این پروژه را اجرا کند؛ سال ۱۳۸۰ برای نخستین‌بار قرارگیری این پروژه در حریم بصری میدان امام (ره) توسط یونسکو مطرح شد و خطر حذف این میدان از فهرست میراث جهانی کار را به جایی رساند که رئیس‌جمهور وقت در رابطه با آن وارد عمل شد و در نهایت طبقات بالایی این برج تخریب شد.
این برج در زمینی به مساحت حدود ۳۰ هزار مترمربع و در زیربنای ۹۰ هزار مترمربعی، در ۱۱ طبقه احداث شده است و ۳۴۵ واحد اداری، تجاری، فروشگاهی را در خود جای داده است.
پس از گذشت سال‌ها از احداث جهان‌نما، مشکلاتی همچون بهره‌برداری نشدن از هتل در ضلع شرقی آن و رونق نداشتن مراکز تجاری و اداری، لزوم توجه به این موارد را بیش از پیش محسوس کرده است؛ همچنین جداره‌های جهان‌نما به‌صورت کامل با آجر ساخته شده است که با معماری اصفهان در تضاد است.
«جهان‌نما» عنصر شاخص در قلب نصف‌جهان
حمیدرضا نیلی، کارشناس شهرسازی و معماری می‌گوید: اگر از منظر شهری به ارگ جهان‌نما نگاه کنیم، نقطه‌ای در مرکز و قلب تاریخی نصف‌جهان به‌عنوان یک عنصر تاریخی شناخته شده است که مدیریت شهری تصمیم می‌گیرد در آن محل یک بنای ویژه احداث کند.
وی با بیان اینکه در آن مقطع تصمیم گرفته شد تا یک عنصر شاخص شهری احداث شود، ادامه داد: یک عنصر شاخص ویژگی‌هایی دارد و از بعدهای مختلف با دیگر عنصرها متفاوت است.
این کارشناس شهرسازی و معماری خاطرنشان می‌کند: گاهی اوقات نشانه شهری، نشانه ارتفاعی است که این موضوع در ارگ جهان‌نما مورد توجه قرار گرفت و بین تمام کالبدهای پیرامونی چندین سر و گردن بلندتر ساخته شد که به‌نظر می‌رسد به‌عنوان یک نشانه شاخص ارتفاعی ایفای نقش می‌کند.
وی تاکید می‌کند: نشانه‌های شهری گاهی اوقات از نظر حجمی بزرگ است، لذا ارگ جهان‌نما نیز دانه بزرگی است، به‌صورتی که با اختصاص یک بلوک شهری، در چهار طرف خود خیابان دارد؛ عناصر نشانه شهری و عناصر شاخص، گاهی اوقات از نظر عملکردی، وظیفه‌ای را بر عهده می‌گیرد که این دانه، به‌صورت عملی کاربری‌های خاص و ویژه‌ای در خود جای دهد، به‌طوری که در ابتدای خیابان تاریخی و چندصد ساله چهارباغ عباسی، قرار بوده است نقش ویژه‌ای داشته باشد.
نیلی تصریح می‌کند: در مقطعی از زمان با توجه به اینکه ارتفاع زیاد و طبقات فوقانی ارگ جهان‌نما خط آسمان میدان امام (ره) را مخدوش کرده بود، مجامع ملی و بین‌المللی نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند که با توجه به ارائه گزارشی از سوی یونسکو مبنی بر اینکه این میدان تاریخی در خطر است، وزارتخانه‌های مختلف و نهادهایی همچون سازمان میراث فرهنگی به این موضوع وارد شدند و شهرداری نیز آن را تعدیل کرد تا دو طبقه بالای این ساختمان تخریب شود.
فرورفتگی‌های جهان‌نما ملهم از معماری سنتی است
وی با بیان اینکه به گفته معمار ارگ جهان‌نما، فرورفتگی‌های این ساختمان، ملهم (الهام کننده و در دل افکننده) از معماری سنتی است، اضافه می‌کند: از طرفی شنیده شد که در حوزه کاربری نیز کاربری‌های این مجموعه به تولید و توزیع صنایع دستی اختصاص خواهد یافت، لذا واحدهای تجاری آن بزرگ در نظر گرفته شد تا این ارگ میزبان شهروندان و گردشگران باشد.
این کارشناس شهرسازی و معماری اضافه می‌کند: از ایده‌هایی که پشت احداث ارگ جهان‌نما بوده، این است که این عنصر مقابل ساختمان شهرداری و ابتدای یک خیابان تاریخی نقش ویژه‌ای داشته باشد و کاربری‌هایی متناسب با هویت شهر اصفهان در آن ایجاد شود.
وی تصریح می‌کند: زمانی که قرار شد خط یک متروی اصفهان از خیابان چهارباغ عبور کند و ایستگاه امام حسین (ع) در این میدان و نزدیکی ارگ جهان‌نما احداث شود، طرحی مبنی بر اینکه همچون ساختمان بلدیه تهران در میدان امام خمینی (ره) یک خروجی به زیرزمین این ساختمان داده شود تا «پاخور» این ساختمان افزایش یابد، نیز مطرح شد، لذا با مجموعه تدابیری می‌توان ارگ جهان‌نما را فعال‌تر از گذشته کرد و جا دارد که به‌عنوان یک بنای شاخص شهری که در این موقعیت ویژه اصفهان قرار دارد، یک مجموعه فعال، پویا و چند عملکردی باشد که در زمان‌های مختلف بتواند تعداد کثیری را به خود جذب کند و به‌صورت عملی هر کسی که به جهان‌نما وارد شد، خاطره خوبی داشته باشد تا علاوه بر تبلیغ، در زمان‌های دیگر نیز در این ساختمان حضور یابند.
