شهرام معینی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره تصمیمات رئیس کل جدید بانک مرکزی اظهار کرد: تثبیت نرخ ارز منجر به بازتوزیع غیربهینه ارزش بر مبنایی به جز مکانیزم بازار می‌شود که اولاً خروجی اولویت‌های افراد و جامعه نیست و ثانیاً منجربه پذیرش مقداری زیان اجتماعی می‌شود.
وی افزود: صحبت دقیق از این موضوع نیازمند کاربرد ریاضیات و نمودار است و اکنون فقط می‌توان برخی از نتایج آن را شرح کرد. علاوه بر این باید توجه داشت، مقصر اصلی تصمیمات این‌چنینی فرزین یا دیگران نیستند، بلکه نتیجه تحریم‌هاست که هرچند مدت یک‌بار این تصمیمات را ناگزیر می‌کند.
افزایش تصاعدی فاصله دلار نیما و آزاد
این اقتصاددان با اشاره به تصمیم رئیس جدید بانک مرکزی مبنی بر تعیین نرخ ثابتی برای دلار و عرضه آن در بازار نیما، گفت: اگر بپذیریم که این نرخ پایین‌تر از نرخ تعادلی بوده و قرار است این نرخ به مدت یکسال ثابت بماند، به تدریج شاهد افزایش فاصله نرخ دلار نیما و نرخ تعادلی، به ویژه در اقتصادی با تورم بیش از ۴۰ درصدی خواهیم بود.
معینی اضافه کرد: منبع ارزی که در سامانه نیما عرضه می‌شود دلارهای نفتی و ارز حاصل از صادرات محصولاتی همچون پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و صنایع خالصا صادراتی کشور است. عرضه ارز با قیمت پایین، در ابتدا کاهش درآمدهای دولت را به دنبال دارد، بنابراین با امکان کسری بودجه بیشتر و تورم آن مواجه خواهیم شد.
تنگنای ارزی در سنوات آتی افزایش می‌یابد
وی تصریح کرد: پتروشیمی‌ها و صنایع صادراتی نیز وادار به عرضه ارز با نرخ کمتر شده که کاهش سود، پس‌انداز و سرمایه این صنایع که منبع اصلی برای سرمایه‌گذاری‌های جاری و آینده آنان است را به دنبال دارد. بنابراین در سنوات آتی، تنگنای ارزی افزایش می‌یابد.
درواقع مکانیسم خودکار یک اقتصاد درگیر تنگنای ارزی، این است که با افزایش نرخ ارز، صنایع صادراتی توسعه یابند تا بخشی از تنگنای ارزی تعدیل شود که این قبیل اقدامات، آن مکانیسم را هم مختل و منتفی می‌کند. البته همه این موضوعات نسبت به مسئله تحریم‌ها در مقیاس کوچک‌تری قرار دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ارز نیمایی قرار است به کالاهای اساسی، غذا و دارو، مواد اولیه صنایع و تجهیزات اختصاص یابد، گفت: در حوزه دارو، به دلیل نظام سراسری کنترلی این کار تا حدی به تثبیت نسبی قیمت دارو و رسیدن مابه‌التفاوت به مصرف کننده نهایی می‌شود، اما در سایر حوزه‌ها عرضه این ارز، هزینه کالای نهایی وارداتی را کاهش می‌دهد اما مشخص نیست وارد کنندگان نرخ‌های ترجیحی را در قیمت نهایی لحاظ کنند.
قیمت دارو کاهش می‌یابد
معینی اضافه کرد: دارو قیمت‌گذاری مشخصی دارد و تخصیص ارز نیمایی به آن در قیمت نهایی کاملاً مشهود است، اما در سایر کالاها قیمت مصرف‌کننده بیشتر برمبنای ارز آزاد تعیین می‌شود. بنابراین با ثابت نگه داشتن نرخ ارز ترجیحی، ارزشی که توسط صنایع صادرات محور ایجاد شده است، به واردکنندگان و صنایع خالصا وارداتی منتقل می‌شود.
وی تصریح کرد: به دلیل چسبندگی‌های موجود، تعیین ارز ترجیحی فوراً منجر به کاهش صادرات و ارز صادراتی نمی‌شود اما قطعاً تقاضا برای ارز ترجیحی با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد به نحوی که ارز باقی مانده برای عرضه و مداخله در بازار آزاد و بازار مبادله ارزی، کمتر خواهد شد و به دنبال آن تعادل در بازار ارز، نرخ‌های بالاتری را تحمیل می‌کند.
مطالبه افزایش دستمزد کاهش می‌یابد
این اقتصاددان گفت: این اقدام شاید ضمناً منجر به کاهش مطالبه افزایش دستمزد در روزهای پایانی سال جاری شود چراکه اکنون با توجه به تغییرات ارزی احتمال این مطالبه زیاد است. مسئله و مشکل اصلی، آقای فرزین نیست.
معینی اضافه کرد: در اقتصاد ایران، با شوک بسیار بزرگی همچون تحریم مواجهیم که کاهش منابع درآمدی دولت و کاهش منابع برای سرمایه‌گذاری از نتایج آن است و به هیچ طریقی نمی‌توان با نتایج این شوک تطبیق یافت.
اتفاقات و شوک‌هایی که هر از چندی، در بازار ارز ایران می‌افتد نتیجه غایی تحریم‌هاست و معمولاً نهایتاً چاره‌ای جز چنین مداخلاتی برای آن وجود ندارد. البته این مداخلات درمجموع کمکی نخواهد کرد و ممکن است رئیس فعلی نیز منتقد آن باشد اما چاره دیگری وجود ندارد.
مسئله اصلی کشور چاه تحریم‌های بین‌المللی است
وی تصریح کرد: مسئله اصلی کشور ما چاه تحریم‌های بین‌المللی است. مقاومت در این خصوص منجر به پرداخت هزینه‌های فرعی و متعدد دیگری در حوزه اجتماعی نیز خواهد بود. این مشکل توسط فرزین ایجاد نشده و به دست ایشان نیز حل نخواهد شد، باید به دنبال راهکار اصلی باشیم.
این استاد دانشگاه درباره تأثیر تثبیت نرخ دلار بر بورس، گفت: صنایع صادراتی اساساً بورسی هستند. با توجه به کامودیتی محور بودن بورس تهران، صحبت‌های آقای فرزین نیز مستقیماً بر بورس تأثیر می‌گذارد.
معینی خاطرنشان کرد: طبعاً تثبیت نرخ دلار نیمایی برای این صنایع معنای خوبی ندارد و آن‌ها را با فریز کردن نرخ ارز، به لحاظ درآمدی و سود، متضرر می‌کند. چراکه این صنایع با وجود رشد هزینه‌ها ناچار به عرضه ارز حاصل از صادرات خود به نرخی پایین‌تر از بازار آزاد هستند.
با تثبیت نرخ دلار نیما قطعاً جاذبه بورس کاهش می‌یابد، ولی طبعاً این پایان بازی نیست و چانه زنی‌های جدید از سوی صنایع و سهامداران شروع خواهد شد.
نظر شما