نیلی می‌گوید: در صورتی که این اقدامات برای ارگ جهان‌نما در نظر گرفته شود، این ساختمان یک فضای جمعی خواهد شد و افراد مختلف از گوشه و کنار شهر، آن را به‌عنوان مقصد انتخاب می‌کنند و این‌گونه نقش اصلی خود را ایفا خواهد کرد.
۹۰ درصد طرح اصلی «جهان‌نما» اجرا شده است
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان نیز می‌گوید: ساختمان جهان‌نما نیز همچون بسیاری از ساختمان‌های شهر، با کاربری تجاری و اداری احداث شده که یک هتل نیز در کنار آن در نظر گرفته شده است.
وی معتقد است: ۹۰ درصد از طرح طراح به‌کار بسته شده است و حتی پیش‌بینی خروجی برای ایستگاه متروی امام‌حسین (ع) برای آن انجام نشده بود اما در سال‌های گذشته تلاش کردیم این ایستگاه از روبه‌روی میدان به داخل برج منتقل شود که با توجه به اینکه مالکیت بخشی از آن مربوط به شهرداری نبود، به‌رغم طی زمانی که حدود یک‌سال طول کشید، اما این موضوع اتفاق نیفتاد.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه بیش از یک دهه قبل بنیاد تعاون فراجا هتل ارگ جهان‌نما را از شهرداری خریداری کرد تا بتواند آن را به‌بهره‌برداری برساند که به دلایلی منصرف شد، تاکید می‌کند: در دوره گذشته مدیریت شهری و پس از حدود ۱۰ سال، شهرداری توانست این هتل را از این بنیاد تملک کند؛ در حال حاضر تاکید شورا نیز بهره‌برداری از این هتل است.
وی با بیان اینکه در روزهای گذشته فراخوانی برای دریافت سرمایه‌گذار برای بهره‌برداری از این هتل منتشر شد، می‌گوید: تاکنون کسی برای این موضوع مراجعه نکرده است اما مذاکرات با چند سرمایه‌گذار توسط حوزه مشارکت‌های شهرداری در حال انجام است.
نورصالحی تصریح می‌کند: فازهای یک و دو ارگ جهان‌نما، بهره‌برداری از هتل و تأسیسات مرتبط شامل سالن‌های همایش و نمایش، استخر و اتاق‌های مختلف است و فازهای سه و چهار نیز از سال‌های گذشته در حال بهره‌برداری است و کسبه در آن مشغول به‌کار هستند.
"کارفروشگاه" ایده‌ای خام برای جهان‌نمای اصفهان
وی با بیان اینکه برای طبقات بالایی جهان‌نما پیش‌بینی‌هایی شده است، تاکید می‌کند: به‌عنوان مثال برای طبقات فوقانی واحدهای تجاری، پیش‌بینی شده است که کارفروشگاه‌های صنایع دستی ایجاد شود تا استادکارها در این واحدها مستقر شوند و علاوه بر تولید، محصولات خود را به فروش بگذارند که به نظر می‌رسد ایده بدی نیست اما با توجه به هزینه بالای خریداری واحدهای مجموعه جهان‌نما، فعالان حوزه صنایع دستی توانایی مالی لازم را نداشتند.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه جهان‌نما در چند طبقه زیرین به‌صورت صددرصدی سطح را اشغال می‌کند، اما پس از طبقه همکف، به‌شکل مخروطی احداث شده است، خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه میراث فرهنگی به ارتفاع زیاد ارگ جهان‌نما واکنش نشان داد، دو طبقه از آن در سال‌های گذشته تخریب شد و بنایی که در حال حاضر مشاهده می‌شود، یک بنای اصلاح شده است.
وی با بیان اینکه نمای ارگ جهان‌نما، همان نمایی است که از سوی طراح، طراحی شده است، تاکید می‌کند: در حال حاضر عمده مالکیت این بنا متعلق به شهرداری نیست اما با توجه به اینکه نمای آن بسیار مورد انتقاد قرار گرفته است، با افراد مجرب صحبت کردیم تا با تغییرات بسیار جزئی، نما از توده پرحجم آجر خارج شود و انطباق بیشتری با نماهای اصفهان داشته باشد.
اقدامات دوره ششم برای رونق ارگ
نورصالحی با بیان اینکه با انجام این اقدامات ساختمان جهان‌نما رونق خواهد گرفت، اضافه می‌کند: جانمایی ساختمان، طرح ساختمان، انتخاب مشاور و دیگر موارد مربوط به سه دوره گذشته است؛ در زمان طراحی مجموعه جهان‌نما استانداری متولی تأیید طرح‌های شهرداری بوده است که تاییدیه‌های لازم توسط استاندار، معاون وی و کمیسیون ماده ۵ انجام شده است و پس از زمان اجرا توسط شورای اسلامی شهر مدیریت شده است.
وی اضافه می‌کند: طراحی ارگ جهان‌نما مربوط به دهه ۷۰ است و مباحثی در خصوص کاربری آن در آن زمان مطرح است که به تأیید استاندار وقت رسیده است، لذا این پروژه تاییدیه‌های لازم را از استانداری دریافت کرده است.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: پیگیر هستیم تا یک سرمایه‌گذار برای بهره‌برداری از هتل ارگ جهان‌نما که در ضلع شرقی آن قرار دارد، انتخاب شود و از ویژگی‌های آن همچون نزدیکی به چهارباغ و مجاورت در میدان امام حسین (ع) استفاده شود و در خصوص نمای این ساختمان نیز اقداماتی انجام شود تا از مشکلات آن بکاهد.
گزارش از: راضیه کشاورز
نظر شما